در آخرین روزهای مذاکرات هستهای، روزنامهها وضعیت آینده بازار مسکن و ارز را مورد توجه قرار داده و از گرایش دولت به سمت بیانضباطی مالی ابراز نگرانی کردهاند. حمایت اصولگرایان از مذاکره، مذاکرات و مذاکرهکنندگان و بحث بر سر گزینه جدید وزارت علوم، دیگر مطالب مهم روزنامههای آخر هفته است.
پیشبینی روزنامهها
از آینده بازار مسکن و ارز
دنیای اقتصاد در مطلبی با تیتر «علامت از آینده بازار مسکن» نوشته: تحولات قیمتی در بازار اوراق تسهیلات خرید مسکن، نوعی پیشنشانگر برای بازار معاملات مسکن به حساب میآید؛ به این معنی هر نوع کاهش قابل ملاحظه یا جهش در قیمت اوراق مسکن، میتواند به معنای احتمال وقوع نوساناتی مشابه در معاملات ۳ تا ۵ ماه آینده بازار مسکن باشد. این نوع رابطه زمانی و تأثیرگذاری مستقیم تحولات اوراق مسکن بر قیمت مسکن از آنجا ناشی میشود که افرادی که مثلا در مهرماه امسال بهعنوان متقاضی دریافت اوراق، به فرابورس مراجعه کرده و بسته ۹۰تایی اوراق را خریداری میکنند، بین یک تا حداکثر دو فصل طول خواهد کشید که اوراق به وام ۴۵میلیون تومانی تبدیل شده و به دست خریدار مسکن برسد.
این فاصله زمانی که عمدتا به برخی بوروکراسیهای اداری، استعلام، تحویل مدارک و... مربوط میشود، حجم تقاضای خرید اوراق در مهر را از اوایل زمستان وارد بازار خرید آپارتمان میکند. خیلی از کسانی که در ماه مهر متقاضی اوراق شدهاند، ممکن است آپارتمان موردنظر خود را در همان زمان انتخاب کرده باشند؛ اما معامله قطعی، بعد از تبدیل اوراق به وام انجام خواهد شد.
به این ترتیب با توجه به اینکه در مهرماه امسال، قیمت اوراق تسهیلات خرید مسکن، با شیب قابلملاحظه و کمسابقه، حدود ۱۰ درصد نسبت به اواخر شهریور افت کرد و اولین ریزش به زیر کانال ۹۰ هزار تومان ـ قیمت هر فقره اوراق ۵۰۰هزار تومانی- بعد از حداقل ۳ ماه محسوب میشود، میتوان این طور نتیجهگیری کرد که قیمت مسکن نیز در ماههای آینده با احتمال کاهش، روبهرو میشود. این نتیجهگیری از آنجا تقویت میشود که در مهر امسال، تقاضای خرید اوراق، بعد از ۸ ماه، از میزان عرضه اوراق، کمتر شد؛ بنابراین کاهش تقاضای وام خرید اوراق، خود را در ماههای آینده به شکل کاهش تقاضای خرید مسکن نشان میدهد.
همین روزنامه درباره «پشت صحنه آرامش در بازار سکه و ارز» هم نوشته: با ثبات قیمت دلار در بازار دیروز برای دومین بار در هفته جاری، سومین هفته «کمنوسان» این ارز نیز تقریبا سپری شد. بازار سکه نیز همچنان، عامل «دلار» را از نوسانات خود خارج کرده و با ایجاد «حباب» های مثبت و منفی، شوکهای اونس جهانی را نیز «تعدیل» میکند. تحلیلگران میگویند یکی از دلایل سکون بازارها در این مدت، فضای پرتعلیقی است که بر انتظارات فعالان در این مدت حاکم شده است، چراکه به نظر میرسد حداقل در بازار ارز، هنوز اجماع غالبی از چگونگی تحولات پیش رو ایجاد نشده است.
در پنجمین روز هفته، قیمت سکه در بازار طلا و بهای دلار در بازار ارز، نسبت به روز قبل نوسانی را تجربه نکرد تا برای دومین بار طی هفته جاری، بهای این دو شاخص با سکون قیمتی مواجه شود. اکثر تحلیلگران سکون قیمتی و کاهش نوسانات دلار در روزهای اخیر را ناشی از «تعلیق انتظارات» در بازار میدانند.
پیش از پایان ضربالاجل سوم آذرماه، شدت نوسانات در بازار ارز کاهش یافته و محدوده تغییرات قیمتی دلار بین ۳۲۵۰ تومان تا ۳۲۶۵ تومان قرار گرفته است. گروهی از تحلیلگران علت این امر را به تعلیق درآمدن انتظارات در بازار ارز میدانند. به گفته آنها معاملهگران هنوز به چشماندازی از نتایج مذاکرات نرسیدهاند و به تبع این موضوع، معاملات خود را به شفاف شدن نتایج مذاکرات و آشکار شدن جهت حرکتی دلار موکول کردهاند. به اعتقاد آنها، در روزهای اخیر میزان تقاضا کاهش یافته است و حتی تقاضاهای تجاری بازار نیز بهواسطه عدم چشمانداز قیمتی، با افت مواجه شده است. بنا بر اظهار نظر عدهای از فعالان بازار، پیش از پایان ضربالاجل کمتر فعالی تمایلی به خرید ارز نشان میدهد وخریدهای ارزی تنها بر مبنای ضرورت صورت میگیرد. در روزهای اخیر شدت نوسانات دلار در حالی پایین است که قیمتها در بازار بورس با نوسان بیشتری همراه بوده است. به نظر میرسد بر خلاف بازار ارز، انتظارها در این بازار تا حدی شکل گرفته است.
چرا دولت عطش هزینه کردن دارد؟!
مهران ابراهیمیان در مطلبی در روزنامه جوان رفتار دولت در حوزه اقتصاد را مورد توجه قرار داده و نوشته: عطش هزینه همه درآمدهای حصول شده و غیر قابل حصول مهمترین و اصلیترین انتقاد همه کارشناسان به دولت قبلی بوده است که چه در زمان درآمدهای رؤیایی نفت و چه در زمان تشدید تحریمها و نبود منابع کافی ثبت در تاریخ شده است. اما آیا دولت منتقد یازدهم که به واسطه همین نگاه کارشناسی پیروز انتخابات شد، خود نیز راهی را که دولت قبلی رفته است، ادامه نمیدهد؟ آیا این دولت عطش هزینه کردن ندارد؟
نماگرهای بانک مرکزی و گمرک در آمارهای ششماهه نشانگر آن است که این عطش مورد انتقاد در سال جاری دوباره جان گرفته و مغایر با برنامههای دولت است. بر اساس آخرین آمار اعلامی از سوی بانک مرکزی هزینههای جاری دولت در ششماهه اول امسال ۳۳ درصد افزایش یافته و واردات نیز با تراز منفی نسبت به مدت مشابه افزایش چشمگیری کرده است. اگرچه بخشی از این هزینه در اثر افزایش حقوق و تورم سالانه به ارقام بودجه ناخواسته تحمیل میشود اما افزایش ۳۳درصدی هزینه جاری نشان میدهد که دولت آنطور که وعده داده بود، نسبت به انضباط اقتصادی و کاهش هزینهها اهتمام نورزیده است، به خصوص که تحولات بازرگانی رخ داده نیز مؤید این است که دولت بهرغم نبود درآمدهای ارزی و انتظار و تبلیغ درباره نتیجه مذاکرات تمایل شدیدی به واردات دارد.
اما نکته قابل تأملتر در این موضوع تغییر قیمتی نفت در نیمه دوم سال و محدود بودن منابع درآمدی دولت است و بیم آن میرود که با ادامه این روند در شش ماهه دوم آثار خود را در قالب قیمت اجناس و ارز نشان دهد. البته در مقابل این اعداد و نشانهها هنوز هم برخی کارشناسان و مسئولان اقتصادی نظر مثبتی دارند که از جمله آنها رئیس کل بانک مرکزی است، ایشان معتقدند: «فضای یک سال اخیر اقتصاد نشاندهنده خروج از رکود است»! با این حال همین مسئول شجاعانه از برداشت دولت در سال گذشته از محل منابع بانک مرکزی خبر داده و ادامه این روش هزینهای نیز یا منجر به بیشتر خدشه وارد شدن به استقلال بانک مرکزی (به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای این دولت) میشود یا تحمیل تورم!
لذا با توجه به آنچه گفته شد دولت باید به تعبیر دکتر دانشجعفری از نگاه خوشبینانه «اقتصاد مذاکره محور» فاصله گرفته و به فکر چارهای برای کاهش اتکای ۶۵درصدی بودجه کشور به درآمدهای نفتی باشد، وگرنه ادامه این روند رکود در بخش خودرو و مسکن عمیقتر میشود و به سایر بازارهای داخلی نیز سرایت خواهد کرد. دولت نباید از یاد ببرد که نمیتوان همیشه به خوشبینی مردم به بیبرنامگی و وعدههای عمل نشده یا حالت انتظار مردم برای مذاکرات، اتکا کرد زیرا در صورت حفظ شرایط مذکور، با این عطش دولت برای هزینهکرد خواهناخواه دستاوردهای نصفه و نیمه کاهش تورم را هم از دست خواهد داد، لذا باید هرچه سریعتر نسخه اقتصاد مقاومتی را در عمل در دستور کار قرار دهد و برنامهای جدی برای تولید و صادرات بچیند.
در همین حال اعتماد نیز در مطلبی با تیتر «هیچ دستگاهی بودجه عملیاتی ارایه نکرد» نوشته: مشاور معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور با بیان اینکه بودجه عملیاتی از هیچ دستگاهی نیامده، گفت: ارایه بودجه ۹۴ بدون تبصره منوط به تصویب طرح تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت قبل از تدوین بودجه است. محمد کردبچه، در مورد لایحه بودجه ٩۴ کشور اظهار داشت: اکنون مباحث کارشناسی و بررسی بودجه در حال انجام است و بنده مثل سابق در تدوین بودجه در کنار دیگر مسئولان مشارکت دارم و همان کارهای قبلی را انجام میدهیم. مشاور نوبخت با اشاره به جلسات بودجه در پاسخ به این سؤال که آیا فاز سوم هدفمندی یارانهها در بودجه ۹۴ پیش بینی میشود، تصریح کرد: این موضوع به تصمیم دولت برمی گردد و اکنون بخشنامههای ابلاغی بودجه دستگاهها به معاونت ارجاع شده و پیشنهادها در حال بررسی است و احتمال دارد، تبصرههای بودجه جمع بندی شده هدفمندی نیز در آن دیده شود.
وی در پاسخ به این سؤال که برخی نمایندگان معتقدند، به دلیل اینکه طرح تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در حال بررسی و تصویب است، لذا بودجه ٩۴ باید بدون تبصره ارایه شود، گفت: تبصرههای بودجه در صورتی قابل حذف است که طرح تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به تصویب برسد و مهم این است که این طرح قبل ارایه بودجه نهایی شود، تا دولت بتواند براساس آن لایحه را تنظیم و به مجلس تقدیم کند. کردبچه تاکید کرد: راجع به تبصرهها در حال رایزنی هستیم و معلوم نیست که طرح تنظیم مقررات مالی دولت چه زمانی نهایی شده و چه موادی در آن وجود دارد. پیش بینیها همان عدد ٧٠ تا ٩٠ دلار است که هنوز هیچ عددی جمع بندی نشده و البته لایحه بودجه تا ١۵ آذر لایحه به مجلس میرود و ١٨ روز فرصت داریم که در دولت لایحه تصویب شده و در نهایت در معاونت جمع بندی و به مجلس ارایه شود.
چانهزنیهای بقالی گونه آمریکا به جای مذاکرات راهبردی
روزنامه خراسان مذاکرات هستهای را از زاویه سخنان رئیس مجلس مورد توجه قرار داده و نوشته: رئیس مجلس با بیان اینکه آمریکاییها مذاکرات راهبردی را به چانه زنیهایی از سنخ بقالی تبدیل کردهاند افزود: ایران راه حلهای منصفانه و منطقی ارائه کرده که باید از فرصت استفاده کنند.
علی لاریجانی رئیس مجلس که شامگاه دیروز برای حضور در همایش ملی منطقهای تحقق راهکارهای اقتصاد مقاومتی وارد مشهد شد در بدو ورود و در فرودگاه شهید هاشمینژاد در پاسخ به سؤال خبرنگار خراسان مبنی بر اینکه براساس برخی اخبار گویا آمریکا ییها در مذاکرات اخیر در مسقط کاملا عقب گرد داشتهاند و حتی خیلی از مواردی را که قبلا به نوعی در مذاکرات هستهای پذیرفته بودند منتفی کردهاند گفت: «البته برخی از پیشنهاداتشان قبلا در لابه لای مطالبشان بود و با یک مسائل دیگری همراه شد و ممکن است تاکتیکهای مذاکراتی باشد، چون چانه زنی در مذاکراتی که دارند شکل یک مذاکرات راهبردی ندارد و مذاکرات از سنخ بقالی و چانه زنی و این چیزها در آن هست و به همین دلیل طولانی شده است. فکر میکنم راه حلهایی که ایران ارائه کرده است راه حلهای منصفانه ومنطقی بود. باید از فرصت استفاده کنند، یعنی اگر زمان بگیرند خیلی به نفع خودشان هم نیست و نباید سعی کنند ایران را از این راهی که انتخاب کرده مایوس کنند». لاریجانی در پاسخ به اینکه آیا این مواضع آمریکاییها نوعی عقبگرد است افزود: «حالا من نمیدانم معنای عقب گرد چیست اما از این جنس حرفهای فراز و فرود دار زیاد میزنند و نباید آن را جدی بگیریم».
اعتماد نیز «دفاع چهرههای اصولگرا از «مذاکره»، «مذاکرات» و «مذاکره کنندگان»» را مهم دانسته و نوشته است: دو روز از آغاز دهمین دور از مذاکرات هسته یی ایران و شش کشور جهان میگذرد. حساسیت مذاکرات بالاست و شاید به همین علت باشد که مخالفتهای داخلی این بار بسیار کمتر شده است. یکی دو روز اخیر پر بود از ابراز حمایتهای جدی از روند مذاکرات و مذاکره کنندگان هسته یی. حمایتها از سوی همه جناحها صورت میگرفت و نشان میدهد که نگاه کلی داخلی نسبت به این مذاکرات در مقایسه با یک سال پیش تغییرات زیادی داشته است. جدیترین حمایتهای روز گذشته از سوی چهرههای اصولگرا بود که با اظهارنظرهایی از بیرون و داخل مجلس به اعلام حمایت از مذاکره کنندگان هسته یی پرداختند.
روز گذشته حسین فدایی، دبیرکل جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی و نماینده سابق مجلس به دفاع از مذاکرات پرداخت و کمی آن طرفتر برخی نمایندگان مجلس هم از مذاکره کنندگان کشورمان دفاع کردند. دبیرکل جمعیت ایثارگران در همین مورد اظهار داشت: هیات مذاکره کننده از پشتوانه بالایی برخوردار و آن حمایت رهبری است. ایشان فرمودند: تیم مذاکره کننده مورد اعتماد ما است و ما از آنها حمایت میکنیم.
به گزارش تسنیم، وی در ادامه با بیان اینکه ما تردیدی نداریم که امریکا دشمن جمهوری اسلامی و ملت ایران است، اظهار داشت: به استناد شواهد و قرایتی که از امریکاییها وجود دارد، به این جمع بندی رسیدیم که قدرت و موقعیت امریکاییها و نظام سلطه رو به افول است. این در حالی است که با وجود مشکلات و موانعی که دشمنان برای ما ایجاد کردند، قدرت و قوت نظام جمهوری اسلامی بیشتر شده است. دبیرکل جمعیت ایثارگران با بیان اینکه برخی دلالهای سیاسی به دنبال این هستند که در این بین خودشان را ببندند، یادآور شد: آنها میخواستند در سفر آقای روحانی به سازمان ملل، جلسه یی را تشکیل دهند و مواجهه یی را میان آقای روحانی و اوباما به وجود آورند.
فدایی با طرح این سؤال که آیا اگر ما به نقد هیأت مذاکره کننده بپردازیم، به نفع ما است یا نه، افزود: هیات مذاکره کننده از پشتوانه بالایی برخوردار است و آن حمایت رهبری است. ایشان فرمودند که تیم مذاکره کننده مورد اعتماد ماست و ما از آنها حمایت میکنیم. در این صورت این مساله در افکار عمومی چگونه جلوه مییابد و چه آثاری خواهد داشت؟ آثار ورود به نقد در رابطه با هیات مذاکره کننده منتهی به شکل گیری نوعی دوقطبی در جامعه میشود. اگر حزب الله راهبرد فنی صحیحی داشته باشد ما دستاوردهای مناسبی خواهیم داشت.
ابتکار نیز درباره وضعیت مذاکرات در گزارشی با تیتر «۹۵ درصد پیشرفت» نوشته: درمیان گمانه زنیهای رسانههای خارجی روزنامه گاردین در گزارشی نوشته که ایران، آمریکا و قدرتهای جهانی که در وین درحال مذاکره هستند به یک توافق تاریخی و جامع که میتواند به یک موضوع ۱۲ ساله پایان دهد نزدیک هستند. گاردین به نقل از دیپلماتها نوشت که ۹۵ درصد کار تمام شده است و اکنون منتظر تصمیمات پایتختهای ملی درباره ظرفیت غنی سازی ایران طی چند سال آینده و ترتیباتی که تحریمهای ایران برداشته شود هستند.
چندین نفر از کارشناسان برجسته کنترل تسلیحات استدلال کردهاند که موانع باقی مانده بیش از آنکه اصولی باشند، سیاسی هستند. طبق این گزارش، اختلافاتی بین گروه ۱+ ۵ که در مذاکره با ایران هستند نیز وجود دارد و فرانسه در مقایسه با دیگر اعضای این ۶ کشور، به طور مداوم مخالف واگذاری امتیازات به ایران میباشد.
گاردین ادامه داد که «جان کری» وزیر خارجه آمریکا روز ۴ نوامبر به پاریس سفر کرد تا گفتوگوهایی را با «لوران فابیوس» وزیر خارجه فرانسه صورت دهد و به دنبال اطمینان حاصل کردن از این مطلب بود که فابیوس در روزهای پایانی مذاکرات مداخله آشکار نکند. در مراحل پایانی مذاکرات در خصوص توافق موقت ژنو در سال ۲۰۱۳، فابیوس علیه هرگونه واگذاری امتیاز به ایران هشدار داد و گفت که پاریس در یک «بازی احمقانه» وارد نمیشود. یک منبع فرانسوی آشنا به مذاکرات میگوید، «برای فابیوس، رابطه با کشورهای خلیج (فارس)، عربستان سعودی و قطر، از نظر اقتصادی و اشتغال فرانسه در سالهای آینده مهمتر از ایران است». گاردین ادامه داد، پیامدهای شکست مذاکرات احتمالاً جدی و سریع خواهد بود. کنگره آمریکا آماده تحمیل تحریمهای جدید علیه ایران است و بعد از آنکه جمهوری خواهان موفق شدند در انتخابات میاندورهای ماه جاری میلادی، کنترل سنا را از دموکراتها پس بگیرند، از این پس وتو کردن اقدامات تنبیهی جدید علیه ایران توسط اوباما دشوار خواهد بود.
از طرف دیگر طبق این گزارش، برخی در تهران احتمالاً خواستار پایان دادن به توقف نسبی برنامه هستهای ایران طبق توافق ژنو میشوند. تنشهای دو طرفه احتمالاً خیلی سریع بن بست ۱۲ ساله هستهای را به آستانه جنگ میرساند زیرا اسرائیل به طور مداوم تهدید کرده است که اگر دیپلماسی با ایران شکست بخورد اقدام نظامی علیه تأسیسات هستهای ایران صورت میدهد. این روزنامه انگلیسی ادامه میدهد، با توجه به مسائلی که هنوز در مذاکرات حل نشده باقی مانده است، تمامی طرفین مذاکرات در وین تمایلی به خاتمه دادن به مذاکرات در صورتی که توافق نهایی تا مهلت ۲۴ نوامبر محقق نشود، ندارند.
گاردین مینویسد، یکی از گزینههایی که در این حالت موجود است این میباشد که یک توافق در چهارچوب صورت دهند و اجازه دهند که بعداً بر روی شکافهای موجود کار کنند یا اینکه مذاکرات را تمدید کنند اما هیچ یک از این گزینهها از نظر سیاسی برای مدت طولانی بدون اثبات پیشرفتهای واقعی قابل دوام نیست. کنگره از قبل به این مذاکرات مشکوک بوده است و مدعی است که ایران در حال وقت تلف کردن است. «جیم والش» کارشناس برنامه هستهای ایران در مؤسسه فناوری ماساچوست مینویسد: «یا همین حالا توافق میشود یا هرگز توافق نمیشود. اگر شما این موضوع را ظرف مدت ۶ ماه از سر خود باز کنید، آیا اوباما و روحانی میتوانند محکمتر بازگردند و توافق کنند؟ نه اینطور نیست. امید من این است که در لحظه آخر، آنها به پرتگاهی که مقابل آنها است خیره شوند و به این موضوع پی ببرند که پیامدهای عدم رسیدن به توافق در زمان حال بسیار بسیار بد است».
«چهار چهار» مجلس برای گزینه پنجم
ابتکار از «امید به پایان دوئل دولت و مجلس بر سر وزارت علوم» سخن گفته و نوشته: در فاصله یک روز پس از اینکه مجلس به فخرالدین دانش آشتیانی، چهارمین گزینه پیشنهادی حسن روحانی برای وزارت علوم در دولت یازدهم رای اعتماد نداد، وی وزیر جدید پیشنهادی خود را به مجلس معرفی کرد تا نشان دهد با احتمال عدم رای اعتماد مجلس، تعیین تکلیف تنها وزارتخانه بیوزیر کابینهاش چقدر برایش اهمیت دارد. نکته قابل توجه اینجاست که به نظر میرسد اهالی بهارستان این بار از گزینه جدید پیشنهادی رضایت دارند و دولت در پنجمین آزمون رای اعتماد خود برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کار سختی در پیش نخواهد داشت. نمایندگان مخالف که در زمان معرفی گزینه پیشین فریاد «دو دو» به نشانه مخالفت سرداده بودند، روز گذشته هنگام معرفی وزیر پیشنهادی جدید فریاد «چهار، چهار» سر دادند، تا نشان دهند که اندکی از مخالفتهای پیشین خود در این باره کاسته انددیروز حسن روحانی در نامهای به رئیس مجلس شورای اسلامی، محمد فرهادی را به عنوان وزیر جدید پیشنهادی خود برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معرفی کرد. این نامه که توسط محمد دهقان، عضو هیأت رئیسه مجلس قرائت شد به شرح زیر بود: «دکتر علی لاریجانی، ریاست محترم مجلس شورای اسلامی؛ با سلام؛ احتراما در اجرای اصل ۱۳۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شرح حال و برنامه جناب آقای دکتر محمد فرهادی برای اخذ رای اعتماد جهت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس شورای اسلامی معرفی میشود. حسن روحانی رئیس جمهور». در شرایطی که در هنگام قرائت نامه معرفی دانش آشتیانی، وزیر پیشنهادی پیشین وزارت علوم به مجلس، نمایندگان با فریادهای «دو دو» به نشانه مخالفت با گزینه دولت به استقبال وی رفتند، این بار استقبال وکلای ملت از وزیر پیشنهادی دولت مثبت بود. در هنگام قرائت نامه معرفی فرهادی به مجلس، نمایندگان صلوات فرستاده و با فریادهای «چهار چهار» موافقت خود را با وی از هم اکنون اعلام کردند.
در همین حال جمهوری اسلامی در ستون جهت اطلاع خود به حواشی رای ندادن مجلس به دانش آشتیانی پرداخته و نوشته: ماجرای عدم احراز رأی اعتماد مجلس توسط دانش آشتیانی دارای حاشیههایی است که بعضی از آنها به سایتها درز کرده است. سخنگوی فراکسیون رهروان (وابسته به علی لاریجانی) به «نسیم» گفته است: «آشتیانی ضمن مخالفت با درخواست نمایندگان درخصوص تبری از فتنه گفت با این کار از مجلس رأی میآورم ولی بعداً شرمنده دوستانم خواهم بود».