سقوط شاخص بورس به پایین‌تر از هشتاد هزار واحد ضمن ایجاد نگرانی با تحلیل‌هایی در مورد چرایی این اتفاق و راهکارهایی برای آن همراه شده است. وضعیت سربازان گروگان گرفته شده در مرز پاکستان و نیز بهای بنزین در سال آینده، دیگر مطالب مهم روزنامه‌های امروز هستند.
وضعیت قرمز در بورس
ابتکار در مطلبی با تیتر «بورس در وضعیت قرمز!» نوشته است: نابسامانی دماسنج اقتصاد و تالار شیشه‌ای در هفته‌های اخیر با وجود وعده‌های مسئولان این بازار همچنان ادامه‌دار شده، به نحوی که شاخص‌های این بازار در اکثر روزهای معاملاتی روندی نزولی داشته و تابلو‌ها سرخ پوش است.
در شرایطی که هر روز تالار شیشه‌ای شاهد افزایش شاخص‌ها بود، بناگاه این روند از چندی پیش با افت شدید روبه‌رو شد؛ شاخص کل که هفته اول دی ماه توانسته بود از مرز ۸۹ هزار واحد هم عبور کند، روز گذشته به کانال ۷۹ هزار واحدی افت کرد. با گذشت بیش از یک ماه از شروع بحران در این بازار دلایل مختلفی برای افت شاخص بورس توسط کار‌شناسان بازار سرمایه اعلام می‌شود.
به این ترتیب بورس تهران که تحت تأثیر مصوبه اخیر مجلس در خصوص افزایش بهره مالکانه معادن و نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی گرفتار سقوط شده بود، امروز نیز با اعلام خبر انتشار اوراق مشارکت با سود ۲۳ درصد به روند نزولی خود شدت داد و با افت بیش از هزار واحدی مواجه شد. به طوری که با انتشار خبر افزایش سود اوراق مشارکت به ۲۳ درصد، صف‌های فروش در بازار سرمایه سنگین شد و شاخص بورس تهران با ۱۱۰۵ واحد کاهش به کانال ۷۹ هزار و ۱۳۴ واحد رسید. این در حالی است که پیش از این با مصوبات مجلس در خصوص افزایش بهره مالکانه معادن و نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی بورس تهران روند نزولی خود را آغاز کرده و با زیان سهامداران مواجه شده بود و اکنون با افزایش سود اوراق مشارکت مصوبه دیگری علیه بازار سرمایه به تصویب رسید و بورس تهران را در وضعیت قرمز قرار داد. این در حالی است که مسئولان بورس نباید تنها در شرایط مثبت پاسخگو بوده و با خوشحالی فتح قله‌های بلند را جشن بگیرند بلکه فعالان بازار سرمایه به خصوص سهامداران انتظار دارند که مسئولان در زمان زیان نیز پاسخگو باشند.
این اوضاع در حالی سهامداران به خصوص سهامداران تازه وارد را به شدت نگران و متضرر کرده که نهال بی‌اعتمادی در بورس تهران در حال بزرگ شدن بوده و هر روز تعدادی از سهامداران در تلاشند تا بقای بورس را به لقایش بخشیده و از این بازار پر ریسک خارج شوند.
بر این اساس روند نزولی بورس در هفته‌های اخیر موجب زیان ۳۰ تا ۵۰ درصدی سهامداران و بازگشت شاخص از کانال ۹۰ هزار به ۷۹ هزار واحد شده است به طوری که در معاملات آخرین روز هفته نیز دماسنج بازار سرمایه در نیمه معاملات بیش از ۸۰۰ واحد افت کرد و به کانال ۷۹ هزار ۴۰۷ واحد رسید.
کار‌شناسان بازار افزایش سقف تسهیلات و وام مسکن و در نتیجه ایجاد چشم انداز رونق در بازار املاک، ابهام در توافق ژنو، انتشار آمار افزایش عرضه سهام سرمایه‌گذاران عمده در بورس، تعیین قیمت خوراک پتروشیمی و گاز و بهره مالکانه معادن در بودجه ۹۳ و انتشار شایعات در بازار سرمایه را از جمله دلایل افت بازار سرمایه می‌دانند. بر اساس بررسی‌ها سهامداران عمده در ۳ ماه گذشته عرضه‌های گسترده‌ای را در بازار سهام انجام داده‌اند و برخی از کار‌شناسان معتقدند که این امر بر روند بازار سرمایه بی‌تأثیر نبوده است.
یک کار‌شناس بازار سرمایه درباره دلایل ادامه روند سقوط شاخص‌های بورس با بیان اینکه بازار این روز‌ها از ریتم خارج شده است، گفت: مسائل احساسی و روانی هم اکنون بر بازار حاکم است و به همین دلیل نمی‌توان آینده تالار شیشه‌ای را به درستی پیش بینی کرد، زیرا بررسی وضعیت احساسات و هیجانات از مسائل مالی و اقتصادی دشوار‌تر است. حامد ستاک افزود: البته اینکه چه عواملی باعث شد تا احساسات و هیجانات برانگیخته شود، بحث مفصلی است.
وی درباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها نیز تصریح کرد: برخی معتقدند که افزایش نرخ گاز و خوراک پتروشیمی‌ها اثری بر سایر صنایع ندارد اما این امر ادعای کاملی نیست زیرا یکی از مهم‌ترین فاکتورهای بررسی و ارزش‌گذاری دارایی‌ها مقوله ریسک مرتبط با آن دارایی است. ستاک ادامه داد: افزایش و یا کاهش چند برابری در قیمت محصولات و عوامل تولید توسط نهادهای قانون گذار باعث رشد ریسک کلی و سیستماتیک بازار می‌شود. وی با بیان آنکه، این نگاه که شاید صنعت بعدی که دچار چالش خواهد شد صنعت خودرو، انفورماتیک و یا غیره باشد، ریسک بالاتری را برای دریافت بازده بیشتر سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند، گفت: پایین آمدن نسبت قیمت به عایدی، کل بازار سهامداران را با چالش مواجه می‌کند.
این کار‌شناس بازار سرمایه تصریح کرد: البته می‌توان بازار سرمایه را در ماه‌های گذشته بازاری بدشانس دانست، زیرا هر‌گاه که نشانه‌ها گویای رشد و پایان نزول بودند، یک اتفاق و چالش جدید باعث ناامیدی و ادامه نزول بازار شد. وی افزود: این ناامیدی‌های مکرر بعد از هر امیدواری باعث بی‌اعتمادی شده و این امر عامل فروش‌های احساسی و هیجانی بدون توجیه این روزهای سهامداران است.
ستاک در پاسخ به پرسشی در خصوص تأثیر عرضه اوراق مشارکت بانک مرکزی بر بازار سرمایه که از روز شنبه هفته آینده آغاز می‌شود، گفت: این اوراق به لحاظ مالی و محاسباتی اثری بر بازار نخواهد داشت اما این امکان وجود دارد که اثرات جزیی در کوتاه مدت بر بورس داشته باشد.
تهران امروز نیز درباره دلایل سقوط شاخص از زبان کار‌شناسان نوشته است: بورس تهران که تحت‌تأثیر مصوبه اخیر مجلس درخصوص افزایش بهره مالکانه معادن و نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی گرفتار سقوط شده بود، دیروز با اعلام خبر انتشار اوراق مشارکت با سود ۲۳ درصد به روند نزولی خود شدت داد و با افت بیش از۱۱۰۰ واحدی مواجه شد و به کانال ۷۹هزار واحد بازگشت؛ خبری که باعث افزایش نگرانی درخصوص آینده این بازار شده است.
بورس تهران هفته‌هاست که حال و روز خوبی ندارد و روزانه با افت‌های خود سهامداران را در وضعیتی نامطمئن گرفتار کرده است. بورس تهران در معاملات آخرین روز هفته در سراشیبی نزول قرار گرفت و به وضعیت قرمز درآمد. دیروز شاخص بورس تهران به روند نزولی خود شدت داد و با نزول ۱۱۰۵ واحدی تا ۷۹ هزار و ۱۳۴ واحدی کاهش یافت تا وارد کانال ۷۹ هزار واحدی شود. اما کار‌شناسان درخصوص آینده بازار بورس و دلایل این افت نظرات متفاوتی دارند. آن‌ها افزایش سقف تسهیلات و وام مسکن و در نتیجه ایجاد چشم‌انداز رونق در بازار املاک، ابهام در توافق ژنو، انتشار آمار افزایش عرضه سهام سرمایه‌گذاران عمده در بورس، تعیین قیمت خوراک پتروشیمی و گاز و بهره مالکانه معادن در بودجه ۹۳ و انتشار شایعات در بازار سرمایه را از جمله دلایل افت بازار سرمایه می‌دانند.
محمدعلی احمدزاده‌اصل به تهران امروز می‌گوید: «بازار در شرایط ترس به سر می‌برد، اما همچنان بازار سرمایه محل مناسبی برای سهامداران است و در هفته‌های آینده روندی متعادل خواهد داشت». حسین خزلی‌خرازی دیگر کار‌شناس بازار سرمایه معتقد است، افت شدید قیمت‌ها در آینده با سرعت جبران خواهد شد و اکنون قیمت سهام شرکت‌ها جذاب شده است.
حامد ستاک هم درباره دلایل ادامه روند سقوط شاخص‌های بورس، با بیان آنکه بازار این روز‌ها از ریتم خارج شده است، گفت: «مسائل احساسی و روانی هم‌اکنون بر بازار حاکم است و به همین دلیل نمی‌توان آینده تالار شیشه‌ای را به درستی پیش‌بینی کرد، زیرا بررسی وضعیت احساسات و هیجانات از مسائل مالی و اقتصادی دشوار‌تر است».
به این ترتیب بورس تهران که تحت تأثیر مصوبه اخیر مجلس درخصوص افزایش بهره مالکانه معادن و نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی گرفتار سقوط شده بود، دیروز نیز با اعلام خبر انتشار اوراق مشارکت با سود ۲۳ درصد به روند نزولی خود شدت داد و با افت بیش از هزار واحدی مواجه شد. به‌طوری که با انتشار خبر افزایش سود اوراق مشارکت به ۲۳ درصد، صف‌های فروش در بازار سرمایه سنگین شد و شاخص بورس تهران با ۱۱۰۵ واحد کاهش به کانال ۷۹ هزار و ۱۳۴ واحد رسید.
دکتر بهمن آرمان در روزنامه آرمان توصیه کرده است که «دولت مصوبه مجلس را اجرا نکند».
به نوشته این اقتصاددان، مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه سال ۹۳، کاری شگفت‌انگیز کرد و به جای اینکه برای محدود کردن مصرف گاز خانگی که بخش عمده‌ای از گاز طبیعی تولیدی کشور را مصرف می‌کند و یک کشور هفتاد میلیونی را پس از آمریکا و روسیه در رده سوم جهانی قرار داده است ـ میزان مصرف گاز طبیعی که عمدتا در بخش غیرتولیدی به کار گرفته می‌شود، حتی از کشوری مانند چین بیشتر است ـ اقدام به افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها و فولاد نموده و آن را از هفت سنت در هر مترمکعب به پانزده سنت رسانده است. ضمن اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس به جز قطر، دارای ذخایر گاز طبیعی فراوان نیستند. حتی بر پایه پیش‌بینی‌ها، از سال ۲۰۱۵، گاز تولیدی عربستان سعودی کفاف نیاز داخلی این کشور به ویژه صنایع پتروشیمی را نخواهد داد. بدین خاطر است که این کشور‌ها به ایران پیشنهاد داده‌اند به جای صادرات گاز طبیعی خود به اروپا و با صرف سرمایه‌گذاری کمتر، گاز مورد نیاز آنان را تأمین کند.
با توجه به اینکه در ایران، گاز طبیعی یک مزیت نسبی است نباید با نگرش‌های کوتاه مدت این مزیت نسبی را از دست داد. بر پایه برآوردها، در صورت اجرای این مصوبه، قیمت تولیدات صنایع انرژی‌بر شامل فولاد، آلومینیوم و پتروشیمی‌ها با بحران جدی روبه‌رو خواهند شد و در نهایت سرمایه‌گذاری در این صنایع، غیراقتصادی خواهد شد. در اقتصاد فرمول پایه‌ای وجود دارد.
یعنی درآمد ملی زمانی افزایش می‌یابد که میزان سرمایه‌گذاری‌ها افزایش یابند. در دهه نود میلادی یک اقتصاددان آمریکایی برای خروج از بحران رکود اقتصادی، این فرمول را گسترش داد و تئوری جدیدی به نام «تقویت طرف عرضه» supply sider Economy ارائه کرد. به کارگیری این تئوری که مورد توجه سیاستمداران آمریکایی قرار گرفت و به عنوان یک مدل توسعه‌ای شناخته شد و سال‌هاست از آن پیروی می‌شود با وجود آنکه اقتصاددانان بار‌ها به دولت این نکته مهم را یادآور شده بودند که به جای تقویت طرف تقاضا، طرف عرضه را حمایت کند متأسفانه در دولت‌های نهم و دهم این مهم مورد توجه قرار نگرفت و با مصوبه اخیر مجلس، به نظر می‌آید همان سیاست گذشته ادامه دارد.
حال با توجه به اینکه طبق گفته سخنگوی دولت، نظر دولت برای گاز مصرفی پتروشیمی کمتر از ده سنت برای هر متر مکعب می‌باشد تنها راهکار باقی مانده این است که دولت با ارائه لایحه‌ای جدید به مجلس و در راستای افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع انرژی‌بر به ویژه پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم، از اجرای مصوبه مجلس خودداری کند و کشور را از بحران شدیدی که در راه است خارج سازد و سرمایه‌گذاری در صنایع انرژی‌بر را امکانپذیر سازد. به هر حال نمایندگان مجلس باید بدانند اگر ما توانسته‌ایم صادرات غیرنفتی خود را به رقم‌های فعلی برسانیم سود بردن از همین صنایع انرژی‌بر بوده است بنابراین هرگونه اقدامی در راستای کاهش سرمایه‌گذاری‌ها به معنای پایین آمدن نرخ رشد اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری است که سرانجام همانند سایر کشور‌ها به تنش‌های اجتماعی خواهدانجامید که شاید نظام توان رویارویی با آن را نداشته باشد.
احتمال تک نرخی شدن بنزین از سال ۹۳
احتمال تک نرخی شدن بنزین از سال ۹۳ از جمله اخبار بنزینی است که مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته است. اعتماد در این باره نوشته است: همزمان با تدوین سناریوهای جدید بنزینی در دولت تدبیر و امید، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس از احتمال عرضه تک نرخی بنزین و حذف طرح عرضه سهمیه این فرآورده نفتی برای سال ۱۳۹۳ خبر داد. بررسی سناریوهای مختلف قیمتی و غیر قیمتی بنزین در کارگروه انرژی ستاد هدفمندی یارانه‌ها به ریاست بیژن زنگنه، وزیر نفت آغاز شده است. از این روی همزمان با برنامه ریزی دولت تدبیر و امید برای افزایش قیمت بنزین به بیش از هزار تومان برای سال ۱۳۹۳، محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت تدبیر و امید هرگونه افزایش قیمت حامل‌های مختلف انرژی تا پایان سال جاری و سه ماهه نخست سال آینده را منتفی اعلام کرده است. با این وجود نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی ۱۰ بهمن در جریان رسیدگی به لایحه بودجه ۱۳۹۳ کل کشور بند (ک) تبصره ۲ این لایحه را تصویب کردند و از این رو قیمت هر یک لیتر فرآورده نفتی ۵ درصد افزایش می‌یابد.
بر اساس این مصوبه، وزارت نفت از طریق شرکت دولتی تابعه ذی ربط مکلف شد، ۵ درصد به قیمت هرلیتر فرآورده نفتی، به عنوان عوارض بیفزاید. با تصویب این لایحه در خانه ملت، بهای هر لیتر بنزین ۴۰۰ تومانی با افزایش ۵ درصد و در قالب عوارض مصرف سال آینده به ۴۲۰ تومان و قیمت هر لیتر بنزین آزاد معمولی به ۷۳۵ تومان افزایش یافته است. از سوی دیگر در صورت اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها با احتساب قیمت‌های جدید هم باید ۵ درصد به عنوان عوارض به افزایش بار مالی خرید هر لیتر فرآورده نفتی افزوده، به عنوان نمونه اگر سال آینده قیمت هر لیتر بنزین هزار تومان شود معادل ۵ درصد یعنی ۵۰ تومان دیگر به هزینه خرید یک لیتر بنزین افزوده خواهد شد.
در همین حال علی مروی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به احتمال حذف کارت‌های سوخت گفته است: در صورتی که قیمت بنزین تک نرخی شود کارت‌های سوخت حذف می‌شوند. نماینده مردم نیشابور و فیروزه در خانه ملت با اعلام اینکه عرضه کارت سوخت اقدام مناسبی برای جلوگیری از قاچاق سوخت و همچنین اتلاف وقت مشتریان بوده است و تا زمانی که بنزین دو نرخی و سهمیه یی باشد کاربرد خواهد داشت، تصریح کرد: هنوز در مورد قیمت یا تک نرخی شدن بنزین تصمیم نهایی اتخاذ نشده است و در صورت نهایی شدن، راجع به حذف یا تداوم کاربرد کارت‌های سوخت تصمیم گیری خواهد شد. عرضه بنزین چند نرخی پس از اجرای فاز اول قانون هدفمندسازی یارانه‌ها این روز‌ها صدای انتقاد مدیران وزارت نفت را هم درآورده است. پیش از این انجمن جایگاه‌داران سوخت کشور با ارائه پیشنهادی خواستار حذف نظام عرضه بنزین چند نرخی و تک نرخی شدن عرضه این فرآورده نفتی شده بودند که وزارت نفت هم برای اجرای این پیشنهاد بنزینی چراغ سبز نشان داده است. مصطفی کشکولی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اخیرا با انتقاد از عرضه بنزین چند نرخی، می‌گوید: عرضه بنزین با یک نرخی علاوه بر کاهش فساد، امکان نظارت بهینه‌تر بر روند عرضه و توزیع فرآورده‌های مختلف نفتی را هم تسهیل و تسریع می‌بخشد.
کمپین مجازی برای آزادی سربازان
در حالی که روزنامه‌ها از سکوت رسانه ملی و رسانه‌های دولتی در موضوع به گروگان گرفته شدن مرزبانان ایرانی در مرز پاکستان گله کرده‌اند، از کمپین مجازی برای آزادی آن‌ها استقبال کرده‌اند.
ابتکار در این باره نوشته است: در حالی که شش روز از اسارت جوانان مرزبان در چنگال گروهک تروریستی شیطان می‌گذرد و مسئولان پلیس همچنان در حال طی کردن بوروکراسی اداری و دیپلماتیک برای سربازان مرزبانی هستند، جوانان دیگر با راه اندازی کمپین آزادی سربازان مرزبانی در صفحات اجتماعی از جمله توئیتر و فیسبوک فعالیت رسانه‌ای را برای آزادی این پنج نفر آغاز کرده‌اند. کمپینی که به سرعت فراگیر شده و بیش از یک میلیون نفر تا به حال به آن پیوسته و خواستار آزادی مرزبانان شدند. یکی از اعضای این کمپین در مطلبی نوشته است: حالا نه ریگی هست نه جندالشیطان، اما گروهی به نام «جیش العدل» پنج سرباز را در مرز ربوده و هیچ کس هیچ گناهی ندارد!... این عکس را که می‌بینم به گذشته باز می‌گردم آن روز‌ها که ما از مسئولان می‌پرسیدیم برای رهاییشان چه کاری می‌توان کرد؟ اما کاری از دست کسی بر نیامد... این خبر‌ها و این عکس تکراری است و احساس روزهای بد بازگشته. آن روز‌ها هم تصاویری منتشر شده بود این روز‌ها هم این عکس منتشر شده، نگاهش کنید. به تک تک این سرباز‌ها نگاه کنید... چهره‌هایشان حس عجیبی دارند انگار باور نمی‌کنند که چه اتفاقی افتاده. صورت‌هایشان پر از تنهایی و ناامیدی است... بیشتر از چند لحظه نمی‌توان به این عکس نگاه کرد، انگار مابقی لحظه‌هایشان را می‌بینی... هر چه می‌گردم که دلیلی بیاورم و بگویم که گناه خودشان بوده مرتکب بی‌احتیاطی شده‌اند اما راستش آن‌ها تنها گناه‌شان این است که سرباز بودند آن هم در یکی از دور‌ترین نقاط مرزی... افکار عمومی و به‌خصوص کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی مصمم هستند این‌بار با فشار خود نگذارند تروریست‌ها، سربازان وطن را قربانی مطامع خود کنند و این وظیفه دستگاه‌های مسئول را سنگین‌تر می‌کند تا این مرزبانان به سلامت به آغوش خانواده‌های خود بازگرداند.
گفتنی است، بر اساس برخی گزارش‌ها، گروهک تروریستی جیش العدل روز سه شنبه اقدام به انتشار مطالبی در توئیتر کرد و خواستار معاوضه سربازان با تروریست‌های زندانی شدند. با آغاز فعالیت گروهک تروریستی، ریگی در اواسط دهه ۸۰ نام پاکستان به عنوان کشور پذیرای تروریست‌ها سر زبان‌ها افتاد. کشوری که هیچ کنترلی روی مرز‌هایش نداشت و همین امر باعث شد گروه‌های تروریستی به راحتی وارد ایران شده و ده‌ها انسان بی‌گناه را قتل عام کنند.
البته با انهدام گروهک تروریستی جندالشیطان و افزایش کنترل مرز فعالیت‌های تروریستی به صفر نزدیک شده بود اما این بار گروهک جدیدی اقدام به انجام حرکات تروریستی کرده و قصد ضربه زدن به نیروی مدافع مرز را دارد. در همین حال تمامی اقدامات انجام شده برای فعالیت بیشتر پاکستان در مرز‌هایش هم بی‌نتیجه مانده است. یک منبع آگاه در مورد آخرین وضعیت سربازان ربوده شده به مهر گفت: پیگیر آزادی این سربازان هستیم. مذاکرات با دولت پاکستان نیز ادامه دارد و ملاقات‌های مرزی هر روز انجام می‌شود. گروهک تروریستی جیش العدل نیز درخواستی را برای آزادی مطرح نکرده است. با گذشت ۶ روز خانواده و تمامی مردم ایران همچنان چشم انتظار آزادی پنج جوان وطن هستند. مردمی که همچنان برای آزادی آن‌ها دعا میکنند و امیدوارند تلاش‌های مسئولان منجر به آزادی مرزبانان شده تا دیگر خاطرات تلخ ۸۷ تکرار نشود.
بعضي روزنامه ها فقط به درد شيشه پاك كردن ميخورند 
مخصوصا کیهان