ایران باید از فرصت‌های موجود در رویکرد ترامپ بهره ببرد/ گزارش آتی آژانس بر مذاکره ایران و آمریکا تأثیرگذار است

سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه می‌گوید: آژانس به گزارش‌دهی درباره بازرسی‌ها و یافته‌های خود ادامه خواهد داد و اگر این گزارش‌ها حاوی انتقاد از عملکرد ایران باشد، ممکن است تأثیر منفی بر مذاکرات احتمالی آمریکا و ایران بگذارد.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌و‌گو با بلومبرگ مدعی شد که از برجام چیزی به جز یک اسم باقی نمانده است.

گروسی در این گفتگوی زنده گفت که احتمالاً برای مذاکرات با مقامات ایران «به زودی به تهران باز خواهد گشت.»

وی افزود: ما در نقطه بسیار مهمی هستیم. می‌دانیم که (دونالد) ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به رهبر ایران نامه‌ای ارسال کرده است.

مدیرکل آژانس اضافه کرد: بدیهی است که باید به نوعی تفاهم برسیم؛ تفاهمی که به طور کامل از احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کند. نوامبر پارسال به تهران رفتم و با رئیس جمهور و وزیر خارجه (ایران) صحبت کردم و احتمالاً به زودی به تهران برگردم.

گروسی با تکرار ادعا‌های قبلی درباره کشف ذرات اورانیوم در تأسیسات ایران، مدعی شد: می‌دانیم که توافقی به نام برجام وجود داشت که در سال ۲۰۱۵ امضا شد، اما این توافق دیگر وجود ندارد و تنها نامی از آن باقی مانده است. ما در جایی که انتظارش را داشتیم، نیستیم. ردی از اورانیوم در جایی پیدا کردیم که انتظارش را نداشتیم و اصلاً محل فعالیت هسته‌ای نبود.

وی مدعی شد: از همتایان ایرانی درباره مواد هسته‌ای و تجهیزاتی سوال کردیم که جواب رضایت‌بخشی نشنیدیم. من به ایران سفر کردم و تمایل دارم که این کار را ادامه دهم. اما حالا این اتفاقات با هم در حال رخ دادن است.

در خصوص این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با «مارک فینو» سخنگوی پیشین وزارت خارجه فرانسه انجام داده است که در ادامه آمده است. «فینو» در حال حاضر عضو ارشد بخش عدم اشاعه در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) است.

*رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌و‌گو با بلومبرگ مدعی شده است که از برجام چیزی به جز یک اسم باقی نمانده است. احتمالاً برای مذاکرات با مقامات ایران «به زودی به تهران باز خواهد گشت.» ارزیابی شما از سخنان وی و سفر او به ایران چیست؟

درست است که، همانطور که رئیس‌جمهور بایدن در ژانویه ۲۰۲۴ گفت، «برجام مرده است»، با توجه به بند‌های «غروب آفتاب» و سطح نقض مقررات اصلی آن توسط ایران در پاسخ به خروج ایالات متحده. با این حال، ایران همچنان متعهد به توافق پادمان‌های خود است و از تعهد خود برای اجرای پروتکل الحاقی عقب‌نشینی نکرده است.

گروسی در ماه‌های گذشته تلاش کرده است تا برخی اختلافات بین ایران و آژانس را در مورد اجرای وظایف خود برای اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه ایران حل کند. این موضوع قطعاً در صدر دستور گفت‌و‌گو‌های او در تهران خواهد بود.

*به نظر می‌رسد از نظر آژانس نیز همکاری ایران و آژانس منوط به مذاکره احتمالی ایران و آمریکاست. از سوی دیگر اژانس قرار است چند ماه دیگر گزارش جامعی از برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد. آیا ممکن است این گزارش قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و امریکا منتشر شود؟

البته، این دو مسیر (بازرسی‌های آژانس و مذاکرات دیپلماتیک درباره یک توافق پسابرجامی) به هم مرتبط و مکمل یکدیگر هستند. آژانس به گزارش‌دهی درباره بازرسی‌ها و یافته‌های خود ادامه خواهد داد و اگر این گزارش‌ها حاوی انتقاد از عملکرد ایران باشد، ممکن است تأثیر منفی بر مذاکرات احتمالی آمریکا و ایران بگذارد. اما اگر در این میان پیشرفتی در آن مذاکرات حاصل شود، آژانس رفتار خود را با شرایط جدید تطبیق خواهد داد.

*آمریکا اعلام کرده مذاکرات غیر مستقیم با ایران در جریان است. از طرفی عنوان می‌شود مذاکرات ایران و آمریکا به صورت غیر مستقیم در امارات به زودی شروع خواهد شد. آیا مذاکرات غیر مستقیم می‌تواند مثمر ثمر باشد؟

این تحول جدید می‌تواند مثبت باشد، به‌ویژه اگر به مذاکرات موفق قبلی که با میانجیگری عمان انجام شد اشاره کنیم. البته هیچ تضمینی برای موفقیت وجود ندارد، اما واضح است که دولت ترامپ ترجیح می‌دهد به یک توافق دوجانبه برسد که رئیس‌جمهور آمریکا بتواند آن را به نام خود ثبت کند.

با این حال، مثل همیشه، مشکل اصلی در جزئیات نهفته است و چنین مذاکراتی تنها در صورتی واقعاً موفق خواهند بود که هر دو طرف منافع قابل‌توجهی به دست آورند و اعتماد بازسازی شود مبنی بر اینکه محدودیت‌های جدید بر برنامه هسته‌ای ایران به‌صورت قابل‌رصد اجرا شوند و در عین حال تحریم‌ها نیز لغو گردند. معیار خوبی برای سنجش، مقایسه چنین توافقی با توافقی است که تقریباً در مذاکرات وین تحت میانجیگری اتحادیه اروپا حاصل شده بود.

*در تیم دولت ترامپ مشخصا دو دیدگاه متفاوت نسبت به برنامه اتمی ایران قابل ردیابی است. در حالی که استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه و ایلان ماسک نگاه تجارت محور و متعادل تری نسبت به موضوع هسته‌ای ایران دارند، مارکو روبیو و مایک والتز نگاه تندتری به موضوع هسته‌ای ایران دارند. ارزیابی شما چیست؟

در واقع، اگرچه میان مقام‌های دولت ترامپ تفاوت‌های ظریف و اولویت‌های متفاوتی وجود دارد، اما در نهایت این رئیس‌جمهور است که تصمیم می‌گیرد و همه موظف به اجرای تصمیم او هستند. ممکن است رویکرد‌های ایدئولوژیک مجبور به کوتاه‌آمدن در برابر منافع تجاری و اقتصادی شوند که با لغو تحریم‌ها تحت تأثیر مثبت قرار می‌گیرند.

*دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا گفته است که به ایران گفته‌ایم که باید با ما به هر شکلی که شده رایزنی کند. ارزیابی شما از این سخن چیست؟ آیا معنای این حرف در حاشیه بودن طرح حمله نظامی علیه ایران را نشان نمی‌دهد؟

مثل همیشه، اظهارات ترامپ اغلب تغییر می‌کند و ممکن است - چه عمدی باشد چه نه - عدم قطعیت ایجاد کند. او پیش‌تر به اقدام نظامی احتمالی اسرائیل اشاره کرده بود، در حالی که ترجیح خود را به راه‌حل دیپلماتیک از طریق مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم نشان داده است. به نظر می‌رسد این ترکیبی سنتی از فشار و فرصت باشد. بنابراین، ایران نمی‌تواند چنین فرصتی را - اگر جدی به نظر برسد - از دست بدهد.