آیا استارلینک در ایران غیر فعال خواهد شد؟!
«تا چندوقت دیگر اینترنت استارلینک می‌آید و نیازی به اینترنت داخلی نداریم. هر قانونی برای شبکه‌های اجتماعی هم بی‌معنا می‌شود»؛ این موضوعی است که در چندسال اخیر بارها از سمت افراد مختلف مطرح شده است.
به گزارش تابناک به نقل از فارس؛ اما در این تصور عمومی، یک اصل کلیدی نادیده گرفته شده: ارائه خدمات مخابراتی، از جمله اینترنت ماهواره‌ای، دریک کشور بدون کسب مجوز از آن، ممنوع است و نهادهای بین‌المللی تخصصی از حقوق کشورها در این خصوص دفاع می‌کنند. همچنانکه بعد از پیگیری حقوقی ایران، «اتحادیه جهانی مخابرات»(ITU) سال گذشته استارلینک را ملزم کرده حقوق سرزمینی ایران را به رسمیت شناخته و دستگاه‌های غیرمجاز در محدوده جغرافیایی کشورمان را غیرفعال کند؛ موضوعی که استارلینک پذیرفته و در راستای آن اقدام کرده است. و حالا نامه آمریکا به اتحادیه جهانی، نشان می‌دهد این اتحادیه همچنان پیگیر غیرفعال‌شدن دستگاه‌های غیرمجاز استارلینک در ایران است.
ایران چه مسیر حقوقی را طی کرد؟
ایران در بحث اینترنت ماهواره‌ای، ابتدا با استقبال از حضور این فناوری در کشور، «قوانین سرزمینی ایران» یا «لندینگ رایت» را به همه اپراتورهای اینترنت ماهواره‌ای از جمله استارلینک اعلام کرده تا این اپراتورها بتوانند در چارچوب مقررات در ایران نیز فعالیت داشته باشند. وزارت ارتباطات از طرف دیگر، برای دفاع از حق سرزمینی کشور، موضوع ضرورت تبعیت این اپراتورها از لندینگ‌رایت ایران را اتحادیه جهانی مخابرات به‌عنوان نهاد بین‌المللی تنظیم‌گر در این حوزه پیگیری کرده است.این موضوع توسط یک تیم حقوقی متخصص از طریق کمسیون تنظیم مقررات رادیویی(RRB) ذیل اتحادیه جهانی مخابرات پیگیری شد که سال گذشته منجر به مصوبه این کمیسیون مبنی بر ضرورت تبعیت استارلینک از قوانین سرزمینی ایران شد. و حالا آمریکا این نهاد بین‌المللی، نامه‌ای ارسال کرده که نشان می‌دهد: اولا اتحادیه جهانی مخابرات، همچنان تا اجرای کامل مصوبه، پیگیر محافظت از حق حاکمیتی ایران در موضوع اینترنت ماهواره‌ای است و استارلینک را موظف به رعایت حقوق سرزمینی ایران کرده است. ثانیا استارلینک پذیرفته است که در صورت دریافت اطلاعات مربوط به دستگاه‌های غیرمجاز در خاک ایران، آن را غیرفعال کند. تنها موضوعی که آمریکا در این نامه مسئولیتش را نپذیرفته، «شناسایی دستگاه‌های غیرمجاز» است. اما نکته مهم اینجاست که تصمیم‌گیری در خصوص این موضوع، با اتحادیه جهانی مخابرات است که در جلسه آتی در خصوص آن اعلام نظر می‌کند.گفتنی است استارلینک پیش از این نیز با نامه‌هایی مشابه، تلاش کرده بود این مسئولیت را از دوش خود بردارد که اتحادیه آن را نپذیرفته بود و «با قید فوریت» بر مسئولیت این شرکت برای شناسایی دستگاه‌های غیرمجاز تأکید کرده بود.
ماجرای پاسخ آمریکا به اتحادیه جهانی مخابرات چیست؟
بعد از فرایند پیگیری حقوقی ایران، اتحادیه جهانی مخابرات در جلسه 92 خود در تاریخ های 20 الی 24 مارس 2023 (29 اسفند 1401 الی 4 فروردین 1402) با به رسمیت شناختن حق ایران و با بررسی مستندات کشورمان اعلام کرد: ارائه خدمات ماهواره‌ای «در داخل قلمرو یک دولت تنها در صورتی انجام می‌شود که توسط آن دولت مجوز داده شده باشد». در نتیجه استارلینک برای ارائه اینترنت در داخل خاک ایران، باید مجوز بگیرد و حق ندارد بدون کسب مجوز از ایران، در داخل خاک کشورمان خدمات ارائه دهد. اتحادیه همچنین اعلام کرده «دولت ثبت‌کننده یک شبکه ماهواره‌ای باید تا حد امکان، ارسال به ایستگاه‌های زمینی در قلمرو دولتی که در آن قرار دارند را فقط برای کسانی که دارای مجوز یا مجاز توسط آن دولت هستند، محدود کند.» یعنی اگر استارلینک متوجه شد یک دستگاه در خاک ایران، فعال شده است، باید آن را غیرفعال کند. استارلینک و همینطور نروژ و آمریکا این موضوع را پذیرفته که دستگاه‌های غیرمجاز را فعال کند؛ اکنون تنها محل اختلاف این است که «مسئولیت شناسایی این دستگاه‌های غیرمجاز، با چه کسی است؟»
اتحادیه جهانی مخابرات، شناسایی این دستگاه‌ها را مسئولیت استارلینک می‌داند؛ اما نهاد تنظیم‌گر آمریکا در پاسخ اخیر خود به این اتحادیه گفته قوانین موجود الزامی برای این شرکت ایجاد نمی‌کند که خودش مکان دستگاه‌های غیرمجاز را پیدا کند. در این نامه آمده است: «برای یک نهاد ابلاغ‌کننده هیچ تعهدی برای ردیابی موقعیت ایستگاه‌های زمینی در قلمرو کشور دیگری وجود ندارد.»موضوعی که پیشتر هم از سمت نروژ به عنوان کشور ثبت‌کننده استارلینک در اتحادیه و نیز آمریکا بیان شده بود؛ اما اتحادیه جهانی مخابرات آن را نپذیرفته بود.و حالا با پیگیری جدی‌تر این اتحادیه، آمریکا تلاش کرده است از زیر مسئولیت خود شانه خالی کند و می‌گوید باید ایران اطلاعات دستگاه‌های غیرمجاز را به استارلینک بدهد تا بشود آن‌ها را غیرفعال کند. نامه اخیر به‌صورت مشترک از طرف کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) و وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا به هیأت مقررات رادیویی در اتحادیه بین‌المللی مخابرات ارسال شده است. این نامه، صرفا پاسخی است که از سمت آمریکا در پاسخ به اتحادیه ارسال شده و تصمیم‌گیرنده نهایی در این خصوص، اتحادیه جهانی مخابرات در جلسه آتی است.
اتحادیه جهانی مخابرات: استارلینک با قید فوریت اقدام کند
اتحادیه جهانی مخابرات بار قبل استدلال‌های مشابه را از آمریکا نپذیرفت و با قید فوریت بر اجرای مصوبه تأکید کرد. هیات تنظیم مقررات رادیویی جهانی در پایان 95امین جلسه خود در اسفند 1402 مصوب کرد موضع نروژ و آمریکا که استارلینک نمی‌تواند موقعیت ترمینال را شناسایی کند را مردود می‌داند؛ چون پیش از این برای برخی کشورها این کار را انجام داده است. در بخشی از متن این مصوبه آمده است: «اگرچه رگولاتور آمریکا و نروژ اعلام نموده‌اند که تعیین موقعیت تمام ترمینال ها توسط اپراتور عملیاتی نیست ولیکن بنظر می رسد ارسال پیام های فارسی و انگلیسی از سوی اپراتور ماهواره ای به ترمینال ها که تصویر آن در سند ج.ا.ایران آمده است، تائید کننده بررسی نظام مند مکان ترمینال‌های ماهواره ای توسط اپراتور می باشد.» این مصوبه در نهایت مجددا تاکید کرده بود که هر دو رگولاتور نروژ و آمریکا باید از استارلینک بخواهند که «به قید فوریت اقدامات عملیاتی برای غیر فعال کردن ترمینال‌های خود در خاک ایران را به عمل آورد.»
در حال حاضر و بعد از نامه جدید آمریکا، اعلام نظر نهایی بر عهده کمیسیون مقررات رادیویی در اتحادیه جهانی مخابرات است.
چرا استارلینک ناچار است در نهایت از مصوبه اتحادیه جهانی تبعیت کند؟
احترام به مرزهای جغرافیایی و حقوق سرزمینی در بحث مخابرات، یک قاعده رسمی بین‌المللی در تمام دوره‌های ظهور فناوری ارتباطی بوده است که بی‌توجهی به آن سبب آشفتگی مخابراتی در سطوح فنی در دنیا می‌شود؛ به همین دلیل نهادهای بین‌المللی، به‌صورت جدی پایبندی کشورها این قاعده را پیگیری می‌کنند.عضویت در «اتحادیه جهانی مخابرات» (ITU) به‌عنوان نهاد بین‌المللی تنظیم‌گر در حوزه ارتباطات مخابراتی، به معنای پذیرش مقررات بین‌المللی ارتباطات رادیویی و سایر مصوبات آن است؛ این مقررات به‌عنوان یک معاهده بین‌المللی شناخته می‌شود که کشورها هنگام عضویت متعهد به رعایت آن می‌شوند. استارلینک برای کلیه فعالیت‌های آتی خود در زمینه ماهواره‌های مخابراتی، به مجوز اتحادیه بین‌المللی نیاز دارد و همین، این شرکت را ملزم می‌کند به مصوبات پایبند بماند.
نهاد تنظیم‌گر آمریکا، در نامه خود دوباره تلاش کرده مسئولیت «شناسایی دستگاه‌های غیرمجاز در خاک ایران» را از دوش استارلینک بردارد؛ اما آنچه در نهایت تعیین‌کننده است، نظر اتحادیه جهانی مخابرات در جلسه آتی است.ایران نیز در پاسخ به این نامه، با استدلال‌هایی حقوقی به اتحادیه جهانی مخابرات نوشته است که چرا استارلینک علاوه بر غیرفعال‌کردن دستگاه‌های غیرمجاز که پیش از این پذیرفته، اکنون باید بپذیرد که باید دستگاه‌های غیرمجاز را نیز خودش شناسایی کند.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.