بین الملل تابناک/ تحولات خاورمیانه: تلاش‌های گسترده پاکستان برای میانجیگری میان طالبان و جامعه جهانی، بازگشت مشاور ارشد «بن لادن» به افغانستان، تصویب قطعنامه‌ای در شورای امنیت درباره افغانستان، تماس تلفنی محمد بن زاید با اردوغان و تمایل ترکیه برای استقرار در فرودگاه کابل، از مهم‌ترین خبر‌ها و رویدادهای مرتبط با خاورمیانه در ۲۴ ساعت گذشته بوده اند.
تلاش های گسترده پاکستان برای میانجیگری میان طالبان و جامعه جهانی
رخدادهای افغانستان به ویژه موج تازه حملات تروریستی در کابل، نگرانی اسلام‌آباد را در پی داشته و هرگونه رویارویی سیاسی قدرت‌های غربی با طالبان را به ضرر همه طرف‌ها می‌داند. پاکستان با همین دیدگاه درصدد پادرمیانی بین جامعه جهانی و طالبان است تا بتواند جلوی انزوای افغانستان در وضعیت فعلی را بگیرد.
وزیر امور خارجه پاکستان هفته گذشته با دستور کار بررسی تحولات افغانستان به چهار همسایه این کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و به اعتقاد ناظران سیاسی در پاکستان، اسلام‌آباد تلاش نمود تا دیدگاه همسایگان را برای تدوین یک رویکرد هماهنگ نزدیک کند.
منابع آگاه در پاکستان می‌گویند، شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه این کشور در تکاپوی سفرهای جدید به کشورهای دیگر است که سهامداران مهم صلح افغانستان هستند و دستور کار این سفر نیز انعکاس یک پیام مشترک به جامعه جهانی مبنی بر ارائه یک فرصت و شانس جدید به طالبان برای ثابت کردن توانمندی در اداره افغانستان و عمل به وعده‌های خود، خواهد بود.
رهبران سیاسی و نظامی پاکستان بیم آن دارند که رویکرد رویارویی قدرت‌های غربی از جمله آمریکا علیه طالبان در قالب تحریم و یا مسدود کردن ذخایر ارزی افغانستان نتایج سنگینی را درپی خواهد داشت. آنان تاکید دارند که نباید اشتباهات گذشته تکرار شود زیرا تکرار اوضاع دهه ۹۰ میلادی این بار آثار مخرب‌تری برای افغانستان و همسایگان آن خواهد داشت.
«فوادحسین» وزیر اطلاع رسانی پاکستان و سخنگوی ارشد دولت حزب تحریک انصاف روز دوشنبه طی گفت وگو با شبکه تی آر تی ترکیه هشدار داد که انزوای افغانستان و تنها گذاشتن آن در این وضعیت، نتیجه‌ای جز تقویت گروه‌های افراط گرا و تشدید اقدامات عناصر تروریستی در این کشور و منطقه ندارد.
وی بر لزوم تشکیل حکومت فراگیر و جامع در افغانستان تاکید کرد و افزود که اسلام‌آباد با بازیگران مهم منطقه در تماس است و ما معتقدیم که تنها گروه‌های داخلی افغانستان و تمامی قشرهای جامعه این کشور، حق تعیین سرنوشت و تشکیل دولت فراگیر را دارند.
روزنامه انگلیسی زبان «اکسپرس تریبیون» چاپ شهر اسلام‌آباد نیز روز دوشنبه نوشت: پاکستان نگران وخامت هرچه بیشتر اوضاع افغانستان است و بیم آن دارد که عدم همکاری غرب برای ثبات و کمک به بحران فعلی افغانستان می‌تواند به قیمت صلح و امنیت کشورهای همسایه و کل منطقه تمام شود.
در این گزارش به نقل از منابع دیپلماتیک پاکستان آمده است: وزیرامور خارجه این کشور پس از سفر به ایران و سه کشور همسایه افغانستان اکنون در تکاپوی سفرهای جدید به آن دسته از کشورهایی است که سهم بسزایی درخصوص صلح افغانستان دارند.
گفته می‌شود دستور کار این سفر اجماع‌سازی میان کشورهای همسایه افغانستان برای انعکاس یک پیام مشترک به جامعه جهانی مبنی بر لزوم تعامل و همکاری با طالبان و دادن یک فرصت و شانس جدید به این گروه برای تشکیل دولت در افغانستان خواهد بود.
در عین حال یک مقام آگاه در دستگاه دیپلماسی پاکستان می‌گوید: طالبان باید از داخل نیز به رسمیت شناخته شود؛ هر چند اسلام‌آباد برای پادرمیانی بین طالبان و قدرت‌های جهانی تلاش می‌کند، طالبان باید درک کند که هرگونه دولت باثبات در افغانستان، منوط به مشارکت همه گروه‌های داخلی و جلب رضایت مردم است.
یک مقام ارشد پاکستانی به اکسپرس تریبیون گفت: این دقیقاً همان چیزی است که ما به طالبان گفته‌ایم و این تنها در صورتی امکان پذیر است که آنها [طالبان] تمام اقوام افغانستان را با خود همراه کنند.
بازگشت مشاور ارشد «بن لادن» به افغانستان
یک نشریه انگلیسی‌زبان اماراتی دوشنبه مدعی شد که دستیار ارشد «اسامه بن لادن» بنیانگذار القاعده دو هفته پس از تسلط طالبان بر این کشور بر ولایت «ننگرهار» در شرق افغانستان به این کشور بازگشته است.
ویدئویی که توسط نشریه اماراتی «نشنال» تایید شده است نشان می‌دهد که «امین الحق» دستیار ارشد اسامه بن لادن سوار بر یک خودرو حین عبور از یک ایست بازرسی با استقبال پرشور طرفداران مواجه می‌شود. الحق، ۶۱ ساله، یکی از عوامل اصلی القاعده در دهه ۱۹۹۰ بود وهنگامی که پس از حمله ۲۰۰۱ آمریکا به رهبری آمریکا در کوه‌های «توره بوره» نزدیک مرز پاکستان مخفی شد، به عنوان رئیس امنیتی بن لادن خدمت می‌کرد.
او در سال ۲۰۰۸ در پاکستان دستگیر، اما سال ۲۰۱۱ آزاد شد. گفته شده که او پیش از تصرف کابل به دست طالبان در یک کمیسیون برای آزادی شبه نظامیان بازداشتی فعالیت می‌کرد.
الحق همچنین یکی از اعضای برجسته «حزب اسلامی» بود که در سال ۱۹۷۰ در افغانستان برای مبارزه با کمونیسم و حزب سوسیالیست دموکراتیک خلق افغانستان در این کشور تاسیس شد.
«مایکل اسمیت» تحلیلگر تروریسم و کارشناس گروه‌های افراطی گفت که الحق در بین تندروهایی که از القاعده حمایت می‌کردند، یک شخصیت نمادین شناخته می شد.
اسمیت به نشنال گفت: «بازگشت عامدانه الحق به افغانستان توسط القاعده برای نشان دادن استحکام و دوام این گروه و بدین مفهوم است که می‌توان از یک جنگ جهانی با دشمنان مجهز به منابع بیشتر و فناوری برتر نیز جان سالم به در برد.»
وی گفت که رویدادهای کنونی این دلیل را تقویت می‌کند که چرا برای منافع راهبردی بلند مدت ایالات متحده، همه متحدان ناتو و همچنین بسیاری از دولت‌ها در خاورمیانه و آسیای جنوبی، معرفی طالبان به عنوان یک سازمان تروریستی بسیار مشکل بوده است.
به نوشته این وبگاه،کارشناسان هشدار داده‌اند که سقوط دولت افغانستان به معنای تجدید حیات القاعده است که مسئولیت حملات ۱۱ سپتامبر به مرکز تجارت جهانی و پنتاگون را بر عهده گرفت.
«عبدالسید» کارشناس مستقل در زمینه افراط گرایی، سیاست و امنیت در منطقه افغانستان و پاکستان در این زمینه گفت، حتی قبل از تصرف کابل در ۱۵ اوت، هیچ گاه جدایی بین طالبان و القاعده رخ نداد.
وی افزود: «هر دو به هم نزدیک هستند و روابط صمیمانه ای عمیق‌تر از قبل از ۱۱ سپتامبر دارند. آنها کامل از یکدیگر حمایت می‌کنند. رهبری طالبان همیشه گفته که آنها در مذاکرات سیاسی با ایالات متحده هیچ تعهدی نداده‌اند که القاعده یا هر گروه یا افراد دیگری مجوز فعالیت در افغانستان را نداشته باشند. طالبان فقط تضمین کردند که القاعده از خاک افغانستان علیه آمریکا و متحدانش استفاده نخواهد کرد و در آینده عمق راهبردی دولت طالبان را تشکیل خواهد داد.»
به نوشته نشنال، هسته مرکزی القاعده از زمان حمله آمریکا و کشته شدن بن لادن در سال ۲۰۱۱ بسیار ضعیف شده، ولی این گروه تروریستی در چندین منطقه، عمدتا آفریقا، جنوب آسیا و شبه جزیره عربستان هسته‌هایی شکل داده است. القاعده در حال حاضر توسط «ایمن الظواهری» مصری که از سوی ایالات متحده متهم به بمبگذاری در سفارت‌های آمریکا در کنیا و تانزانیاست، هدایت می‌شود.
تصویب قطعنامه ای در شورای امنیت درباره افغانستان
شورای امنیت سازمان ملل متحد شامگاه دوشنبه با ۱۳ رأی موافق قطعنامه‌ای را درباره افغانستان به تصویب رساند. این قطعنامه شامل بندهایی از جمله بازگشایی سریع و ایمن فرودگاه کابل و محوطه اطراف آن بعد از خروج آمریکایی‌ها از افغانستان است.
این پیش‌نویس که از سوی آمریکا، انگلیس و فرانسه ارائه شده بود، ۱۳ رأی موافق و ۲ رأی ممتنع از سوی چین و روسیه به تصویب رسید. در این قطعنامه اشاره‌ای به ایجاد «منطقه امن» که رئیس‌جمهور فرانسه قبلاً از آن سخن گفته بود نشده است.
در این قطعنامه تصریح شده شورای امنیت از طالبان انتظار دارد، «خروج ایمن و منظم افغان‌ها و تمامی شهروندان خارجی از افغانستان» را تسهیل کند.
گروه طالبان چند روز قبل در بیانیه‌ای گفته بود شهروندان افغانستان قادر خواهند بود هر زمان بخواهند کشور را ترک کنند.
در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحده آمده است: «این شورا انتظار دارد طالبان به تمامی این تعهدات و سایر تعهداتش پایبند بماند.»
تماس تلفنی محمد بن زاید با اردوغان
محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی و رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه، دوشنبه شب در تماس تلفنی در مورد تقویت همکاری دو جانبه گفت‌وگو کردند.
به گزارش خبرگزاری رسمی امارات (وام)، دو طرف در جریان این تماس تلفنی در مورد روابط دو جانبه و راه‌های تقویت و توسعه این روابط در خدمت منافع مشترک دو کشور گفت‌وگو کردند.
محمد بن زاید ولیغهد ابوظبی و جانشین فرمانده کل نیروهای مسلح امارات متحده عربی با رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه همچنین درباره مسائل بین المللی و منطقه‌ای صحبت کرد.
تمایل ترکیه برای استقرار در فرودگاه کابل
وزیر دفاع ترکیه عصر دوشنبه، به استقرار قوای این کشور در فرودگاه کابل برای تامین امنیت این مکان ابراز امیدواری کرد.
به گزارش منابع خبری، «حلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه در این زمینه گفت: «در صورت مناسب بودن شرایط و درخواست در این زمینه، ترکیه ممکن است عملیات در فرودگاه بین‌المللی کابل را در نظر بگیرد.»
آکار افزود که اگر شرایط و شرایط مناسب باشد، ما آماده ارزیابی چنین درخواستی هستیم.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه اخیراً درباره فرودگاه کابل گفت: «در خصوص فرودگاه، طالبان می‌گوید که امنیت آن را تامین می‌کنیم و مدیریت آن بر عهده شما. اما چگونه این امر را تضمین می‌کند؟ این کار آسانی نیست. ببینید که چگونه اخیرا ۲۰۰ تن جان خود را از دست دادند.»
آنکارا پیشتر در پی عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی، پیشنهاد تامین امنیت فرودگاه کابل را با چند شرط ارائه کرده بود؛ اما ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفت: «طالبان به دنبال روابط خوب با ترکیه است اما نمی‌خواهد سربازان ترکیه را در افغانستان ببیند.»
«ذبیح‌الله مجاهد» سخنگوی طالبان در مصاحبه با شبکه ژاپنی «ان‌اچ‌کِی» که روز دوشنبه منتشر شد، گفت گروه طالبان خروج کامل نیروهای خارجی از فرودگاه کابل را که به زودی اتفاق خواهد افتاد، خوشبینانه می‌داند و قصد دارد کنترل کامل بر این فرودگاه ایجاد کند.
وی تصریح کرد که ایالات متحده قبلاً برخی از بخش‌های فرودگاه را تخلیه کرده و آن قسمت‌ها در حال حاضر تحت کنترل طالبان هستند. او با بیان این که این گروه به خروج کامل نیروهای خارجی از فرودگاه خوشبین است، افزود که طالبان در آینده نزدیک کل فرودگاه را تحت کنترل خود خواهند داشت.
پاکستان مهد طالبان