تغییر استراتژی اصلاح‌طلبان؟ /اختلال وین در تماس‌های «غیرمنقطع» در مسقط/به غرب آسیای جدید خوش آمدید

به گزارش «تابناک» روزنامه های امروز چهارشنبه 16 خردادماه در حالی چاپ و منتشر شد که تاکید رهبر انقلاب  بر ضرورت رعایت اخلاق در رقابت های انتخاباتی در سخنرانی مراسم سالگرد امام خمینی، تلاش تروئیکای اروپایی برای صدور قطع نامه ضدایرانی بعد از گزارش گروسی و شكست قطعي برنامه واردات خودرو در صفحات نخست روزنامه های امروز برجسته شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت ها و سرمقاله های منتشره در روزنامه های امروز برجسته شده است

تغییر استراتژی اصلاح‌طلبان؟

ایمان اسلامی‌بین فعال سیاسی طی یادداشتی در شماره امروز همدلی با عنوان تغییر استراتژی اصلاح‌طلبان؟ نوشت:  گویا این بار ماجرا برای اصلاح‌طلبان متفاوت است؛ چرا که تا پیش از این یعنی در فاصله زمانی سال 1396 الی 1402 هر بار نام انتخابات و مشارکت در آن مطرح می‌شد، قاطبه این جریان نسبت به این امر سیاسی بی‌تفاوت بودند و اعتقاد داشتند که با وجود این سیستم نظارتی حاکم بر انتخابات عملا امکان عرض اندام در این رویداد سیاسی مهم وجود ندارد.  اما حالا با توجه به اتفاقات اخیر که خیلی هم دراماتیک بوده است، نظر این جریان نیز تغییر کرده و بنا دارد حضوری البته مشروط در انتخابات ریاست جمهوری داشته باشد.
هرچند اصلاح طلبان حضورشان در انتخابات را مشروط کرده‌اند ولی باید بدانیم که همین رویکرد نیز نشان دهنده ایجاد تحول جدیدی در جریان مذکور است؛ ضمن آنکه نباید از ذهن دور نگه داشت افرادی بناست از جبهه اصلاحات کاندیدا شوند و یا شده‌اند که امکان تایید صلاحیت‌شان بالقوه است و خیلی بعید به نظر می‌رسد نتوانند از فیلترهای شورای نگهبان عبور کنند. بنابراین از هم اکنون می‌توان گفت که قید مربوط به حضور مشروط جبهه اصلاحات مرتفع شده است. حال اینکه فرد مذکور که نهایتا بناست جریان اصلاحات روی آن سرمایه‌گذاری کند چقدر رای آور است و به قول معروف کاریزماتیک است، بحثی جداست. جبهه اصلاحات اخیرا اطلاعیه‌ای 9 بندی منتشر کرده و در آن جزییات ورود خود به انتخابات ریاست جمهوری را شرح داده است. در اطلاعیه مذکور چند نکته مستتر است:  جبهه اصلاحات دیر یا زود در برابر این سوال افکار عمومی قرار خواهد گرفت که در سیستم انتخاباتی کشورمان چه تحول مهمی رخ داده که اکنون به حضور مشروط تن داده‌اند. ضمنا،استراتژی این جبهه به‌طور کل نیز تغییر کرده است.
پیش‌ترها این جبهه قبل از اعلام نظر شورای نگهبان در مورد کاندیداها ،کاندیدای منتخب خود را معرفی و حمایت می‌کرد واگر شورای نگهبان آن را رد می‌کرد، از حضور در انتخابات انصراف می‌داد. اما اکنون این جبهه منتظر خواهد ماند و از بین منتخبان شورای نگهبان منتخب خود را معرفی کند؛ این یعنی جبهه اصلاحات به انتخابات دو مرحله‌ای تن داده است. موضوع دیگر بحث شرایط اقتصادی ،سیاسی و فرهنگی کشور است.در واقع عده‌ای از ناظران و کارشناسان سیاسی معتقد هستند که شرایط کشور آنقدر خطیر است و شاخص‌ها و پارامترهای حساس همگی رو به اضمحلال بوده و به همین جهت اصلاح‌طلبان تصمیم گرفته‌اند از موضع خود پایین بیاید تا بتواند با به دست گرفتن قدرت شرایط را سامان دهد. از سوی دیگر عده‌ای از ناظران هم مدعی هستند که اصلاح‌طلبان صرفا برای به دست گرفتن قدرت حاضربه عقب‌نشینی از مواضع خود شده‌اند. به عبارت ساده از آنجا که چند سالی می‌شود این جریان از قدرت به دوربوده است آفراد حاضر در این جریان به دنبال بازگشت به میز و صندلی‌های خود هستند.  بحث دیگری که بسیار مهم به نظر می‌رسد موضوع پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان است. در جریان اصلاحات همواره دوگانه «جامعه محور-قدرت محور» وجود داشته است. در حقیقت این دوگانه همیشه محل بحث در این جریان بوده و اکنون با تغییر این استراتژی به نظر می‌رسد جبهه اصلاحات تا حدودی از ایده «جامعه محور» فاصله گرفته است. اما سوال اصلی این است که در چنین حالتی آیا جبهه اصلاحات این توان را دارد در جامعه جریانی اجتماعی به منظور ایجاد مشارکت مردم تولید کند؟
در دو انتخابات گذشته شاهد مشارکت حداقلی بودیم و نظر سنجی‌های فعلی نیز از جمله نظرسنجی دانشگاه امام صادق(ع) که دیروز منتشر شد، کماکان نشان می‌دهد با وجود تحولات اخیر و فاصله اندک تا برگزاری انتخابات، هنوز نرخ مشارکت زیر 50‌درصد است. در مجموع به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان در شرایط خطیری قرار دارند.

 اختلال وین در تماس‌های «غیرمنقطع» در مسقط

روزنامه  جوان در بخشی از گزارشی که امروز منتشر کرده نوشت: گروسی که به نظر می‌رسد آتش‌تهیه موضع او با پیش کشیدن یک قطعنامه جنجالی از طرف سه دولت اروپایی تدارک دیده شده، در آخرین گزارش خود، موضوع افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده ایران به ۳۰برابر سقف مجاز در برجام را مطرح کرد، روندی که به گفته او اجرای توافق معروف به «چهارم مارس» در اسفند ۱۴۰۱ را هم زیر سؤال می‌برد. او البته پس از نشست آژانس در جمع خبرنگاران سعی کرد موضع ملایم‌تری اتخاذ کند و به طور تلویحی فشار بر ایران را رویکرد سنجیده‌ای ندانست و با اشاره به سفر اخیرش به تهران گفت که به تعامل با ایران ادامه می‌دهد. کارل هاگارد، سفیر و نماینده دائم اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز سه‌شنبه اظهارات گروسی را تکمیل کرد و از تهران خواست که توافق ۴ مارس را اجرا کند. در بخشی از اظهارات هاگارد که تارنمای اتحادیه اروپا آن را منتشر کرده، آمده است: «دست نیافتن ایران به سلاح اتمی یک اولویت امنیتی و کلیدی برای اتحادیه اروپا است. این اتحادیه همچنان به راه‌حل دیپلماتیک برای موضوع هسته‌ای ایران متعهد است و ما از همه کشور‌ها می‌خواهیم که از اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت کنند.» 

اتحادیه اروپا با ابراز نگرانی از گسترش برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرد: «ما قویاً از ایران می‌خواهیم که مسیر فعالیت‌های هسته‌ای خود را تغییر دهد، بدون فوت وقت به تعهدات سیاسی خود در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای بازگردد. ما همچنین از ایران می‌خواهیم که به اجرای موقت پروتکل الحاقی بازگردد، آن را تصویب کند و اجرای همه اقدامات نظارتی و راستی‌آزمایی مرتبط با برجام را از سر بگیرد. این اقدامات همراه با اجرای کامل موافقتنامه جامع پادمان، برای کمک به ایجاد اعتماد بین‌المللی درباره ماهیت منحصراً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ضروری است.»
حملات همه‌جانبه اروپایی‌ها علیه ایران در شرایطی است که علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه در جریان سفر به لبنان، طی یک کنفرانس خبری در مورد رایزنی‌های تهران و واشینگتن در عمان پیش از سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور شهید ایران، بار دیگر حضور ایران پای میز مذاکره و تعامل را تأیید کرد و گفت: «ما همواره با طرف‌های مذاکراتی، مذاکرات را ادامه داده‌ایم و هیچ‌گاه انقطاعی در این مسیر صورت نگرفته است، چراکه ایران برای تبیین مواضع خود، رفع سوءتفاهم‌ها و دستیابی به راه‌حل پایدار همواره در پشت میز مذاکره حاضر بوده است و در راستای تحقق منافع خود قدم برداشته است.» 

باقری با هشدار درباره اینکه غربی‌ها بیش از این، فرصت توافق با ایران را از دست ندهند، تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران از اراده لازم برای رسیدن به یک راه‌حل پایدار در مورد مذاکرات رفع تحریم‌ها برخوردار است. او گفت: «در حال حاضر نیز مذاکرات جاری است و تبادل پیام‌ها ادامه دارد و رایزنی‌های ما با مقامات مختلف مرتبط با مذاکرات ادامه دارد و ایران این مسیر را با جدیت و اقتدار ادامه می‌دهد.» همچنین متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا درباره اینکه آیا اظهارات باقری را تأیید می‌کند، گفته است: «همیشه به صراحت اعلام کرده‌ایم که وقتی در راستای منافع‌مان باشد، توانمندی و امکان انتقال پیام به ایران را داریم ولی قرار نیست هیچ‌گونه مکالمه بخصوصی را تأیید یا بیان کنم.»
تحت چنین شرایطی، تهران تلویحاً هشدار داده که رویکردی که اروپاییان در آژانس دنبال می‌کنند، روند‌های جاری بین ایران و آژانس را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نمایندگی ایران در یادداشتی به گزارش مدیرکل آژانس اعلام کرد: «فشار‌های سیاسی مستمر اعمالی توسط چند کشور خاص، به مرحله‌ای رسیده است که حتی موضوعات حل‌وفصل شده فنی متعاقباً در گزارش‌های آژانس برخلاف آنچه توافق شده است، تغییر می‌یابند. همان‌طوری که بار‌ها توسط ایران توضیح داده شده است، هیچ مکان اعلام نشده‌ای [که اعلام آن]طبق موافقتنامه پادمان جامع (CSA) الزامی باشد وجود نداشته است.» محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز صبح دیروز تلویحاً به اظهارات گروسی پاسخ داد و با اشاره به اینکه این گزارش شامل دو بخش برجام و پادمانی است، گفت: «براساس ماده ۳۶ برجام این حق قانونی را داریم که اگر طرفین به تعهدات خود برنگشتند و عمل نکردند ما هم کاهش تعهدات را داریم، اکنون در فاز کاهش تعهدات هستیم و ملاک برای ما قانون اقدام راهبردی مجلس برای رفع تحریم‌ها است.» اسلامی گفته است «در چارچوب قانون ملی کار می‌کنیم در چارچوب پادمان و ان‌پی‌تی نیز هستیم، اگر گزارش آن مغایرتی می‌دهد به دلیل این است که آن‌ها در برجام به تعهدات عمل نکردند که لازم است به تعهدات خود برگردند ما هم تعهدات خود را انجام می‌دهیم، اگر قطعنامه دهند یا فشار سیاسی بیاورند قطعاً عکس‌العمل نشان می‌دهیم.» میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، درباره اثر اقدامات طرف‌های اروپایی بر روند‌های دیپلماتیک هشدار داده و در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «دیپلماسی، به کلی فراموش شده و با اقدامات تبلیغاتی جایگزین شده است. راه عادی‌سازی شرایط در دستان تروئیکای اروپا و امریکاست، اما آن‌ها مانع مذاکرات می‌شوند که به راحتی می‌تواند نگرانی‌های اعلامی‌شان را درباره موضوعات هسته‌ای در ایران برطرف کند.»

به غرب آسیای جدید خوش آمدید

مهدی خانعلی‌زاده مدرس دانشگاه طی یادداشتی در شماره امروز ایران نوشت: «اگر‌ کسی نگاه چپ به لبنان داشته باشد، با پاسخ سخت ایران روبه‌رو می‌شود.» این جمله‌ای است که علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت امور خارجه در دیدار روز دوشنبه خود از بیروت و در کنار همتای لبنانی خود بیان کرد؛ دیداری که در جریان نخستین سفر بین‌المللی او پس از شهادت دکتر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه سابق کشورمان صورت گرفت و بازتاب گسترده‌ای در فضای عمومی و در میان سیاستمداران منطقه داشت.  
اهمیت بیان این جمله و استخدام این نوع خاص از ادبیات را باید در یک فاصله زمانی جست‌و‌جو کرد؛ جایی که حدود ۱۸ سال پیش و در جریان جنگ ۳۳ روزه میان ارتش اسرائیل و نیروهای مقاومت حزب‌الله لبنان، کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده امریکا جنایات حاصل از عملیات نظامی صهیونیست‌ها را «درد زایمان خاورمیانه جدید» نامید؛ غرب آسیایی که قرار بود با شکست حزب‌الله به عنوان نماینده شبکه مقاومت از اسرائیل، شاهد شکل‌گیری نوع جدیدی از نظم امنیتی در محدوده جغرافیایی خود باشد. حالا و با گذشت حدود دو دهه از آن طراحی، سرپرست وزارت خارجه ایران با حضور میدانی در لبنان و سوریه، هرگونه تلاش برای زیرسؤال بردن تمامیت ارضی کشورهای منطقه و زیرپا گذاشتن حقوق ملت‌های نزدیک به شبکه مقاومت را خط قرمز امنیتی تهران، معرفی و تهدید می‌کند که رژیم ناقض این خط قرمز، تاوان سختی را پرداخت خواهد کرد.  
برای درک بهتر اهمیت این راهبرد که از سوی علی باقری‌کنی و در توصیف سیاست خارجی بدون تغییر ایران در قبال شبکه مقاومت مطرح شده، می‌توان کمی عقب‌تر رفت؛ جایی که رئیس جمهور کنونی ایالات متحده در جایگاه سناتوری، وجود اسرائیل در منطقه غرب آسیا را یک موهبت برای امنیت ملی امریکا معرفی کرد و به صراحت اعلام کرد که حتی در صورت عدم وجود حکومتی به نام اسرائیل، ایالات متحده می‌بایست دست به خلق چنین رژیمی بزند تا بتواند نظم امنیتی مدنظر خود را در این منطقه حاکم کند و زمینه برای تأمین منافع ملی واشنگتن فراهم شود.
حتی از این تاریخ هم می‌توان عقب‌تر رفت؛ جایی در حوالی سال ۱۹۱۷ میلادی و ماه‌های پایانی‌ جنگ جهانی دوم. دو ژنرال فرانسوی و انگلیسی در یک جلسه مشترک، نقشه تقسیم اراضی باقی‌مانده از امپراتوری فروپاشیده عثمانی را روی کاغذ کشیدند و هر کدام، بخشی از سرزمین‌های گسترده غرب آسیا و شمال آفریقا را به عنوان منطقه تحت حمایت و نفوذ خود برگزیدند. در این‌ طراحی، سوریه و لبنان به پاریس تعلق گرفتند تا منابع ملی این کشورها خرج تأمین منافع ملی فرانسه شود. حالا و بعد از گذشت بیشتر از یک قرن از امضای طرح «سایکس-پیکو»، نماینده ویژه فرانسه در امور لبنان که برای تعیین تکلیف انتخاب نخست‌وزیر در بیروت حضور داشت، با ناکامی به پاریس بازگشت تا زمینه برای حضور نماینده ایران باز شود؛ جایی که کشورهای منطقه به صراحت اعلام کردند خواهان نقش‌آفرینی درون‌منطقه‌ای برای ایجاد ثبات و امنیت در غرب آسیا هستند.
حالا حدود ۱۰۰ سال از سایکس-پیکو، ۳۰ سال از دوران سناتوری بایدن و ۲۰ سال از سخنان رایس می‌گذرد و غرب آسیای جدید متولد شده است اما نه بر مبنای طراحی غرب بلکه با محوریت شبکه مقاومت و مدیریت راهبردی ایران. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که فیصل مقداد، وزیر خارجه سوریه در دیدار با علی باقری آن را توصیف کرد: غربی‌ها و برخی از کشورهای عربی منطقه «کم کم» متوجه قدرت واقعی تهران شده‌اند.