مشارکت مردم در بهینه‌سازی مصرف انرژی چگونه به جهش تولید و اقتصاد کمک خواهد کرد؟

فرشاد جامع، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی با اشاره به نقش کلیدی بهینه مصرف کردن انرژی گفت: انرژی نقش مهمی در توسعه اقتصادی هر کشور دارد و عامل اساسی در هدایت تولید و بهبود استاندارد‌های زندگی است، به گونه ای که در سال‌های اخیر، تأکید فزاینده‌ای بر نیاز به اصلاح یارانه‌های انرژی برای ارتقای مصرف بهینه انرژی و رشد اقتصادی در ایران شده است. این رویکرد منطبق بر اصول حاکمیت انرژی است و می‌تواند تا حد زیادی به گذار به سمت یک بازار جامع انرژی با تمرکز بر استفاده مولد از انرژی کمک کند. با مشارکت مردم در فرآیند مصرف انرژی و ایجاد انگیزه برای استفاده کارآمد، کشور‌ها می‌توانند به دستاورد‌های قابل توجهی ـ هم در توسعه اقتصادی و هم در شیوه‌های انرژی پایدار ـ دست یابند.

ضرورت اصلاح یارانه انرژی

وی ادامه داد: یارانه‌های انرژی در صورت اعطای بدون قید و شرط و تنها مبتنی بر مصرف درون کشور نظیر اتفاقی که در کشور ما رخ می‌دهد، در نهایت منجر به مصرف بیهوده و ناکارآمد انرژی می‌شود. یکی از رویکرد‌های کلیدی برای دستیابی به مصرف پایدار و بهینه انرژی در کشور، تمرکز بر تبدیل مردم به ذینفعان اصلی کاهش مصرف انرژی در ایران است. ایران می‌تواند با دادن یارانه انرژی مستقیم به افراد و تشویق مشارکت فعال آن‌ها در بازار انرژی، استفاده بهینه از انرژی را ارتقا داده و تولید را در بخش انرژی پیش ببرد. این رویکرد با اصول حاکمیت انرژی که بر اهمیت مشارکت ذی‌نفعان مصرف انرژی در فرآیند‌های تصمیم‌گیری و ارتقای شفافیت و پاسخگویی در سیاست‌های انرژی تاکید می‌کند، نیز همسوست.

این کارشناس انرژی با اشاره به لزوم مشارکت مردم در بهینه مصرف کردن انرژی اظهار کرد: به منظور ارتقای مشارکت مردم در مصرف انرژی، فراهم کردن ابزار‌ها و انگیزه‌های افراد برای تصمیم‌گیری بهینه در مصرف انرژی ضروری است. ایران می‌تواند با تغییر نظام سهمیه‌بندی و اعطای سهمیه انرژی به هر فرد و اجازه به آن‌ها برای خرید و فروش واحد‌های انرژی در بازار مبادلات انرژی، خانوار‌ها را تشویق کنند تا مصرف خود را بهینه کرده و بهره وری را افزایش دهند و در عوض از منفعت مالی بیشتری از محل بهینه کردن مصرف خود بهره‌مند شوند. این رویکرد نه تنها به کاهش مصرف بیهوده انرژی کمک می‌کند، بلکه افراد را قادر می‌سازد تا کنترل مصرف انرژی خود را در دست بگیرند و انتخاب‌هایی داشته باشند که هم به نفع مالی خانوار و هم برای محیط زیست و هم برای کشور باشد.

با ایجاد یک بازار مبادله انرژی غیرمتمرکز که در آن افراد می‌توانند آزادانه واحد‌های انرژی را تجارت کنند، دولت‌ها می‌توانند از قیمت گذاری انرژی ـ که متمرکز کنترل می‌شود ـ فاصله بگیرند و به مردم قدرت دهند تا بر اساس نیاز‌ها و ترجیحات خود تصمیم بگیرند. این رویکرد رقابت و نوآوری را در بخش انرژی تقویت و فرصت‌هایی را برای ظهور مدل‌های تجاری و فناوری‌های جدید که مصرف بهینه انرژی را به دنبال دارند، ایجاد می‌کند. با مشارکت مردم در فرآیند مصرف انرژی، کشور‌ها می‌توانند فرهنگ مصرف مسئولانه انرژی را ترویج و تولید را در بخش انرژی به سمت استفاده مولد از انرژی هدایت کنند.

تشویق مردم به بهینه سازی مصرف انرژی

جامع با اشاره به مزایای مدل جدید اعطای یارانه انرژی و اصلاح یارانه انرژی اظهار کرد: اصلاح یارانه‌های انرژی برای ارتقای مشارکت مردم در مصرف انرژی طیف وسیعی از منافع را هم برای افراد و هم برای جامعه به عنوان یک کل ارائه می‌دهد. با ایجاد انگیزه برای استفاده کارآمد از انرژی ذیل مدل اعطای سهمیه به نفر به جای مدل فعلی که دخالت در کل زنجیره و قیمت‌گذاری دستوری در مصرف انرژی و اعطای بی قید و شرط یارانه انرژی به مشترکان است،موجب خواهد شد که اولا مردم به بهینه سازی مصرف انرژی تشویق شوند و در عوض به اخذ مستقیم از منافع مالی حاصل از این بهینه مصرف کردن را به عنوان صرفه اقتصادی دست پیدا کنند.

با مشارکت مردم در فرآیند مصرف انرژی، ایران می‌تواند بخش انرژی پویاتر و انعطاف پذیرتری ایجاد کند و با شرایط متغیر بازار سازگار شود و توسعه پایدار را ارتقا دهد. علاوه بر این، اصلاح یارانه انرژی می‌تواند تولید در بخش انرژی را به حرکت درآورد و رشد اقتصادی را تحریک کند و همچنین مصرف عمده انرژی کشور نیز به جای اتلاف انرژی در مدل فعلی توزیع یارانه‌ها، به سمت تولید کالا‌های با ارزش افزوده بالا و صادراتی تبدیل شود و رشد اقتصادی را افزایش دهد و در نتیجه درآمد بالایی نیز برای کشور به همراه خواهد داشت.

همچنین با مدل جدید اعطای یارانه انرژی به نفر و حذف قیمت‌گذاری دستوری، شاهد خواهیم بود که استفاده کارآمد از انرژی ترویج می‌یابد و این ایجاد انگیزه در بهینه مصرف کردن، می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال در صنایع مختلف کشور ایجاد کند که این موضوع نه تنها به افزایش بهره وری اقتصادی کمک می‌کند، بلکه رقابت پذیری بخش انرژی را در صحنه جهانی افزایش می‌دهد. با مشارکت مردم در فرآیند مصرف انرژی، کشور‌ها می‌توانند از پتانسیل شهروندان خود برای هدایت نوآوری و رشد در بخش انرژی استفاده کنند.

وی در پایان گفت: اصلاح یارانه‌های انرژی مبتنی بر اعطای سهمیه انرژی به هر نفر برای ارتقای مشارکت مردم در مصرف انرژی، گامی حیاتی در جهت دستیابی به شیوه‌های انرژی پایدار و هدایت مصرف انرژی به سمت بخش مولد اقتصاد است. دولت سیزدهم با ایجاد انگیزه در مصرف انرژی کارآمد و توانمندسازی افراد برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد مصرف انرژی بهینه خود، می‌تواند اتلاف را کاهش، هزینه‌ها را کاهش و رشد اقتصادی را ارتقا دهند. با مشارکت مردم در فرآیند مصرف انرژی، ایران می‌تواند از پتانسیل خود مردم برای هدایت نوآوری و رشد اقتصادی در بخش انرژی استفاده کند که در نهایت به نفع افراد و جامعه به عنوان یک کل است. از طریق اصلاحات موثر یارانه انرژی و مشارکت مردم در مصرف انرژی، کشور‌ها می‌توانند به دستاورد‌های قابل توجهی در توسعه اقتصادی و شیوه‌های انرژی پایدار دست یابند و راه را برای آینده‌ای مرفه‌تر و پایدارتر هموار کنند.