ایران و آمریکا مذاکره خواهند کرد/ترامپ فشار را اهرم مهمی در مذاکره با ایران می‌داند

پروفسور «متیو بان» مشاور پیشین وزارت انرژی آمریکا می‌گوید: پرزیدنت ترامپ فشار را اهرم مهمی در مذاکرات می‌داند، اما با امضای این فرمان به صراحت اعلام کرد که از انجام این کار «ناراضی» است و در رسانه‌های اجتماعی گفت که امیدوار است با «توافقنامه صلح هسته‌ای تأیید شده» مذاکره کند.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا شامگاه سه‌شنبه یک «یادداشت ریاست‌جمهوری» را درباره «احیای سیاست فشار حداکثری» علیه ایران امضا کرد.

ترامپ به‌منظور آنچه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و کاهش صادرات نفت آن خوانده، این یادداشت را امضا کرده است.

او گفت که درباره امضای این سند «مردد» بوده، با این حال این یادداشت «بسیار سختگیرانه» است. ترامپ گفت: امیدوارم از این (فشار حداکثری) زیاد استفاده نکنیم. باید ببینیم آیا می‌توانیم با ایران به توافق برسیم یا خیر.»

بر اساس این سند ایران نباید به سلاح هسته‌ای و موشک بالستیک قاره‌پیما دست یابد؛ شبکه تروریستی ایران باید خنثی شود؛ باید با توسعه موشکی و همچنین سایر تسلیحات و توانمندی‌های نامتعارف و متعارف مقابله کرد.

خبرنگار تابناک در گفتگوی اختصاصی با پروفسور «متیو بان» دانشمند برجسته هسته‌ای به بررسی موضوع گفتگوی ایران و آمریکا و همکاری تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی پرداخته که در ادامه می‌آید.

پروفسور «متیو بان» مشاور پیشین وزارت انرژی آمریکا و استاد دانشکده کندی در دانشگاه هاروارد است. او یکی از محققین اصلی پروژه مرکز بلفر دانشگاه هاروارد در مدیریت اتم است. 

قبل از آمدن به هاروارد، «بان» به عنوان مشاور دفتر سیاست علم و فناوری کاخ سفید از ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ خدمت می‌کرد. بان در سال ۱۹۹۵ مطالعه محرمانه‌ای در مورد امنیت هسته‌ای را از شورای مشاوران رئیس جمهور در علم و فناوری (PCAST) هدایت و مدیریت کرد. این مطالعه به عنوان مبنایی برای تصمیم گیری ریاست جمهوری ۴۱ (۱۹۹۵) عمل کرد که سیاست‌های دولت ایالات متحده را برای تامین امنیت مواد هسته‌ای تعیین کرد. 

از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶، بان به عنوان مدیر مطالعات در آکادمی ملی علوم (آمریکا) مشغول به کار بود. در این مدت، او مدیریت و دفع سلاح‌های اضافی پلوتونیوم را مدیریت کرد و این مطالعه پایه و اساس سیاست دولت ایالات متحده در مورد دفع پلوتونیوم شد. (ایجاد چیزی که اکنون «دفتر دفع مواد» نامیده می‌شود، یک روز پس از انتشار گزارش اعلام شد.)

او مفاهیم «آماده به کار سرد» (cold standby) و «آماده به کار گرم» (warm standby) را برای سانتریفیوژ‌های ایران در زمانی که اشکال مختلف «تعلیق» برنامه ایران مورد بحث قرار می‌گرفت، توسعه داد و پیشنهاد‌های مصالحه‌ای برای حل مناقشه بر سر برنامه ایران را با عباس ملکی، معاون سابق وزیر امور خارجه ایران نوشت.

پروفسور «متیو بان» در حضور «ارنست مونیز» وزیر انرژی دولت اوباما

«بان» و همکارش آنتونی ویر اولین کسانی بودند که تلاشی چهار ساله برای تامین امنیت مواد هسته‌ای در سراسر جهان را پیشنهاد کردند، هدفی که در نهایت در اجلاس امنیت هسته‌ای سال ۲۰۱۰ با آن موافقت شد. بان، وییر و جان هولدرن، مشاور علمی سابق رئیس جمهور اوباما، برای اولین بار ترکیب کردن تلاش‌های ایالات متحده برای تبدیل راکتور‌های تحقیقاتی و حذف HEU را به یک برنامه واحد پیشنهاد کردند که به ابتکار جهانی کاهش تهدید تبدیل شد.

*ترامپ «یادداشت ریاست جمهوری» در خصوص ایران را امضا کرد. در این سند علاوه بر موضوع هسته‌ای بر خلع سلاح‌های متعارف نیز تاکید شده است و بر مواردی، چون سیاست منطقه‌ای ایران نیز تاکید شده است. آیا این سند را می‌توان نوعی تاکتیک مذاکراتی از سوی ترامپ دانست؟ ترامپ در مذاکرات همیشه یک فشار حداکثری اعمال می‌کند تا بتواند امتیازات لازم را از طرف مقابل بگیرد.

در واقع، پرزیدنت ترامپ فشار را اهرم مهمی در مذاکرات می‌داند، اما با امضای این فرمان به صراحت اعلام کرد که از انجام این کار «ناراضی» است و در رسانه‌های اجتماعی گفت که امیدوار است با «توافقنامه صلح هسته‌ای تأیید شده» مذاکره کند.

*بعد از امضای این سند، ایران مخالفت خود را با مذاکره با آمریکا اعلام کرد. در واقع در مقابل فشار حداکثری آمریکا، ایران نیز اعلام کرد تحت چنین شرایطی حاضر به مذاکره نخواهد بود. تصور می‌کنید این دو موضع در چه زمانی ممکن است به نوعی تعادل برای شروع گفت‌و‌گو برسد؟

این موضوع منوط به یافتن راهی برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا در راستای منافع ملی هر دو طرف است. من معتقدم که آنها راهی برای گفت‌و‌گو پیدا خواهند کرد. اما با توجه به اختلافات بسیار واقعی بین ایران و ایالات متحده، برای یافتن توافقی قابل قبول برای هر دو طرف، نیاز به خرد و مهارت قابل توجهی است.

*در سند امضای شده علیه ایران، بر فعال سازی مکانیسم ماشه تاکید شده است. برخی افراد، چون الیوت آبرامز به ترامپ توصیه کرده‌اند این مکانیسم را برای فشار به ایران فعال سازد. به نظر شما ممکن است ترامپ قبل از شروع مذاکرات احتمالی، خواهان فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی انگلیس یا فرانسه شود؟

فرمان اجرایی پرزیدنت ترامپ به نماینده وی در سازمان ملل دستور می‌دهد تا با «متحدان کلیدی» برای بازگرداندن تحریم‌ها (فعال کردن مکانیسم ماشه) همکاری کند. به نظر من ایران عاقلانه خواهد بود که با کشور‌های اروپایی همکاری کند تا آنها را متقاعد کند که نیازی به فعال کردن «مکانیسم ماشه» نیست.

*اگر مذاکره به نتیجه نرسد، ترامپ اعلام کرده از حمله نظامی اسرائیل به تاسیاست هسته‌ای ایران حمایت می‌کند. چنین اقدامی چقدر محتمل است؟

پرزیدنت ترامپ تمایلی به حمایت از اقدام نظامی در خاورمیانه مگر در موارد ضروری نداشته است. او به صراحت گفته است که ترجیح می‌دهد یک توافق مذاکره شده باشد.

*در صورت شکست مذاکرات، ایران ممکن است دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهد. این اقدام باعث نوعی رقابت هسته‌ای در منطقه می‌شود و عربستان بر طبق سخنان مقامات آن به سمت بمب اتمی خواهند رفت. ترامپ چنین فضایی را خطرناک می‌داند. این موضوع تا چه میزان او را برای دستیابی به یک توافق سوق خواهد داد؟

پرزیدنت ترامپ گفته است که مشتاق دستیابی به توافق با ایران است، زیرا عواقب عدم انجام این کار «غیرممکن» (پر هزینه) است.