چرا پوتین دکترین هسته‌ای روسیه را تغییر داد؟/ پاسخ هسته‌ای حتی به تهدیدات متعارف

طبق دکترین جدید هر حمله‌ای با استفاده از تسلیحات متعارف که منجر به خطر افتادن منافع حیاتی این کشور، اتحاد سرزمینی، تمامیت ارضی و حاکمیت روسیه و متحدش بلاروس بشود در زمره شرایط قابل اعمال جهت استفاده از تسلیحات هسته‌ای خواهد شد.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، بعد از مدت‌ها اخبار ضد و نقیض ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دکترین هسته‌ای جدید روسیه را امضا و به نیرو‌های مسلح این کشور ابلاغ کرد.

دکترین هسته‌ای جدید بر مبنای دکترین قبلی روسیه که در سال ۲۰۲۰ ابلاغ شده بود بنا شده و آستانه تحمل روسیه را در استفاده از تسلیحات هسته‌ای پایین‌تر آورده است.

فوریه سال گذشته بعد از تهدیدات امانوئل مکرون رئیس جمهور فرنسه مبنی بر اعزام نیرو به اوکراین و عدم آمادگی فرانسه برای کنار گذاشتن این ایده، پوتین رئیس جمهور روسیه تهدید به تغییر دکترین هسته‌ای روسیه نمود.

مطابق این گزاش، ولادیمیر پوتین در اظهارات در تلویزیون این کشور گفته است رهبران غربی باید متوجه باشند که ما تسلیحاتی داریم که میتوانند اهداف حیاتی آن‌ها را در عمق داخلی این کشور‌ها مورد هدف قرار دهند.

واقعیت این است که از ابتدای شروع جنگ در اوکراین بسیاری از تحلیل گران غربی و غیر غربی از احتمال استفاده روسیه از تسلیحات هسته‌ای در این جنگ در صورت حمایت مستقیم غرب از اوکراین صحبت کرده بودند.

این در حالی است که رهبران روسیه همواره فکر استفاده از این تسلیحات را در این جنگ خارج از تصور فرض می‌کردند. در این حال بسیاری از مقامات فعلی و سابق غربی هشدار داده بودند که استفاده از تسلیحات هسته‌ای بسیاری از معادلات را در غرب تغییر خواهد داد و دولت‌های غربی را ناچار به واکنش مستقیم به تهاجم پوتین خواهد کرد.

از جمله «دیوید پترائوس» فرمانده اسبق نیرو‌های امریکایی در عراق و افغانستان و نیز رئیس سیا در دوره اوباما طی هشداری به روس‌ها گفته است که در صورت حمله هسته‌ای روس‌ها به نیرو‌های اوکراینی بایدن می‌تواند دستور حملات متعارف به منظور نابودی توان هسته‌ی روس‌ها را در دستور کار قرار دهد.

این در حالی است که طی سه سالی که از جنگ گذشته است همواره دولت امریکا از دادن اجازه استفاده از تسلیحات پیشرفته غربی و امریکایی در خاک روسیه به اوکراین به دلیل ترس از تلافی هسته‌ی روسیه اجتناب کرده بود.

معادله‌ای که با ورود نیرو‌های کره‌ای به خطر نبرد در ذهن استراتژیست‌های امریکایی تغییر کرده است.

در واقع ورود نیرو‌های کره‌ای به خط نبرد همراه با تجهیزات و تسلیحات و مهمات برای تصمیم سازان امریکایی یک مسئله را روشن نمود. این که علیرغم پیش روی‌های محدود روزانه که روس‌ها در برخی از نقاط خط مقدم دارند، اما روسیه از نظر نیرو انسانی و نیز از نظر سرمایه و تجهیزات در فشار بسیار سنگینی به سر میبرد.

 به همین جهت امریکایی‌ها و نیز کره جنوبی طی هشدار‌های جداگانه‌ای به مسکو و پیونگ یانگ تهدید کرده اند که حضور نیرو‌های کره‌ای در خطوط مقدم نبرد معادلات آن‌ها را تغییر خواهد داد.

در نتیجه این مسئله و حضور اولین نیرو‌های کره‌ای در خط مقدم نبرد سئول دست به ارسال گسترده تسلیحات و مهمات مورد نیاز این کشور به اوکراین زده است. اما در عین حال مهم‌ترین خبر را واشنگتن با دادن اجازه حمله به عمق خاک روسیه با استفاده از تسلیحات امریکایی از جمله موشک‌های بالستیک ATACMS که از سامانه راکت انداز هایمار پرتاب میشود عرضه کرد.

در همین حال خبر می‌رسد که پاریس و لندن نیز با استفاده از موشک‌های «استورم شدو» ساخت این دو کشور در عمق خاک روسیه موافقت کرده اند. در همین فاصله نیرو‌های اوکراینی نیز با استفاده از موشک‌های اتمکامز امریکایی اهدافی را در عمق ۲۵۰ کیلومتری روسیه مورد هدف قرار داده اند.

اهدافی که گفته میشود مرتبط با تاسیسات ساخت قطعات موشک‌های بالستیک، مرکز نگه داری موشک‌های اسکندر و سیسم‌های پرتاب موشک‌های اس ۴۰۰ و چندین نقطه مرتبط با ساخت پهپاد‌های لانست روسی بوده است.

در عین حال نیروی هوایی اوکراین نیز با استفاده از موشک‌های استورم شدو ساختمانی را در منطقه بلگورود روسیه هدف گرفته است که گفته می‌شود محل نشست افسران ارشد روس و کره‌ای به منظور هماهنگ سازی برنامه‌های نظامی دو طرف در خط مقدم نبرد در جبهه کورسک بوده است.

حال در واکنش به این تحولات بعد از مدت‌ها حدس و گمان در مورد تغییر دکترین هسته‌ای روسیه ولادیمیر پوتین امروز دکترین هسته‌ای جدید روسیه را امضا کرد که بزرگترین تغییر آن نسبت به دکترین ۲۰۲۰ پایین آوردن آستانه تحمل استفده از تسلیحات هسته‌ای بود.

مطابق دکترین هسته‌ای پیشین روسیه رئیس جمهور این کشور می‌توانست در پاسخ به حمله با تسلیحات هسته‌ای و یا حمله با تسلیحات متعارف که موجودیت و حیات روسیه را به خطر بیندازد از تسلیحات هسته‌ای استفاده نماید.

اما طبق دکترین جدید هر حمله‌ای با استفاده از تسلیحات متعارف که منجر به خطر افتادن منافع حیاتی این کشور، اتحاد سرزمینی، تمامیت ارضی و حاکمیت روسیه و متحدش بلاروس بشود در زمره شرایط قابل اعمال جهت استفاده از تسلیحات هسته‌ای خواهد شد.

همچنین در این چارچوب به غیر از کشور حمله کننده تمام دولت‌هایی که به نوعی در این حمله با فراهم کردن زمینه و کمک‌های لازم و منابع مورد نیاز جهت انجام این حمله مشارکت داشته اند و یا فضای خود را در اختیار دشمن قرار داده اند در قالب همین دکترین در زمره اهداف محسوب خواهند شد. مطابق این دکترین حمله هر عضوی از هر اتحادی به خاک روسیه حمله تمام اعضا آن اتحاد به خاک روسیه محسوب خواهد شد.

معروف است که بخشی از استراتژی دکترین نظامی روس‌ها همواره تشدید تنش به منظور کاهش تنش بوده است و این استراتژی را در دکترین هسته‌ای خود نیز به کار می‌گیرند. «جان هیتن» از مقامات نظامی نیرو‌های استراتژیک امریکا می‌گوید ترجمه دقیق این عبارت تشدید تنش به منظور پیروزی است.

در وقع روس‌ها به دلیل ضعف در نیرو‌های رزمی متعارف خود به دنبال تشدید تنش در سطح هسته‌ای هستند تا به این ترتیب ناتو و امریکا را در رویکرد خود در قبال اوکراین وادار به عقب نشینی نمایند.

چرا که روس‌ها معتقد هستند که در حال حاضر جایی برای عقب نشینی ندارند و هرگونه عقب نشینی روس‌ها منجر به اعتبار این قدرت هسته‌ای در اروپا و در سطحی بزرگتر در پهنه اوراسیا خواهد شد. مسئله‌ای که منجر به ایجاد خلا قدرت و در نتیجه تشدید تنش‌ها در اطراف مرز‌های این کشور به منظور پر کردن این خلا قدرت می‌شود. 

در این میان مطابق گزارش سال ۲۰۱۸ وزارت دفاع ایالات متحده، روسیه در حوزه تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی دارای برتری قابل توجهی بر امریکا و نیرو‌های ناتو دارد. به گزارش فدرسیون دانشمندان امریکایی متخصص در حوزه تسلیحات هسته‌ای بیش از یک سوم تسلیحات هسته‌ی روسیه از ۴۴۷۷ سلاح هسته‌ای این کشور تسلیحات تاکتیکی قابل استفاده در میدان نبرد محسوب میشود. در حالی که در حاضر ایالات متحده تنها ۲۰۰ سلاح تاکتکی در قالب بمب‌های سقوط ازاد بی ۶۱ با قدرت تخریبی قابل تنظیم در اختتیار دارد که به غیر از خود امریکا در سه نقطه در اروپا انبار شده اند.

از سوی دیگر مطابق گزارش دیگری که شاخه اطلاعات نظامی وزارت دفاع امریکا منتشر نموده است ادعا شده است که توان زرادخانه هسته‌ی روسیه به تدریج در حال از دست دادن توان رزم در محیط رزمی واقعی می‌باشد.

مطبق این گزارس بخشی از تسلیات هسته‌ی روسیه بدون روزآمد ساز توان استفاده در یک محیط واقعی رزمی را ندارند و بخش دیگر به دلیل عدم وجود منابع مناسب به منظور نگه داری این تسلیحات از رده تسلیحات رزمی خارج شده اند.

در این میان به نظر می‌رسد که انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آینده امریکا بر امید‌های روسیه افزوده است. چرا که یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی ترمپ پایان سریع نبرد در اوکراین می‌باشد. 

حالا روسیه نیز سعی دارد از این وضعیت سهم کیک خود را بردارد. در واقع روس‌ها علیرغم ضعف‌های تاکتیکی اساسی در نیرو‌های متعارف خود قصد دارد که با مطرح کردن وعده هسته‌ای در مذاکرات احتمالی اینده در زمان ترامپ با کارت‌های هسته‌ای مناسب پشت میز مذاکره بنشیند.

*علیرضا مکی