از مهاجرت پزشک عمومی به متخصص و فوق تخصص رسیده‌ایم/ احتمال نیاز به خدمات درمانی از خارج در سال‌های آتی

مهاجرت پزشکان در سال‌های اخیر به تیتر یک بسیاری از رسانه‌ها تبدیل شده و این در حالی است که برخی مسئولان این موضوع را به جوسازی‌های رسانه‌ای منتسب می‌کنند، اما آیا این مشکل با نسخه‌هایی مانند افزایش ظرفیت پذیرش دستیاری حل می‌شود؟

به گزارش «تابناک»، این روز‌ها مهاجرت پزشکان و به طور کلی کادر درمان تبدیل به موضوع مهمی در نظام سلامت شده که هرچند برخی به دنبال کتمان این واقعیت هستند، اما مشاهدات نشان می‌دهد که بی توجهی به این موضوع، منجر به رخدادی کم سابقه در نظام سلامت شده است. پزشکانی که با هزینه‌های بسیار زیاد برای نظام سلامت در کشورمان تربیت می‌شوند، به واسطه مشکلات اقتصادی و اجتماعی تصمیم به مهاجرت می‌گیرند و بسیاری از کشور‌ها پذیرای آن‌ها هستند. حتی کشور‌های حاشیه خلیج فارس از پزشکان ایرانی استقبال خوبی می‌کنند و این واقعیت روز به روز تبدیل به چالشی بزرگ برای نظام سلامت کشورمان می‌شود.

باید به این فکر کنیم که این موج مهاجرت منجر به مشکلاتی مانند کمبود پزشک در سال‌های آتی می‌شود. حتی اگر ظرفیت دانشجویان پزشکی و دستیاری هم افزایش پیدا کند، ادامه این روند نمی‌تواند مشکل کمبود پزشک را حل کند. با این‌که هشدار‌های فراوانی در این زمینه توسط رسانه‌ها و نخبگان داده می‌شود، اما همچنان توجهی به این موضوع نمی‌شود.

مسائلی مانند تعرفه گذاری دستوری، هجمه‌های اجتماعی علیه جامعه پزشکی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی، جذابیت‌های کار و زندگی در کشور‌های دیگر از جمله دلایل افزایش آمار مهاجرت پزشکان برشمرده شده است. موضوعی که در برنامه این هفته «پرسشگر» با اجرای کیانوش جهانپور روی آنتن زنده شبکه آموزش رفت و بررسی شد.

افزایش مهاجرت پزشکان در سال‌های اخیر

رضا لاری پور، مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی در این برنامه گفت: موضوع مهاجرت فقط مربوط به کادر درمان نمی‌شود. مهاجرت نیروی انسانی یعنی رفتن یک فرد تحصیل کرده که می‌تواند برای کشور منشا برکت باشد و می‌شد به راحتی او را در کشور نگه داشت. مهاجرت کادر درمان شاید خیلی مهاجرت بارزی به نسبت سایر رشته‌ها نباشد، اما، چون روند و شتاب در این حوزه در سال‌های اخیر بسیار تند شده، مسئله بسیار جدی است. از طرفی توجه به این نکته مهم است که کادر درمان نیروی ارزشمندی است و همه کشور‌ها به این فکر می‌کنند که به نیرو‌های بهداشتی درمانی نیاز دارند و تلاش می‌کنند از نیرو‌های تربیت شده سایر کشور‌ها استفاده کنند.

وی ادامه داد: این مهاجرت اختصاص به پزشک و داروساز و دندان پزشک ندارد و حتی سایر حرفه‌های پزشکی نیز در صف مهاجرت قرار گرفته‌اند. برخی فکر می‌کنند افراد می‌خواهند به راحتی بروند در سایر کشور‌ها زندگی کنند، در حالی‌که علاقه افراد به کشور خودشان بسیار زیاد است و مهاجرت آسیب‌های روانی بسیاری برای افراد ایجاد می‌کنند؛ بنابراین افراد به سادگی مهاجرت نمی‌کنند.

لاری پور بیان کرد: ما یک گواهی به نام حسن سابقه کار داریم که یکی از آخرین مراحل برای اقدام به مهاجرت است. البته این به معنی این نیست که هر فردی که این گواهی را می‌گیرد، می‌خواهد به خارج از کشور برود و دیگر برنگردد. نکته مهم دیگر این است که از دوران کرونا، آمار مهاجرتی در کشور وجود داشت که شتاب رو به رشد نداشت، اما بعد از کرونا این آمار قدری کاهش یافت و دوباره حالا آمار افزایشی را بیش از گذشته مشاهده می‌کنیم.

مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی افزود: تقریبا می‌توان گفت که آمار ارائه گواهی حسن سابقه کار به نسبت گذشته دو برابر شده است.

باید محافظت از نخبگان را جدی بگیریم

مهرداد ویس کرمی، نماینده مردم خرم آباد در مجلس شورای اسلامی نیز در این برنامه گفت: اگر وزیر بهداشت خودش این طور فکر کند و نسبت به این موضوع نگرانی نداشته باشد، خیلی خطرناک است. به نظر می‌رسد روند مهاجرت میان نخبگان و پزشکان جدی شده است. حتی گفته می‌شود در برخی کشور‌ها حتی مدرک پزشکی هم خواسته نمی‌شود و اگر مطمئن شوند فرد پزشک است، او را پذیرش کرده و از او خدمات می‌گیرند. در خروج سرمایه‌ها از کشور باید سخت گیر و نگران باشیم.

وی ادامه داد: به کسی گفتم که اتومبیل خوب به پزشکان بدهید. فرض کنید فلان پزشک که جراح عروق خوبی بوده و اتومبیل او ۲۰۶ بود، در تصادف کشته شد. یعنی باید محافظت از نخبگان را جدی بگیریم. در مقطعی دولت و مجلس با نخبگان به خوبی رفتار نکرده و مهاجرت را تشدید کردند. باید واقعیت‌ها را ببینیم.

شیخی: آمار مهاجرت پزشکان وحشتناک است

زهرا شیخی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی نیز در برنامه پرسشگر اظهار کرد: موضوع نیروی انسانی به عنوان اصلی‌ترین سرمایه نظام سلامت مهم است. از دست رفتن نیروی انسانی بسیار تهدید کننده است، زیرا کل جامعه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. اگر به این موضوع بسیار ساده نگاه کنیم، تهدید بیشتر می‌شود. آمار مهاجرت پزشکان وحشتناک است. غیر از این‌که به مرکز پژوهش‌های مجلس سپرده شده تا دلایل موضوع را مشخص کنند، بسیاری از حرف‌های جامعه تخصصی باید جدی گرفته شود. وقتی بحث تعرفه‌ها را داریم و یکی از دلایل مهم جامعه پزشکی نیز همین واقعی نبودن تعرفه‌هاست، باید به آن توجه کرد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ادامه داد: دستگاه اجرایی برای این موضوع چه کاری کرده که تعرفه‌ها واقعی شود؟ ما می‌گوییم مالیات پزشکان در منطقه محروم را بر دارید تا پزشک در منطقه محروم انگیزه کافی برای کار در این مناطق داشته باشد. بعد در صحن علنی مجلس شاهد هستیم که برخی از همکاران مجلس می‌گویند که ما نگاه صنفی داریم و با تذکر فراوان مواجه می‌شویم. همه این موارد به هم وابسته است و زنجیره‌ای است که حلقه‌های مختلفی دارند.

وی بیان کرد: وقتی وارد بیمارستانی در اصفهان برای بازدید شدم، رییس بیمارستان به من گفت یکی از مشکلات اساسی این است که دانشجویان همه حواس‌شان به رفتن است. می‌گویند رفتن ساده‌تر شده و امتحان زبان هم مثل قبل نیست. چند رزیدنت را صدا کردیم و حرف زدیم. یکی از این رزیدنت‌ها از من پرسید: چرا نریم؟

شیخی افزود: مسئولان اجرایی کشور چه پاسخی به این سوال دارند؟ دانشجوی پزشکی، دانشجوی همین جامعه است و هزینه‌های بسیاری برای او شده است. وقتی این دانشجو می‌گوید ساختار اجرایی کشور قبل از آن‌که با ضوابط اداره شود، با روابط اداره شده و در این جامعه با کوتوله پروری، یک شبه خانم دکتر و آقای دکتر مشاهده می‌شود؛ بنابراین همان قدر که این افراد نگران مشکلات اقتصادی هستند، نگران جایگاه اجتماعی خود هم هستند.

این نماینده مجلس گفت: همین دانشجویان بودند که در کرونا به داد جامعه رسیدند و باید در شان آن‌ها برخورد کنیم.

احتمال نیاز به خدمات درمانی از خارج در سال‌های آتی

لاری پور در ادامه برنامه بیان کرد: در صنعت و خودروسازی قابلیت اتکا نداریم، شاید در حوزه امنیت تنه به تنه پزشکی حرکت کرده باشیم. ولی این اتفاق در پزشکی رخ داده که برای هیچ فرآیند درمانی نیازمند خارج از کشور نیستیم و هیچ ایرانی به این فکر نمی‌کند که برای یک عمل جراحی باید به خارج از کشور برود. ولی در آینده نزدیک ممکن است این فضا تغییر کند.

وی ادامه داد: در حال حاضر ۱۵ هزار رزیدنت، ۱۵ هزار پزشک طرحی، ۲۰ هزار عضو هیات علمی، ۹۰ هزار پزشک عمومی و ۶۰ هزار متخصص داریم. شاید حدود ۴۵ هزار پزشک عمومی در مشاغل دیگری کار می‌کنند. میانگین دریافتی این افراد ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان است و مردم این را نمی‌دانند. برخی می‌گویند که ایران بهشت پزشکان است. این حقوق یا کمک هزینه تحصیلی حدود ۲ تا ۴ میلیون تومان بود و برای افزایش آن، مقام معظم رهبری دستور دادند.

جلوگیری قانونی از خروج نخبگان، روش شکست خورده است

مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی گفت: جلوگیری قانونی از خروج نخبگان، روش شکست خورده است. برای آزاد سازی مدرک، مبلغی که باید دریافت شود را افزایش دادند. کشور‌های خارجی دیگر به مدرک پزشکی هم نیاز ندارند و می‌گویند بیا اینجا و هم زبانت را بگذران و هم امتحانی از تو می‌گیریم و اگر صلاحیت داشتی، خودمان قبولت می‌کنیم. حتی با چند توصیه از طرف اساتید هم می‌توان این کار را کرد.

وی ادامه داد: سازمان نظام پزشکی همه این موارد را جمع آوری کرده است. در حوزه مهاجرت بیش از ۵ دستور از طرف رییس جمهوری داریم. این دستورات به مراکز مختلف داده شده است.

لاری پور بیان کرد: از جمله دلایل مهاجرت پزشکان می‌توان به مواردی مانند اقتصادی معیشتی، کم توجهی به جایگاه حرفه‌ای و هجمه‌های رسانه‌ای، دلایل شخصی و خانوادگی و دلایل سیاسی و فرهنگی اشاره کرد.

وی درباره راهکار‌ها اظهار کرد: اولین راهکار، فهم درست و عمیق سیاست گذاران از مسائل حوزه سلامت است. تا زمانی که این فهم درست نشود، اتفاقی نمی‌افتد. زیرا سفره سیاست گذاران با مردم عادی متفاوت است. اگر سیاست‌های کلی سلامت که در سال ۱۳۹۳ توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، اجرا می‌شد برای ما کافی بود، اما همان هم اجرا نمی‌شود.

لاری پور گفت: تعرفه طلافروشی و وکیل و شیرینی فروش را چه کسی تعیین می‌کند؟ تعرفه جامعه پزشکی تعیین شده و حتی بر اساس واقعیت هم نیست.

مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی بیان کرد: در حدود سال ۱۳۹۰ حدود ۹۴ درصد افراد تب تخصص گرایی داشتند، اما چه می‌شود که متقاضیان دستیاری کاهش پیدا می‌کنند. تعداد پزشکان عمومی در سال‌های گذشته بیشترین تعداد دریافت کنندگان گواهی حسن انجام کار را تشکیل می‌دهند. الان میانگین سنی از ۲۵ سال به ۳۵ سال رسیده است. مهاجرت به خارج از کشور در برابر مهاجرت درون کشور چیزی نیست. الان مهاجرت از شغل به شغل دیگر در کشور تبدیل شده است.

مشکل پرداختی مردم در نظام سلامت باید با نظام ارجاع و بیمه‌ها حل شود

ویس کرمی در ادامه این برنامه گفت: یکی از مشکلات درآمد پزشکان است که انگیز پیدا کرده و بمانند. مشکل دیگر این است که مردم ضرر نکنند که این را می‌توان با بیمه حل کرد. یعنی بیمه‌ها را چنان باید تقویت کرد که هزینه بر دوش مردم نیفتد. راه حل دیگر نظام ارجاع است.

این نماینده مجلس ادامه داد: برخی می‌گویند می‌خواهید خدمات را گران کنید و مردم ندارند. برخی تصمیم‌ها گرفته می‌شود که درست نیست، اما حرف‌های عامیانه است و مشتری خودش را دارد.

وی بیان کرد: این نگاه که پزشکی شغل پردرآمد است هم خیلی‌ها را دچار مشکل کرده است. شخص با این همه سختی درس‌ها را پاس می‌کند و بعد متوجه می‌شود که ۱۲ میلیون حقوق می‌گیرد و از طرفی در بهشت در کشور‌های دیگر به او نشان داده می‌شود. حالا فرض کنید فرد مجرد باشد و خانه هم ندارد و بعد پزشک است. این نگاه به پزشکی که قبله پول دار شدن است، این طور نیست.

از مهاجرت پزشک عمومی به متخصص و فوق تخصص رسیدیم

شیخی در ادامه برنامه گفت: نگرانی کمیسیون بهداشت و درمان این است که وقتی درست آسیب شناسی نمی‌کنیم، نیرو را برای چه کسی تربیت می‌کنیم؟ کمبود پزشک در مناطق محروم یا مراکز استان وجود دارد. یک زمان مهاجرت پزشکان عمومی مطرح بود، بعد از کرونا دیگر مهاجرت پزشکان متخصص و فوق تخصص و فلوشیپ رخ داده است. این برای جامعه یک درد است. چند سال دیگر باید برگشت به عقب بزنیم و از پزشکان خارجی استفاده کنیم.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزود: نباید به این موضوع با ساده انگاری نگاه کرد و باید جدی گرفت. در سیاست گذاری تلاش کردیم و فریاد زدیم. کمیسیون بهداشت و درمان بود که عامل افزایش حقوق رزیدنت‌ها شد. رزیدنت داخلی در دوران کرونا تمام کشیک‌های بیمارستان را انجام می‌داد و فقط ۱.۵ میلیون تومان می‌گرفت. جلسه‌های فراوانی برای این موضوع گذاشته شد و مقام معظم رهبری دستور دادند که این افزایش انجام شود.