مرگ و میر غیر طبیعی، یعنی زمانی که بر اساس تصادفات در رانندگی و یا بر اثر درگیری و نزاع خیابانی و یا استفاده از سلاح سرد و همچنین مواری نظیر غرق شدگی، سوختگی و یا موردی مشابه طبس و پلاسکو و … انسان‌ها جان خود را از دست می‌دهند.
بر اساس گزارش داده‌های مرکز آمار ایران در طول سال‌های گذشته و حتی با وجود دوران کرونا و کاهش تلفات جاده‌ای، آمار مرگ و میر غیر طبیعی در ایران در حال افزایش است.
از سال ۱۳۹۶ که تقریبا ۳۶ هزار نفر در سال به مرگ غیر طبیعی از دنیا رفتند، این آمار در سال ۱۴۰۱ (در پایان برنامه ششم) به بیش از ۴۶ هزار نفر رسیده است و این عدد در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۴۹ هزار نفر رسیده است.
شتاب عجیب افزایش تعداد مرگ و میر غیر طبیعی هشدار دهنده است و نمی‌توان آن را تنها بر اساس افزایش جمعیت توجیه کرد.
تنها در طول ۷ سال گذشته، مرگ و میر غیر طبیعی در کشور ۳۳ درصد افزایش یافته است و این درحالی است که جمعیت کشور در طول این مدت نزدیک به ۵ درصد افزایش یافته است.
این آمار زمانی جالب توجه می‌شود که بدانید به دلیل دوران کرونا و کاهش سفرهای بین شهری، تعداد مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده‌ای کمی کنترل شده است.
مثلاً تلفات جاده‌ای از ۱۶ هزار در سال ۱۳۹۶ به حدود ۲۰ هزار در سال ۱۳۹۸ رسیده بود ولی سپس در سال ۱۳۹۹ دوباره کاهش یافت و به ۱۵ هزار کشته رسید. البته پس از آن در یک روند صعودی در سال ۱۴۰۱ دوباره به ۱۹ هزار نفر رسید.
این آمار نشان می‌دهد حتی با وجود کنترل شدن نسبی رشد سریع آمار کشته شدگان جاده‌ای در دوران کرونا، باز هم روند مرگ و میرهای غیر طبیعی در ایران مسیر صعودی خودش را ادامه داده است.
فرسوده شدن زیرساخت‌ها، در کنار عدم رعایت درست مسائل ایمنی می‌تواند از اصلی‌ترین عوامل این روند صعودی شدید باشد.
افزایش کشته‌های ناشی از سلاح سرد، افزایش شدید تعداد کشته شدگان ناشی از سوختگی، دوبرابر شدن کشته شدگان ناشی از مسمومیت (از هزار نفر به دوهزار نفر) و رشد کشته شدگان ناشی از برق گرفتگی، غرق شدگی، سقوط از بلندی و … همه نشان می‌دهد نهادهای مربوطه سریعا باید فکری برای ارتقای امنیت جانی مردم و به ویژه کارگران بکنند.
هرچند اجرای این برنامه‌ها از غم کشته شدگان اخیر حادثه طبس نمی‌کاهد، اما از تداوم عزادار شدن خانواده‌هایی مشابه این عزیزان جلوگیری می‌کند.
گزارش این آمار، و هشدار در مورد صعود شدید و بحرانی آمار کشته شدگان به مرگ غیر طبیعی در کشور، تنها کاری است که از دست یک نهاد پژوهشی مثل ما بر می‌آید، امیدواریم هر کسی بر اساس جایگاه و توانایی خود کاری برای حفظ امنیت جانی شهروندان این مرز و بوم انجام دهد.
آمار این یادداشت از گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران که در زمستان ۱۴۰۲ توسط مرکز آمار ایران منتشر شده، گرفته شده است.
مرتضی درخشان
