بین الملل تابناک: قرار است دکتر «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در نخستین سفر خارجی خود به زودی به عراق سفر کند. «محمد کاظم آل صادق» سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق در این خصوص اظهار داشت که دکتر پزشکیان به دعوت رسمی «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر عراق در صدر یک هیأت بلندپایه به بغداد سفر خواهد کرد. وی در رابطه با برنامه‌های رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در جریان سفر به عراق نیز گفت: تعدادی از تفاهمنامه‌ها که مقرر بود در سفر رئیس جمهور فقید کشورمان شهید آیت الله «سید ابراهیم رئیسی» به عراق به امضای رؤسای جمهور دو کشور برسد، در سفر آتی دکتر پزشکیان به عراق امضاء خواهد شد.
سفیر ایران در عراق با ابراز رضایت از سطح روابط فیمابین دو کشور دوست و همسایه ایران و عراق در سطوح مختلف گفت که امیدواریم سفر رئیس جمهور کشورمان به عراق در توسعه هرچه بیشتر روابط در همه سطوح سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اثرگذار باشد و باعث تعمیق، ریشه‌داری و گستردگی هرچه بیشتر مناسبات فیما بین شود. درهمین‌راستا، «تابناک» گفت‌وگویی را با «سیدرضا صدرالحسینی» کارشناس مسائل غرب آسیا ترتیب داده است که مشروح آن از نظر می‌گذرد؛
*مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران قرار است در اولین سفر خارجی خود به عراق سفر کند. اهمیت این سفر چیست؟
اهمیت این سفر در میزان مرز مشترک بین دو کشور، علائق معنوی و فرهنگی دو کشور، روابط سیاسی و راهبردی دوجانبه و همچنین روابط اقتصادی و تجاری دو کشور نهفته است که قطعا و یقینا تمامی این عوامل در انتخاب عراق به عنوان اولین ایستگاه سفر خارجی رئیس جمهور، مؤثر بوده است. باتوجه به نزدیکی روابط دو کشور در موضوعات راهبردی، توافق دو طرف در ارتباط با ایجاد یک منطقه قوی به عنوان منطقه‌ای که می‌تواند کنش‌گری دقیقی در حوزه مسائل بین‌المللی داشته باشد، موضوع مهم دیگری است که قطعا بر محور آن استوار خواهد بود.
نباید فراموش کرد که دو کشور تولیدکننده عمده نفت، دو کشور مؤثر در حوزه امنیتی منطقه، دو کشوری که هر دو از حضور آمریکایی‌ها ـ یکی ایران در سال‌های دور و یکی عراق در سال‌های نزدیک ـ رنج برده‌اند، برای مسئله‌ای به نام استقلال و تمامیت ارضی و نیز پیوندهای استراتژیک اهمیت ویژه‌ای قائل هستند و چنین چیزی، قطعا اهمیت این سفر را افزایش خواهد داد.
* آیا رئیس جمهور پزشکیان به اقلیم کردستان عراق نیز سفر خواهد کرد؟
اقلیم کردستان به عنوان جغرافیایی که استانهای کُردنشین را در خود جای داده است، بخشی از عراقِ بزرگ محسوب می‌شود. چنانچه در جریان سفر رئیس جمهور، سفر زیارتی برنامه ریزی شده باشد، وی به کربلاء و نجف مشرف خواهد شد و بعید است به استانهای کُردنشین عراق سفر کند. باید به نکته مهم و راهبردی نیز اشاره کنیم که امنیت ملی هر دو کشور ایران و عراق، تمرکز بر مرکزیت سیاسی بغداد را اقتضاء می‌کند و استانهای کُردنشین تابعی از این مرکزیت سیاسی هستند. البته ارتباط با استانهای کُردنشین عراق از لحاظ سیاسی، امنیتی و اقتصادی برای مقامات جمهوری اسلامی همواره اهمیت داشته است و در حال حاضر نیز در سطوح مختلف این مراودات وجود دارد. به هر حال، بعید است که رئیس جمهور کشورمان در جریان سفر به عراق به استانهای کُردنشین سفر کند.
* سفیر ایران در عراق اعلام کرده علاوه بر امضای تفاهنامه های مطرح شده در دوره شهید ابراهیم رئیسی، توافقات جدیدی نیز امضا خواهد شد. چه توافقات جدیدی احتمالا به امضا خواهد رسید؟
توافقات جدید میان دو طرف قطعا در حوزه مسائل اقتصادی، همکاری‌های تجاری و بندری خواهد بود، موضوعات تسهیل سفر به عراق برای زیارت عتبات عالیات و نیز امضای توافق همکاری‌های امنیتی بین دو طرف خواهد بود. باید توجه داشته باشیم که حدود 60 درصد ـ یا بیشترـ از تفاهمات میان ایران و عراق در حوزه تفاهمات امنیتیِ مرتبط با استانهای کُردنشین عراق و ایران انجام شده است. تمایل دولت مرکزی بغداد این است که این تفاهمات یا مفاد آنها افزایش پیدا کند.
در شرایط کنونی، کمبودهایی حوزه‌های نیروهای انسانی و تجهیزات نظامی در مناطق مرزی که استانهای کُردنشین عراق با ایران را دربرمی‌گیرند، به چشم می خورد. علت اصلی این کمبودها هم به شرایط کوهستانی و اقلیمی آنجا بازمی‌گردد. تلاش دولت مرکزی بغداد این است که این مشکل زودتر حل و فصل شود. تثبیت امنیت در این مرزها مسئله‌ای است که از سوی دولت عراق و به ویژه جناب آقای «محمد شیاع السودانی» و نیز ستاد کل نیروهای مسلح عراق با جدیّت پیگیری می‌شود. قطعا تلاش دولت مرکزی این است که این توافقات هرچه سریعتر صد درصدی شوند.
نباید فراموش کرد که این توافقات هم در حوزه مسائل مرزی یعنی امنیت مرز است و هم در ارتباط با مسئله گروه‌های تجزیه‌طلب ضد ایرانی حاضر در عراق که البته در این عرصه‌ها اقدامات مشترکی انجام شده است. همانطور که اشاره کردم، این توافقات در حال رسیدن به نقاط نهایی خود هستند. به هرحال، باید توجه داشت که میزان علائق دو کشور برای تعمیق ارتباطات دوجانبه قطعا می‌تواند تسهیل‌گر توافقاتِ مرتبط با استانهای کُردنشین عراق و هم‌مرز با جمهوری اسلامی، باشد. آنچه که برای بغداد و تهران حائز اهمیت محسوب می شود، این است که در جدارِ مرزی دو کشور امنیت واقعی وجود داشته باشد به این ترتیب که در این جدارِ مرزی شاهد تهدیدات مرزی برای دو کشور نباشیم. این‌ها نکاتی هستند که در توافقنامه امنیتی میان جمهوری اسلامی ایران و عراق که در سال 1401 به امضاء رسید نیز مورد توجه قرار گرفتند. جمهوری اسلامی برای به انجام رساندن این توافقات و نهایی ساختن آنها همواره آمادگی خود را اعلام کرده و همکاری‌هایی هم در خصوص موارد مطروحه انجام شده است.
