خطر سرایت درد بی‌درمان کاخ گلستان به دیگر میراث‌های کشور!

سرانجام نخستین و تنها اثر ثبت جهانی شده پایتخت پس از آنکه با تدارکاتی عجیب، ‌به فهرست جهانی راه یافت، روزگارش تیره و تار شد؛ اینقدر تیره که شاید هم ثبت جهانی خودش لغو شود و هم دیگر بناها و عمارت‌های کشورمان را تحت تاثیر قرار داده و ثبت جهانی‌شان را به تاریخ بسپرد!

به گزارش «تابناک»، موقعیت تجاری منطقه‌ای که مجموعه کاخ‌های گلستان، شانزدهمین میراث ثبت جهانی شده کشورمان که در آن واقع شده، بسان بمب‌ ساعتی برای این عمارت در‌آمده که هر آن احتمال انفجار آن می‌رود؛ این گونه که شاید هم ثبت جهانی این اثر را ملغی کند و هم کاری کند که دیگر میراث‌های ایرانی قرار گرفته در صف ثبت جهانی به مشکل بخورند و همه وابسته به رفع مشکل این کاخ بمانند.

ماجرا از آنجایی کلید خورد که پیش از ثبت جهانی این اثر در تیرماه ۹۲، همزمان با تکمیل پرونده این کاخ برای ارائه به یونسکو، سرای تاریخی دلگشا در نزدیکی آن با حکمی عجیب و غریب تخریب شد. به این شکل که مالک آن سرا نخست با رأی دیوان عدالت اداری و در سکوت مبهم مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، توانست این اثر را از فهرست آثار ملی درآورده و به عمر ۱۳۰ ساله آن پایان دهد.

البته این آغاز ماجرایی تلخ‌تر بود، چراکه دلگشا تخریب شد تا به جایش برجی تجاری در یکی از بهترین نقاط کشور از نظر موقعیت تجاری بنا شود؛ برجی که هیچ قاعده و قانونی در تصویب مختصات آن رعایت نشده و جدای ناهمگونی با بافت پیرامون خود، چهره کاخ گلستان را هم مخدوش خواهد کرد و اصلا شرط نمایندگان یونسکو برای پذیرش پرونده کاخ گلستان، لغو مجوزهای آن بوده است.

بدین ترتیب، رخدادی شبیه آنچه بر سر ثبت جهانی میدان نقش جهان اصفهان رفته بود، در مسیر تکرار قرار گرفت تا ثابت شود که حافظه تاریخی ما بسیار کوتاه‌تر از آن است که حتی چند سال اخیر را به یاد بیاوریم؛ اما جدای آن، تهدیدی که بلای جان کاخ گلستان شده، ایرادات به شدت خطرناک‌تری را هم یادآوری می‌کند؛ اینکه حالا عمر دولت دهم به پایان رسیده و ظاهرا رویکرد سازمان میراث فرهنگی در دولت یازدهم بر رفع این مشکل است و در این راستا، حمایت اعضای شورای شهر چهارم تهران نیز وجود دارد؛ اما هنوز خبری خوشحال کننده در این باره شنیده نمی‌شود.

از سویی یونسکو در زمان ثبت این اثر، حتی به ارتفاع ساختمان دادگستری در مجاورت آن هم ایراد وارد کرده و با این وعده که در آینده نیمی از طبقه ساخته شده در سالهای اخیر تخریب خواهد شد، موقتا از این ایراد صرف‌نظر کرده‌ و از سوی دیگر پذیرفتند که بنای در حال ساخت در سرای دلگشا، از ارتفاع ۱۰.‌۵ متری که مصوب کمیسیون ماده پنج است، فرا‌تر نرود اما اکنون نه خبری از تخریب ساخت و ساز غیرقانونی در ساختمان دادگستری مخابره می‌شود و نه قرار است عمارت جایگزین سرای دلگشا به حد و مرز ۱۰.‌۵ متر محدود شود و حرف از ۲۴ طبقه بودن آن مطرح است.

در سایه سکوت، بی‌توجهی، قانون‌شکنی و... مالک سرای دلگشا توانسته ذره ذره ارتفاع سازه‌اش را به ۲۴ طبقه برساند؛ نخست اعتراض می‌کند که ثبت ملی اثر بی‌اجازه او انجام شده و به حکم قضایی بنا را از فهرست میراث ملی خارج می‌کند، بعد با کمیسیون ماده‌ ۵ شهرداری مذاکره کرده و برای ساخت مجتمع تجاری ـ اداری، بیش از ارتفاع مجاز ۷.‌۵ متری مصوب برای این منطقه، مجوز ساخت تا ارتفاع ۵/۱۰ متر را می‌گیرد و پس از آن، به این مجوز هم اعتراض کرده و گفته می‌شود رأی قضایی برای ساخت بنایی با ۳۳ متر ارتفاع را دریافت کرده است.

بدین ترتیب با هزار و یک ابهامی که ماجرا به خود می‌بیند، هر چه خبر در این باره مخابره می‌شود، برای دوستداران میراث فرهنگی شوم ارزیابی می‌شود و در مقابل، تنها موجی از انتقادات دیده می‌شود و بس؛ برخی مسئولان میراث فرهنگی، بعضی اعضای شورای شهر، یکی دو تن از مدیران شهرداری و چند مسئول دیگر نسبت به پیامدهای ماجرا هشدار می‌دهند تا به این نتیجه برسیم که کاش مالک سرای دلگشا از جمله مسئولان بود!

در حالی که افکار عمومی در شگفتند که چگونه در این ماجرا نه قوانین ملی می‌تواند از آثار میراث فرهنگی دفاع کند و نه قوانین بین‌المللی،‌ اسکلت آبی رنگی در مجاورت شانزدهمین میراث جهانی کشورمان بالا می‌رود تا کمترین دورنمای بد آن، هزینه‌های مادی و معنوی‌‌ باشد که برای کشورمان در عرصه‌های جهانی تراشیده خواهد شد‍!

گویی همه منتظریم تا یونسکو در ارزیابی‌های سالانه خود از میراث‌های ثبت شده جهانی، به پرونده این کاخ رسیده و وعده وعیدهای مسئولان دولت پیشین و روند تخریبی که در این دولت نیز ادامه دارد را درک کرده و اقدامی ترتیب دهد تا به خود آمده و تغییری ایجاد کنیم، وگرنه تا این لحظه که به شکلی عجیب هم همه چیز قانونی پیش رفته و هم قانونی نمانده که شکسته نشده باشد!