به گزارش «تابناک»، زمانی که پوست در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، بدن از کلسترول ویتامین دی می‌سازد. به علاوه، در بعضی غذاها مانند ماهی چرب و محصولات لبنی فراوری شده وجود دارد، اما دریافت ویتامین دی به اندازه ی کافی از رژیم غذایی دشوار است. توصیه می شود روزانه حدود 400 تا 800 IU ویتامین دی مصرف کنید؛ اما اکثر متخصصان می‌گویند میزان مصرف روزانه باید بیشتر از این باشد.
کمبود ویتامین دی بسیار شایع است. تخمین زده شده میزان ویتامین دی در خون حدود یک میلیارد نفر در سراسر دنیا پایین است. براساس تحقیق سال 2011، 41.6% از بزرگسالان ایالت متحده از کمبود ویتامین دی رنج می‌برند. این رقم در اهالی اسپانیا به 69.2 و در نژاد آفریقایی-آمریکایی به 82.1% می‌رسد. در این مقاله از مجله پزشکی درمانکده قصد داریم شما را با علائم ویتامین D و همچنین عوارض این ویتامین آشنا کنیم.
عوامل موثر بر کاهش ویتامین D
برخی شرایط خاص و قرار گرفتن در برخی موقعیت‌ها میتواند زمینه کاهش ویتامین D را در بدن ایجاد کند. افرادی که نزدیک به خط استوا زندگی می‌کنند و مدام در معرض نور خورشید هستند، کمتر دچار کمبود ویتامین دی می‌شوند زیرا پوستشان به اندازه ی کافی ویتامین دی تولید می‌کند تا نیازهای بدن را تامین کند.
اکثر افراد نمی‌دانند که دچار کمبود ویتامین دی هستند، زیرا علائم آن معمولا خفیف است. حتی اگر این علائم به طرز بارزی روی کیفیت زندگی شما تاثیر منفی بگذارد نیز ممکن است به سادگی متوجه کمبود ویتامین دی نشوید.
بیشتر بخوانید
در ادامه به ۷ عامل پرخطر که در بروز کمبود ویتامین دی موثر هستند، اشاره می‌کنیم.
- تیره بودن پوست
- کهولت سن
- اضافه‌وزن یا چاقی مفرط
- نخوردن ماهی و لبنیات به اندازه کافی
- زندگی در مناطقی از کره زمین که در طول سال نور کافی به آن نمی‌رسد
- استفاده دائمی از کرم ضد آفتاب
- بیش از حد در خانه ماندن
علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین D
۱. بیماری و عفونت مداوم
یکی از مهمترین وظایف ویتامین دی قوی نگه داشتن سیستم ایمنی است تا بدن بتواند با ویروس و باکتری که باعث بیماری می‌شود مبارزه کند. این ویتامین مستقیما با سلول‌هایی که مسئولیت مبارزه با عفونت را برعهده دارند در تعامل است.
اگر به کمبود ویتامین D مبتلا هستید، اغلب اوقات بیمار می‌شوید. به خصوص دچار سرماخوردگی یا آنفلونزا می شوید؛ این‌ها نشانه ضعف سیستم ایمنی است و می تواند به دلیل کمبود ویتامین D ایجاد شود.
نتایج چند تحقیق در مورد کمبود ویتامین d نشان می‌دهد که بین کمبود ویتامین دی و عفونت دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی، برونشیت و ذات الریه ارتباط وجود دارد. تعدادی از تحقیقات نشان می دهد مصرف روزانه 4 هزار IU مکمل ویتامین دی خطر عفونت دستگاه تنفسی را کاهش می دهد. در یک تحقیق که روی افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه انجام شد، فقط کسانی که کمبود شدید ویتامین دی داشتند بعد از مصرف مکمل قوی بهمدت یک سال مزایای آن را تجربه کردند.
۲. خستگی مفرط و ضعف
احساس خستگی میتواند دلایل مختلف داشته باشد و کمبود ویتامین دی یکی از این دلایل است. متاسفانه، این وضعیت به عنوان علت احتمالی اغلب نادیده گرفته می‌شود. تحقیقات موردی نشان می دهد پایین بودن ویتامین دی در خون منجر به خستگی مفرط می‌شود که روی کیفیت زندگی تاثیر منفی زیادی دارد.
در یک تحقیق مشخص شد میزان ویتامین دی در خانمی که از احساس خستگی و سردرد در طول روز رنج می برد فقط 5.9 ng/ml بود. این عدد بسیاری پایین است زیرا هر چیز کمتر از 20 ng/ml کمبود محسوب می‌شود. زمانی‌که این خانم شروع به مصرف مکمل نمود، میزان ویتامین دی به 39 ng/ml افزایش یافت و علائم برطرف گشت.
با این حال، حتی اگر میزان ویتامین دی در خون به این اندازه پایین نباشد، باز هم تاثیر منفی روی سطح انرژی فرد می‌گذارد.
در یک تحقیق مشاهده‌ای رابطه میان ویتامین دی و احساس خستگی در زنان جوان بررسی شد. نتایج نشان داد زنانی که میزان ویتامین دی در خون آنها کمتر از 20 ng/ml یا 29-21 ng/ml بود بیشتر از زنانی که میزان ویتامین دی در خون آنها بالای 30 ng/ml از خستگی مفرط رنج می‌بردند.
براساس یک تحقیق مشاهده‌ای دیگر روی زنان پرستار، بین پایین بودن میزان ویتامین دی و گزارش احساس خستگی ارتباط پایدار وجود داشت. به علاوه، محققان دریافتند ۸۹% از پرستاران دچار کمبود ویتامین دی هستند.
به منظور کاهش علائم کمبود ویتامین دی، مصرف مکمل این ویتامین میتواند بسیار مفید باشد.
۳. درد کمر و استخوان
ویتامین دی از راه‌های مختلف به حفظ سلامت استخوان کمک می کند. پایین بودن میزان ویتامین دی در خون می تواند علت کمردرد و درد استخوان باشد یا در بروز آن سهم داشته باشد. این ویتامین توانایی جذب کلسیم توسط بدن را بالا می‌برد. درد استخوان و کمر میتواند از نشانه‌های کمبود ویتامین دی باشد.
مطالعات نشان می‌دهد که بین کمبود ویتامین دی و کمردرد مزمن ارتباط وجود دارد. یک تحقیق به بررسی ارتباط میان میزان ویتامین دی و کمردرد در بیش از ۹ هزار زن میانسال پرداخت. محققان دریافتند احتمال کمردرد، شامل درد شدیدی که در انجام فعالیت های روزمره اختلال ایجاد می‌کند، در زنان دچار کمبود ویتامین دی بیشتر بود. براساس یک تحقیق کنترل شده، احساس درد در استخوان پا، دنده ها یا مفاصل در افراد دچار کمبود ویتامین دی دوبرابر بیشتر از کسانی بود که میزان ویتامین دی در خون آنها طبیعی بود.
۴. افسردگی
جالب است بدانید که افسردگی میتواند نشانه کمبود ویتامین دی باشد. محققان به خصوص در بزرگسالان، کمبود ویتامین دی را به افسردگی ربط می‌دهند.
براساس یک ارزیابی، ۶۵% از تحقیقات مشاهده ای حاکی از ارتباط میان کمبود ویتامین دی و افسردگی بود. از طرفی، اکثر آزمایشات کنترل شده، که بار علمی آنها بیشتر از تحقیقات مشاهده‌ای است، ارتباطی میان این دو پیدا نکردند. با این حال، محققان با ارزیابی تحقیقات به این نکته اشاره می کنند که دوز ویتامین دی در آزمایشات کنترل شده بسیار پایین بوده است.
افسردگی از علائم کمبود ویتامین D است.
به‌علاوه، آنها دریافتند مدت زمان بعضی از تحقیقات آن‌قدر طولانی نبود تا تاثیر مصرف مکمل روی خلق‌و‌خو بررسی و مشاهده شود. بعضی تحقیقات کنترل شده حاکی از این بود که تجویز ویتامین دی به افراد دچار کمبود به بهتر شدن افسردگی، شامل افسردگی فصلی که در ماه‌های سرد اتفاق می‌افتد، کمک می‌کند. خلاصه افسردگی با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است و بعضی تحقیقات نشان می‌دهد مصرف مکمل به بهتر شدن روحیه کمک می‌کند.
۵. نقص در توانایی ترمیم زخم
اگر جای زخم بعد از جراحی یا بروز آسیب به کندی درمان می‌شود، ممکن است فرد دچار کمبود ویتامین دی باشد. نتایج تحقیقات نشان می دهد ویتامین دی باعث افزایش تولید ترکیباتی می‌شود که برای تشکیل پوست جدید به عنوان بخشی از فرایند التیام زخم حیاتی است.
براساس یک تحقیق که روی افرادی که جراحی دندان داشتند انجام شد، برخی جوانب درمان تحت تاثیر کمبود ویتامین دی قرار گرفت. همچنین گفته می‌شود نقش ویتامین دی در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت برای درمان مناسب اهمیت دارد. در یک ارزیابی بیماران دیابتی که از عفونت پا رنج می‌بردند مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد احتمال التهاب که روند درمان را کند می‌کند در افرادی که دچار کمبود شدید ویتامین دی بودند بیشتر بود.
متاسفانه، در حال حاضر تحقیقات کمی پیرامون تاثیر مکمل‌های ویتامین دی روی فرایند التیام زخم در افراد مبتلا به کمبود ویتامین دی انجام شده است. با این حال، نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد زمانی که بیماران دچار کمبود ویتامین دی به دلیل جراحت پا از طریق مکمل ویتامین دی تحت درمان قرار گرفتند، اندازه زخم به‌طورمیانگین تا ۲۸% کاهش داشت.
۶. پوسیدگی استخوان
ویتامین دی در جذب کلسیم و متابولیسم استخوان نقش حیاتی دارد. بسیاری از افراد مسن که دچار پوسیدگی استخوان هستند فکر می‌کنند باید کلسیم بیشتر مصرف کنند. درحالی‌که ممکن است دچار کمبود ویتامین دی هم باشند.
پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان نشان می‌دهد استخوان کلسیم و سایر مواد معدنی را از دست داده است. این امر باعث می‌شود افراد مسن، به خصوص بانوان، بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار بگیرند.
محققان در یک تحقیق مشاهده‌ای روی بیش از ۱۱۰۰ زن میانسال یائسه یا درحال یائسگی دریافتند بین کمبود ویتامین دی و کاهش تراکم مواد معدنی استخوان ارتباط وجود دارد.
با این حال، تحقیقات کنترل شده نشان می‌دهد زنان دچار کمبود ویتامین دی بعد از مصرف مکمل‌های قوی از نظر میزان ویتامین دی در خون به وضعیت مطلوب دست یافتند، اما تراکم مواد معدنی در استخوان آنها بهتر نشد. به رغم این نتایج، مصرف کافی ویتامین دی و حفظ میزان مطلوب آن در خون روش خوبی برای محافظت از تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی است.
خلاصه تشخیص پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان میتواند نشانه کمبود ویتامین دی باشد. مصرف کافی این ویتامین برای حفظ تراکم استخوان با افزایش سن مهم است.
۷. ریزش مو
ریزش مو اغلب به استرس نسبت داده می‌شود که مطمئنا علت شایعی است. با این حال، اگر ریزش مو شدید باشد، ممکن است در نتیجه بیماری یا کمبود ماده مغذی رخ دهد. مطالعات نشان می‌دهد ریزش مو در زنان با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است البته تا به امروز تحقیقات کمی در این زمینه انجام شده است.
طاسی منطقه‌ای نوعی بیماری خودایمنی است که با ریزش شدید موی سر و سایر قسمت‌های بدن شناخته می‌شود. این وضعیت با بیماری ریکت در ارتباط است که به دلیل کمبود ویتامین دی باعث نرمی استخوان در کودکان می‌شود.
کمبود ویتامین دی با طاسی منطقه‌ای در ارتباط است و میتواند عامل پرخطری برای بروز این بیماری باشد. براساس یک تحقیق که روی افراد دچار طاسی منطقه‌ای انجام شد، معمولا کمبود ویتامین دی با ریزش شدید مو ارتباط دارد.
۸. درد عضلات
در اغلب موارد، به سختی می‌توان علت درد عضلات را به درستی تشخیص داد. برخی شواهد نشان می‌دهد کمبود ویتامین دی میتواند علت احتمالی درد عضلانی در کودکان و بزرگسالان باشد. در یک تحقیق، ۷۱% از کسانی که از درد مزمن رنج می‌بردند دچار کمبود ویتامین دی بودند. گیرنده ویتامین دی در سلول‌های عصبی به نام گیرنده درد، که درد را درک و احساس می‌کند، وجود دارد.
براساس یک تحقیق که روی موش‌ها انجام شد، کمبود ویتامین دی به دلیل تحریک گیرنده‌های درد در عضلات منجر به درد و حساسیت می‌شود.
تعدادی از تحقیقات نشان می‌دهد مصرف مکمل‌های قوی ویتامین دی میتواند باعث کاهش انواع درد در افراد مبتلا به کمبود شود.
یک تحقیق که روی ۱۲۰ کودک دچار کمبود ویتامین دی انجام شد که از درد رشد رنج می‌بردند نشان داد یک دوز از ویتامین دی میزان درد را تا ۵۷% کاهش می‌دهد.
فراموش نکنید که بین درد مزمن و کمبود ویتامین دی ارتباط وجود دارد که ممکن است ناشی از تعامل بین ویتامین دی و سلول‌های عصبی ادراک درد باشد.
از رایج ترین علائم کمبود ویتامین d می‌توان به خستگی مفرط و درد عضلات اشاره کرد.
محدوده طبیعی ویتامین D در سنین مختلف
مقدار مورد نیاز ویتامین D در هر سنی متفاوت است و از همین رو هر فرد باید در طول روز از میزان مشخصی از این ویتامین استفاده کند. در ادامه می‌توانید با محدوده مورد نیاز ویتامین d در طول روز آشنا شوید.
| سن |
مقدار مورد نیاز ویتامین دی در روز |
| ۰ تا ۶ ماه |
25 میکروگرم یا 1000 IU |
| ۷ تا ۱۲ ماه |
38 میکروگرم یا 1500 IU |
| ۱ تا ۳ سال |
63 میکروگرم یا 2500 IU |
| ۴ تا ۸ سال |
75 میکروگرم یا 3000 IU |
| ۹ سال به بالا |
100 میکروگرم یا 4000 IU |
عوارض کمبود ویتامین دی
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که نقش مهمی بر سلامت استخوان‌ها و تنظیم سیستم ایمنی بدن دارد. مطالعات نشان می‌دهد که این ویتامین میتواند به پیشگیری از سرطان کمک زیادی کند و مانع ابتلا به بیماری‌های قلبی شود. در بسیاری از مواقع کمبود ویتامین D با مصرف قرص ويتامين دی برطرف می‌شود و در برخی شرایط نیز پزشک برای درمان سریع‌تر از آمپول ویتامین D استفاده می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد که کمبود شدید ویتامین دی میتواند احتمال بروز مشکلات مربوط به استخوان و سیستم ایمنی بدن را افزایش دهد. طبق تحقیقات به‌دست‌آمده افرادی که کمبود ویتامین D دارند، بیشتر به بیماری‌های مثل ام‌اس، لوپوس، سرطان، اختلالات شناختی و فکری، بیماری‌های قلبی، بیماری روده التهابی (IBD)، بیماری‌های اسکلتی و دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند. اما عوارض کمبود ویتامین دی تنها به همین موارد خلاصه نمی‌شود.
به‌طورمعمول کمبود ویتامین دی میتواند منجر به کاهش سطح کلسیم بدن (هیپوکلسمی)، کاهش سطح فسفات بدن ( هیپوفسفاتمی)، راشتیسم (نرم شدن استخوان‌ها در دوران کودکی)، استئومالاسی (نرم شدن استخوان در بزرگسالان) و همچنین کاهش تراکم استخوان‌ها و بروز شکستگی‌های پی‌درپی در استخوان‌ها شود.
علائم زیاد بودن ویتامین D در بدن
همان‌طور که علائم کمبود ویتامین دی بسیار آزاردهنده است و موجب بروز مشکلات جدی در سلامت می‌شود، زیاد شدن این ویتامین در بدن نیز مشکلاتی را ایجاد می‌کند. این مشکل معمولا بسیار نادر است و در اثر مصرف بیش از حد قرص ويتامين دی ایجاد می‌شود. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین عوارض مصرف بیش‌ازاندازه ویتامین دی آشنا شوید.
- حالت تهوع
- افزایش حجم ادرار
- احساس تشنگی شدید
- کاهش اشتها
- یبوست
- ضعف
- گیجی
- مشکل در تکلم
از مهمترین علائم زیاد بودن ویتامین دی در بدن می‌توان به یبوست، حالت تهوع و گیجی اشاره کرد.
کلام آخر
کمبود ویتامین دی به شدت رایج است اکثر افراد از آن بی‌اطلاع هستند. علائم کمبود ویتامین D اغلب خفیف و نامشخص است یعنی به سختی می‌توان دریافت این علائم ناشی از کمبود ویتامین دی است یا علت دیگری دارد. به منظور کاهش عوارض کمبود ویتامین دی و همچنین جلوگیری از بروز مشکلات جدی در سیستم ایمنی بدن بهتر است هر سال و یا هر 6 ماه یک بار ویتامین D خود را آزمایش کنید. خوشبختانه، معمولا درمان کمبود ویتامین دی ساده است.
می‌توانید بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید یا بیشتر از غذاهای سرشار از ویتامین دی (مانند ماهی چرب و محصولات لبنی فراوری شده) استفاده کنید.
منبع: درمانکده
این همه آفتاب داریم تو جنوب کشور اما کمبود ویتامین دی داریم 
ماهی بخور