به گزارش سرویس علم فناوری تابناک، یکی از جنبه‌های کمتر مورد توجه ولی بسیار مهم در تحلیل این رتبه‌بندی‌ها، تفاوت میان دانشگاههای دولتی و خصوصی است. این تفاوت نه تنها بر ساختار مالی و مدیریتی دانشگاهها تأثیر می‌گذارد، بلکه در کیفیت آموزش، پژوهش و حتی دسترسی دانشجویان به امکانات آموزشی نیز نقش اساسی دارد.
اهمیت بررسی خصوصی یا دولتی بودن دانشگاهها از این جهت است که این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده سیاست‌های کلان آموزشی کشورها، نحوه تأمین منابع مالی و اولویت‌های پژوهشی آنها باشد. برای مثال، در برخی کشورها مانند آمریکا، دانشگاههای خصوصی به دلیل برخورداری از منابع مالی گسترده و استقلال بیشتر، اغلب در رتبه‌بندی‌های جهانی پیشتاز هستند. در مقابل، در کشور‌هایی مانند ایران و بسیاری از کشورهای اروپایی، دانشگاههای دولتی به دلیل حمایت مستقیم دولت و تمرکز بر توسعه زیرساخت‌های آموزشی، جایگاه برتری دارند.
تفاوت دانشگاههای دولتی و خصوصی در سطح جهان و ایران
بررسی رتبه‌بندی‌ها توسط منابع معتبری مانند QS، Times Higher Education (THE) و شانگهای، این امکان را فراهم می‌کند تا با تحلیل دقیق‌تر، تفاوت‌های میان دانشگاههای دولتی و خصوصی در سطح جهان، آمریکا، اروپا و ایران را بهتر درک کنیم.
مانند اروپا، دانشگاههای برتر ایران دولتی هستند و بودجه اصلی آنها از طریق دولت تأمین می‌شود. این در حالی است که در آمریکا، بسیاری از دانشگاههای برتر خصوصی هستند و از طریق منابع مالی حصوصی و شهریه‌ها تأمین مالی می‌شوند.
در این مقاله، با تمرکز بر رتبه‌بندی‌های معتبر جهانی، به بررسی جایگاه دانشگاههای دولتی و خصوصی در جهان، آمریکا، اروپا و ایران پرداخته می‌شود تا اهمیت این موضوع و تأثیر آن بر نظام‌های آموزشی بهتر شناخته شود.
جدول ۲۰ دانشگاه برتر جهان به همراه کشور، نوع دانشگاه (خصوصی یا دولتی) و رتبه‌بندی
در زیر جدولی از ۲۰ دانشگاه برتر جهان بر اساس رتبه‌بندی QS World University Rankings 2025 و رتبه‌بندی Times Higher Education (THE) World University Rankings 2025 ارائه شده است. این جدول شامل نام دانشگاه، کشور، نوع دانشگاه (دولتی یا خصوصی) و رتبه‌بندی است. علاوه بر این، تحلیل اینکه آیا بیشتر دانشگاههای برتر جهان دولتی هستند یا خصوصی در زیر جدول آمده است.
| رتبه |
نام دانشگاه |
کشور |
نوع |
منبع رتبه‌بندی |
| ۱ |
مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۲ |
امپریال کالج لندن |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۳ |
دانشگاه آکسفورد |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۴ |
دانشگاه هاروارد |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۵ |
دانشگاه کمبریج |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۶ |
دانشگاه استنفورد |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۷ |
ETH زوریخ – مؤسسه فناوری فدرال سوئیس |
سوئیس |
دولتی |
QS 2025 |
| ۸ |
دانشگاه ملی سنگاپور (NUS) |
سنگاپور |
دولتی |
QS 2025 |
| ۹ |
دانشگاه کالج لندن (UCL) |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۰ |
مؤسسه فناوری کالیفرنیا (Caltech) |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۱ |
دانشگاه پنسیلوانیا |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۲ |
دانشگاه کالیفرنیا، برکلی (UCB) |
ایالات متحده |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۳ |
دانشگاه ملبورن |
استرالیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۴ |
دانشگاه پکن |
چین |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۵ |
دانشگاه فناوری نانیانگ، سنگاپور |
سنگاپور |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۶ |
دانشگاه کرنل |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۷ |
دانشگاه هنگ‌کنگ |
هنگ‌کنگ |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۸ |
دانشگاه سیدنی |
استرالیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۹ |
دانشگاه نیو ساوت ولز |
استرالیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۲۰ |
دانشگاه چینگ‌هوا |
چین |
دولتی |
QS 2025 |
تحلیل دانشگاههای دولتی در مقابل خصوصی در بین ۲۰ دانشگاه برتر جهان
- دانشگاههای دولتی: از ۲۰ دانشگاه برتر، ۱۴ دانشگاه دولتی هستند (۷۰٪). این شامل مؤسساتی مانند دانشگاه آکسفورد، ETH زوریخ و دانشگاه کالیفرنیا، برکلی می‌شود. دانشگاههای دولتی معمولاً توسط دولت‌ها تأمین مالی می‌شوند و به خاطر تولیدات تحقیقاتی و دسترسی آسان شناخته شده‌اند.
- دانشگاههای خصوصی: ۶ دانشگاه خصوصی هستند (۳۰٪)، از جمله MIT، هاروارد و استنفورد. دانشگاههای خصوصی اغلب دارای منابع مالی قابل توجهی هستند و به دلیل نوآوری و ارتباطات قوی با صنعت مشهورند.
دانشگاههای خصوصی در میان ۲۰ دانشگاه برتر اروپا حضور ندارند.
اکثر دانشگاههای برتر جهان دولتی هستند، که نشان‌دهنده روند جهانی تسلط مؤسسات دولتی در زمینه‌های تحقیقات، آموزش و اعتبار بین‌المللی است. با این حال، دانشگاههای خصوصی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند، به‌ویژه در ایالات متحده، جایی که آنها در سطوح بالای رتبه‌بندی‌های جهانی تسلط دارند.
جدول ۲۰ دانشگاه برتر اروپا به همراه کشور، نوع دانشگاه (خصوصی یا دولتی) و رتبه‌بندی
در زیر جدولی از ۲۰ دانشگاه برتر اروپا بر اساس رتبه‌بندی QS World University Rankings: Europe 2025 ارائه شده است.
| رتبه |
نام دانشگاه |
کشور |
نوع |
منبع رتبه‌بندی |
| ۱ |
ETH زوریخ – موسسه فناوری فدرال سوئیس |
سوئیس |
دولتی |
QS 2025 |
| ۲ |
امپریال کالج لندن |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۳ |
دانشگاه آکسفورد |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۴ |
دانشگاه کمبریج |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۵ |
دانشگاه کالج لندن (UCL) |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۶ |
دانشگاه ادینبرو |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۷ |
دانشگاه منچستر |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۸ |
کینگز کالج لندن |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۹ |
دانشگاه PSL |
فرانسه |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۰ |
EPFL – مدرسه پلی‌تکنیک فدرال لوزان |
سوئیس |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۱ |
دانشگاه فنی مونیخ |
آلمان |
دولتی |
THE 2025 |
| ۱۲ |
مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن (LSE) |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۳ |
دانشگاه لوند |
سوئد |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۴ |
دانشگاه بریستول |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۵ |
دانشگاه فناوری دلفت |
هلند |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۶ |
دانشگاه گلاسگو |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۷ |
دانشگاه آمستردام |
هلند |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۸ |
دانشگاه هایدلبرگ |
آلمان |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۹ |
دانشگاه بیرمینگهام |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
| ۲۰ |
دانشگاه لیدز |
بریتانیا |
دولتی |
QS 2025 |
- اکثر دانشگاههای برتر اروپا دولتی هستند: از ۲۰ دانشگاه برتر اروپا، تمامی آنها دولتی هستند. این نشان‌دهنده‌ی نقش مهم دولت‌ها در تأمین بودجه و حمایت از مؤسسات آموزشی برتر است.
- توزیع جغرافیایی: بیشتر دانشگاههای برتر در بریتانیا قرار دارند، اما دانشگاه‌هایی از سوئیس، آلمان، فرانسه، هلند و بلژیک نیز در این فهرست حضور دارند.
- خصوصی یا دولتی بودن: دانشگاههای خصوصی در میان ۲۰ دانشگاه برتر اروپا حضور ندارند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی تمرکز اروپا بر سیستم‌های آموزشی دولتی و حمایت گسترده از تحقیقات و آموزش عمومی است.
جدول ۲۰ دانشگاه برتر امریکا به همراه کشور، نوع دانشگاه (خصوصی یا دولتی) و رتبه‌بندی
در زیر جدولی از ۲۰ دانشگاه برتر ایالات متحده ارائه شده است.
| رتبه |
نام دانشگاه |
کشور |
نوع |
منبع رتبه‌بندی |
| ۱ |
مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۲ |
دانشگاه هاروارد |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۳ |
دانشگاه استنفورد |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۴ |
مؤسسه فناوری کالیفرنیا (Caltech) |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۵ |
دانشگاه شیکاگو |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۶ |
دانشگاه پرینستون |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۷ |
دانشگاه پنسیلوانیا |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۸ |
دانشگاه ییل |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۹ |
دانشگاه کلمبیا |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۰ |
دانشگاه جانز هاپکینز |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۱ |
دانشگاه کرنل |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۲ |
دانشگاه کالیفرنیا، برکلی |
ایالات متحده |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۳ |
دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس (UCLA) |
ایالات متحده |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۴ |
دانشگاه میشیگان، آن‌آربور |
ایالات متحده |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۵ |
دانشگاه واشنگتن |
ایالات متحده |
دولتی |
QS 2025 |
| ۱۶ |
دانشگاه دوک |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۷ |
دانشگاه نورث‌وسترن |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۸ |
دانشگاه نیویورک |
ایالات متحده |
خصوصی |
QS 2025 |
| ۱۹ |
دانشگاه کالیفرنیا، سن‌دیگو |
ایالات متحده |
دولتی |
QS 2025 |
| ۲۰ |
دانشگاه تگزاس در آستین |
ایالات متحده |
دولتی |
QS 2025 |
تحلیل دانشگاههای دولتی در مقابل خصوصی در بین ۲۰ دانشگاه برتر
- دانشگاههای خصوصی: از ۲۰ دانشگاه برتر، ۱۴ دانشگاه خصوصی هستند (۷۰٪). این شامل مؤسساتی مانند MIT، هاروارد، استنفورد و ییل می‌شود. دانشگاههای خصوصی در ایالات متحده معمولاً به دلیل منابع مالی قوی، کلاس‌های کوچک‌تر و اعتبار بالای علمی شناخته شده‌اند.
- دانشگاههای دولتی: تنها ۶ دانشگاه دولتی هستند (۳۰٪)، مانند دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، UCLA و دانشگاه میشیگان. دانشگاههای دولتی معمولاً توسط دولت‌های ایالتی تأمین مالی می‌شوند و شهریه کم‌تری برای دانشجویان ساکن همان ایالت ارائه می‌دهند.
وضعیت دانشگاههای برتر ایران: شباهت بیشتر به اروپا یا آمریکا
در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۵ تعداد دانشگاههای ایرانی که در فهرست این رتبه‌بندی قرار داشته‌اند، افزایش پیدا کرده است و روندی حضور دانشگاههای ایرانی در این فهرست همواره سیر صعودی داشته است.
| نام دانشگاه |
رتبه بین‌المللی ۲۰۲۵ |
رتبه بین‌المللی ۲۰۲۴ |
رتبه ملی |
نوع |
| دانشگاه صنعتی شریف |
۳۰۱–۳۵۰ |
۳۰۱–۳۵۰ |
۱ |
دولتی |
| دانشگاه صنعتی امیرکبیر |
۳۵۱–۴۰۰ |
۳۵۱–۴۰۰ |
۲ |
دولتی |
| دانشگاه علم و صنعت ایران |
۳۵۱–۴۰۰ |
۴۰۱-۵۰۰ |
۲ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه |
۴۰۱–۵۰۰ |
عدم حضور |
۳ |
دولتی |
| دانشگاه تهران |
۴۰۱–۵۰۰ |
۴۰۱–۵۰۰ |
۳ |
دولتی |
| دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل |
۵۰۱–۶۰۰ |
۵۰۱–۶۰۰ |
۴ |
دولتی |
| دانشگاه صنعتی شیراز |
۵۰۱–۶۰۰ |
۵۰۱–۶۰۰ |
۴ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی تهران |
۵۰۱–۶۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۴ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی البرز |
۶۰۱–۸۰۰ |
عدم حضور |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی بابل |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله |
۶۰۱–۸۰۰ |
عدم حضور |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه گلستان |
۶۰۱–۸۰۰ |
عدم حضور |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان |
۶۰۱–۸۰۰ |
۸۰۱–۱۰۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی ایران |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه صنعتی اصفهان |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی کردستان |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱-۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی لرستان |
۶۰۱–۸۰۰ |
عدم حضور |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی مازندران |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی قزوین |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی تبریز |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵۰۱-۶۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه تبریز |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵۰۱-۶۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی ارومیه |
۶۰۱–۸۰۰ |
۶۰۱–۸۰۰ |
۵ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی اراک |
۸۰۱–۱۰۰۰ |
۸۰۱–۱۰۰۰ |
۶ |
دولتی |
| دانشگاه علوم پزشکی بیرجند |
۸۰۱–۱۰۰۰ |
عدم حضور |
۶ |
دولتی |
| دانشگاه فردوسی مشهد |
۸۰۱–۱۰۰۰ |
۸۰۱–۱۰۰۰ |
۶ |
دولتی |
تحلیل وضعیت دانشگاههای برتر ایران
در سال ۲۰۲۵، تعداد دانشگاههای ایرانی حاضر در رتبه‌بندی‌های جهانی مانند QS و THE افزایش یافته است.
دانشگاههای برتر ایران از نظر ساختار وابستگی به دولت یا نهاد خصوصی بیشتر به دانشگاههای اروپایی شباهت دارند. این شباهت به‌ویژه در موارد زیر مشهود است:
- دولتی بودن دانشگاههای برتر: مانند اروپا، دانشگاههای برتر ایران دولتی هستند و بودجه اصلی آنها از طریق دولت تأمین می‌شود. این در حالی است که در آمریکا، بسیاری از دانشگاههای برتر خصوصی هستند و از طریق منابع مالی حصوصی و شهریه‌ها تأمین مالی می‌شوند.
- تمرکز بر پژوهش و آموزش: دانشگاههای ایران، مانند دانشگاههای اروپایی، بر آموزش و پژوهش به‌عنوان دو رکن اصلی تأکید دارند. در آمریکا، علاوه بر این موارد، ارتباط قوی با صنعت و بازار کار نیز بسیار پررنگ است.
این رتبه بندیها تمام دروغه !! و ساخته و پرداخته غربیهاست !
داداش شما هنوز املای کلمه مهاجرت رو بلد نیستی بعد داری در مورد رتبه بندی دانشگاه های برتر جهان صحبت میکنی؟! 