تفاهم لوزان با تلاش شخصیت‌های اصولگرا برای تنظیم واکنش خود به آن و
نیز سخنان رئیس‌جمهور آمریکا در کانون توجه روزنامه‌ها قرار دارد. سفر پرحاشیه
رئیس‌جمهور ترکیه به ایران، توجه خاص روزنامه‌های اصلاح‌طلب به پرونده مرتضوی و
وضعیت سال آینده بازار مسکن دیگر اخبار مهم روزنامه‌های سه‌شنبه هستند.
در ادامه می‌توانید روایت تابناک از مهمترین مطالب روزنامه‌های سه‌شنبه را بخوانید.
روزنامه اطلاعات در شماره روز سه‌شنبه خود یادداشتی با عنوان «پوست‌اندازي
خاورميانه» به قلم محمدکاظم سجادپور منتشر کرده که در آن پس از اشاره به برخی از
تحولات این روزهای منطقه خاورمیانه، آمده: اين رخدادها خود بيانگر پديده‌هاي بسيار
مهم و جدي چون خشونت و افراط، به كارگيري تروريسم براي اهداف سياسي، جنگ‌هاي
نيابتي منطقه‌اي، رقابت‌هاي كلاسيك و نوين قدرت‌هاي بين‌المللي در اين منطقه و
تلاش براي شكل‌دادن به شرايط جديد سياسي و استراتژيك است. در اين پديده‌هاي تودرتو
و پيچيده، بازيگران متعددي درگيرند. بازيگران را ديگر نمي‌توان در قالبي سنتي
منحصر و محدود كرد. علاوه‌بر بازيگران سنتي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي، بازيگراني در
خاورميانه پا به ميدان سياست و قدرت گذاشته‌اند كه جديد و نو هستند. جديد و نو
بودن آنها با ساختارهاي كليشه‌اي بازيگري متفاوت است. داعش يكي از بازيگران نوظهور
است كه عليرغم نامي كه يدك مي‌كشد، نه اسلامي است و نه يك دولت، اما مانند بقيه
دولت‌ها سرزمين در اختيار دارد، سامانه سياسي خاص خود را شكل داده و با به چالش
كشيدن همه چارچوب‌هاي شناخته شده حقوقي و بين‌المللي، هنجارهاي ويژه‌اي را مطرح مي‌كند
و مهم‌تر از همه بازيگري اثرگذار است اين نوع بازيگران با آنچه به عنوان بازيگران
غيرحكومتي(Non state Actors) ناميده مي‌شدند متفاوتند. علاوه
بر رخدادها و پديده‌هايي كه مورد اشاره قرار گرفت، نقش‌ها در خاورميانه نيز دگرگون
شده‌اند. برخي از دولت‌ها كه نقش محافظه‌كارانه‌اي ايفا مي‌كردند، نه فقط نقش فعال
و پررنگي به خود گرفته‌اند بلكه نقش دگرگون‌كننده، به هم زننده و توليد كننده بي‌ثباتي
را برگزيده‌اند. در نقش بازيگران فرا منطقه‌اي نيز تحول و دگرگوني رخ داده است. در
كشورهاي عربي متحد آمريكا اين تصور شكل گرفته كه آمريكا ديگر مانند گذشته، دلبسته
و وابسته به منطقه نيست. بحران بي‌اعتمادي در روابط واشنگتن و دوستانش حتي به
روابط آمريكا و اسرائيل هم تسري پيدا كرده است. از طرف ديگر سخني از بازگشت روس‌ها
البته به صورتي محتاطانه و گزينشي به منطقه است. بايد گفت كه نه فقط نقش‌ها بلكه
اتحادها و دوستي‌ها و دشمني‌ها در خاورميانه دستخوش تغيير شده است.
روزنامه جمهوری اسلامی، دو مطلب مهم امروز خود را
به سخنان هاشمی‌رفسنجانی در باره تفاهم لوزان و سفر اردوغان به ایران اختصاص داده
است. به نوشته این روزنامه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در مورد مذاکرات لوزان سوئیس و
جهاد دیپلماسی اعضای تیم مذاکره‌کننده ایرانی گفته: شاید بعضی‌ها منافع ملی را نادیده
بگیرند و به خاطر اهداف سیاسی و باندی، حرف‌های سرد‌کننده بزنند، اما آنچه تاکنون
به دست آمد، افتخارآمیز است و باید مواظبت شود تا در مسیر رسیدن به توافق نهایی
کارشکنی نشود.
جمهوری اسلامی همچنین در پایان سرمقاله خود با عنوان « نمک خورده‌ای
که نمکدان شکست» نوشته: انتظار مردم ایران این بود که سفر رجب طیب اردوغان به
تهران لغو گردد ولی حالا که این سفر انجام می‌شود، برای رئیس‌جمهور ترکیه این فرصت
وجود دارد که در تهران از ملت و دولت ایران عذرخواهی کند و متعهد شود که از این به
بعد درباره ملت بزرگ ایران و دولت جمهوری اسلامی، با ادب و نزاکت سخن بگوید.
برای روزنامه جوان، تحلیل سخنان روز گذشته رئیس‌جمهور آمریکا،
مهمترین مطلب امروز است. جوان در بخشی از مطلبی با عنوان «دكترين نظامي اوباما در قلب ديپلماسي با ايران» در این باره نوشته: صاحبنظران سخنان اوباما را پاسخ به
پيشنهاد اخير رئيس‌جمهور ايران براي رفع تخاصم با همه كشورها ارزيابي مي‌كنند.
اوباما با اشاره به نگراني‌هايي كه عربستان و برخي كشورهاي عربي از توافق احتمالي
با ايران دارند، تأكيد كرد كه كشورهاي عربي و به‌صورت خاص عربستان، تهديدات خارجي
واقعي دارند ولي تهديدات داخلي آنها نيز جدي است: «جمعيتي كه در برخي مواقع منزوي
شده، جواناني كه بي‌كار هستند، ايدئولوژي‌اي كه ويرانگر و پوچ‌گراست و در برخي
مواقع هيچ مجاري سياسي مشروعي براي اعتراض وجود ندارد (تهديد است).» اوباما مي‌گويد
كه بخشي از كارهايي كه امريكا بايد انجام بدهد اين است كه چگونه توانايي كشورهاي
عربي را در مقابل تهديدات خارجي تقويت كند ولي تأكيد كرده كه «بدنه سياسي اين
كشورها بايد طوري تقويت شود كه جوانان سني احساس كنند مي‌توانند انتخابي بيش از
داعش داشته باشند. به نظر من بزرگ‌ترين تهديد هايي كه آنها با آن روبه‌رو هستند از
حمله ايران ناشي نمي‌شود بلكه از نارضايتي داخلي كشورهاي خودشان ناشي مي‌شود. اين
بحث سختي است (كه بايد با اعراب داشته باشيم) ولي مجبوريم كه چنين بحثي داشته باشيم.»
مهمترین مطالب روزنامه رسالت نیز به موضوع هسته‌ای اختصاص دارد. این
روزنامه، در تیتر اصلی خود از سخنان روز گذشته اوباما در مرتبط دانستن موضوع
هسته‌ای با غرور ایرانیان استقبال کرده است. سرمقاله رسالت مانند سرمقاله روزنامه
جوان به تلاش برای بهبود کیفی واکنش اصولگرایان به تفاهم لوزان اختصاص دارد.
مخالف‌خوانی‌های کیهان با تفاهم لوزان همچنان ادامه دارد. این
روزنامه در تیتر اول خود نوشته «خوش بینی به توافق دندان طمع دشمن را تیز می‌کند» . کیهان در یکی از خبرهای ویژه خود مدعی شده است که «پشت
پرده مذاکرات لوزان احیای گفت‌وگوهای انتقادی توهین‌آمیز!» است. سرمقاله امروز
کیهان نیز به موضوع هسته‌ای اختصاص دارد. حسین شمسیان در مطلبی که حرف تازه‌ای در
آن مشاهده نمی‌شود، بخشی از سخنان وزیر خارجه را نیز تحریف کرده و مدعی شده که « منابع
غربی در سخنان و متون منتشره خود، مستقیم و غیرمستقیم این گونه عنوان می‌کنند که بیانیه
( توافقنامه، تفاهمنامه و...) لوزان الزام‌آور
بوده و ایران‌گریزی از اجرای آن ندارد. در مقابل مقامات کشورمان معتقدند که اصلا و
ابدا چنین نیست و هیچ الزامی در این باره وجود نداشته و تا هنگام نگارش متن توافق
نهایی،کشورمان هیچ تعهدی ندارد. این پافشاری تا آنجاست که دکتر ظریف، از متن اعلامی
به عنوان «چرک‌نویس» یاد می‌کند!»
روزنامه خراسان یادداشت روز خود با عنوان «2 پادشاه در اقليم تنظيم
بازار» را به تحولات نوروزی بازار میوه اختصاص داده است. جواد غياثي در شروع این
مطلب آورده است: اين بار قيمت بالاي ميوه شب عيد بهانه اي شد تا مسئولان دو وزارت
خانه مهم اقتصادي دولت ضمن مجادله درباره " قانون تمرکز وظايف و اختيارات
مربوط به بخش کشاورزي در وزارت جهاد کشاورزي" به انتقاد از عملکرد يکديگر بپردازند.
بعد از آنکه در آخرين روزهاي اسفند 93 در واکنش به 9 هزار توماني شدن مرغ،
خسروتاج، قائم مقام وزير صنعت، جهاد کشاورزي را مسئول بررسي موضوع دانست، رکني
معاون وزير جهاد، وزارت خانه اش را متولي توليد و تامين بازار تا "عمده
فروشي" اعلام کرد و گفت: "برخورد با متخلفان و گرانفروشان وظيفه دستگاه‌هاي
نظارتي است، نه وزارت جهاد کشاورزي". قبل از آن حجتي وزير جهاد کشاورزي نيز
وزارت خانه متبوعش را مسئول ايجاد تراز در بازار دانسته بود و نه کنترل قيمت خرده
فروشي. در حالي که تا قبل از اين، مشکلات مربوط به "تفسير قانون" بود
اما در مورد اخير نيز قائم مقام وزير صنعت با لحن تندتري به انتقاد از وزارت جهاد
کشاورزي و قانون انتزاع پرداخت و حتي مجلس را نيز به خاطر تصويب اين قانون مورد
سوال قرار داد و از احتمال الغاي قانون سخن گفت.
اعتماد مانند دیگر روزنامه‌های اصلاح‌طلب به آرامی در حال انتقال از
موضوع هسته‌ای به مسائل سیاسی داخلی است. این روزنامه بخش مهمی از صفحه اول خود را
به مناظره زیباکلام و رسایی بر سر موضوع هسته‌ای اختصاص داده و در کنار ان جلسه
روز گذشته وزیر کشور با احزاب را به طور ویژه پوشش داده است. اعتماد همچنین پرونده‌های
مفاسد منتسب به دولت قبل مانند پرونده مرتضوی و خبر «كشف اختلاس جديد در سهام
عدالت» را به سوژه‌های امروز خود بدل کرده است.
شرق علاوه بر پرونده‌های قضایی فوق که در آنها با اعتماد در یک راستا
قرار دارد، این سخن رئیس‌جمهور در دیدار با مسئولان قوه قضائیه را تیتر کرده است
که «قاضی باید مستقل باشد». احتمالا این تیتر به سخنان دیروز وکیل مهدی هاشمی
مرتبط است که با واکنش تند روزنامه‌های اصولگرا نیز همراه شده است.
شرق صفحات شش و هفت خود را نیز به انتقاد از رویکرد صدا و سیما در
انتشار اخبار مذاکرات هسته‌ای اختصاص داده است.
در مورد شهروند روزنامه سازمان هلال احمر، توجه ویژه به سفر اردوغان
به تهران و ناکافی دانستن اعتراضات «جامعه مدنی» به اظهارات وی قابل تامل است. این
روزنامه در صفحه اول خود به درج کارتونی درباره مقایسه اردوغان و دون‌کیشوت
پرداخته و در ابتدای مطلبی با عنوان «دن کیشوت عثمانی در تهران» نوشته: رجب طیب
اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه امروز در راس هیاتی متشکل از ٦ وزیر کابینه ترکیه، به
تهران می‌آید. سفر اردوغان به ایران در حالی انجام می‌شود که هنوز سخنان توهین‌آمیز
چند روز پیش او درباره ایران از یادها پاک نشده‌است. سخنانی که اتفاقا آنچنان که
باید با واکنش قاطعانه ایران مواجه نشد. حال قرار است اردوغان به تهران سفر کند و
با مقامات عالی‌رتبه کشورمان نیز دیدار کرده و پس از برگزاری دومین نشست مشترک
شورایعالی همکاری دو کشور، به ترکیه بازگردد.
برای روزنامه قانون نیز، مساله سفر اردوغان به تهران، مهمترین مساله
امروز است. این روزنامه در بخشی از مطلبی با عنوان «با اردوغان چه كنيم؟!» در این
باره نوشته: بهانه جویان بی‌منطق نیمه خالی لیوان که همان اظهارات اردوغان بود
را مورد توجه قرار دادند و احتمال رفع مشکلات منطقه را نیمه خالی دیدند. بهانه جویان
در داخل ايران نيز متعاقب اين اظهارات موج حمله به اردوغان و البته بيشتر به
دستگاه سياست خارجي كشورمان را شروع كردند. این سخنان بی‌منطق به گوش رئیس جمهور
ترکیه نيز رسید و اردوغان نیز در واكنشي به این ادعا‌ها بیان کرد من به مجلس ایران
کاری ندارم و به دعوت ریاست جمهوری ایران به تهران می‌روم و لغو سفر من به عهده
خودم هست نه نمایندگان ایران. این پاسخ اردوغان کافی بود تا اعتراض‌ها از سر گرفته
شود و حتي برخي تقاضا كردند سفيرتركيه اخراج شود، با نمایندگان سفارت ترکیه برخورد
شود یا جلوی سفر اردوغان به تهران گرفته شود! این افراد برای اینکه جلوی تاثیر و
نقش دیپلماسی ایران در منطقه و جهان را بگیرند با خود نظام پنداری افکار عمومی را
علیه این سفر شوراندند ولی به هدف خود نرسیدند و رئیس جمهور ترکیه به ایران سفر
کرد.
مطلب قابل توجه روزنامه ابتکار، سرمقاله این روزنامه با عنوان «یک
دسته بندی برای دلواپس‌های لوزان» و به قلم سیدعلی محقق است. وی در بخشی از این
مطلب نوشته: بررسی مجموعه مخالفت های بیان شده علیه مذاکرات لوزان نشان می‌دهد که
از مجموعه متنوع اصولگرایان داخل و بیرون بهارستان، این بار صرفا طیفی محدود و
معدود از اصولگرایان که از قضا عمدتا اعضای عقیدتی و یا اسمی یک جبهه و حامیان یکی
از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری 92 هستند، در مقام نقد تند و تیز ایـــن بیــانیــه
و تخطئه دستاورد تیم محمدجواد ظریف در مذاکرات سوییس بر آمده اند. علی رغم شباهت
محتوای مخالفت ها و ادله های مطرح شده و به تعداد انگشتان یک دست بودن چهره های
شاخص مخالف خوان، می‌توان دو گروه فکری متفاوت از منتقدان که به صورت اشتراکی علیه
بیانیه پایانی مذاکرات لوزان موضع گرفته اند را از هم متمایز کرد. یک گروه کسانی
هستند که با عینک سیاسی و از منظر قدرت و منفعت با هر عمل و دستاورد دولت برخورد می‌کنند
و به طور کلی با دیگی که برای آنها نجوشد میانه ای ندارند. کمتر کسی است که نداند
بخشی از اعضای شناخته شده یک جریان سیاسی خاص در کشور بدون احتیاج به ارائه برهان
و دلیل، با هر اقدامی از سوی دولت حسن روحانی و احتمالا هر دولتی غیر از دولت
دوستان خود مخالفند
وی در ادامه نوشته: تجربه دهه های گذشته و بررسی برخی سوابق و
اظهارات نشان می‌دهد که گروه دیگر از مخالفان لوزان کسانی هستند که در چرایی
مخالفت خود کاملا با گروه اول تفاوت دارند اما علی الحساب در یک جبهه سینه می‌زنند.
آنها برخلاف گروه پیش گفته عینک عقیدتی خاصی برچشم دارند که از پس این عینک برخلاف
اکثریت ایرنی ها، همه انسانها و جوامع و دولت های جهان را «سیاه یا سفید»، «دشمن یا
دوست» و «با ما یا برما» می‌بینند و تعریف می‌کنند. این گروه در حدفاصل این سیاهی
و سفیدی های محض جز مرزهایی از جنس سیم خاردار و میدان مین چیزی دیگر نمی‌بینند و
بی طرفی و رنگ خاکستری از دید آنها معنای خاصی ندارد. از این رو است که به هر گونه
مذاکره، دیپلماسی و گفتگو با طرف مقابل بدبین هستند و احتمالا علاقه دارند با
مخالف و دشمن خود، فقط از دایره مگسک اسلحه رو در رو شوند.
روزنامه آرمان که روز گذشته با طرح ادعای عجیب استعفای وزیر خارجه در
شهریور ماه به نیت رسیدن به ریاست مجلس حاشیه‌ساز شده بود، امروز هم تلاش کرده است
سهم رئیس‌جمهور را در مذاکرات هسته‌ای بیشتر از دیگران نشان دهد. مجید رضائیان که
از وی با عنوان استاد دانشگاه نام برده شده است، مطلبی با عنوان «اعتدال هسته‌ای؛
آغاز عصر دگرگونی» در باره مذاکرات نوشته است.
رضا رئیسی در ابتدای دیگر مطلب آرمان در این راستا و با عنوان «مثلث
پیروزی در مذاکرات» نوشته: مردان خط مقدم جبهه دیپلماسی پس از فراز و نشیب‌های بسیار
و در ماراتنی سخت و طاقت‌فرسا، موفقیتی نمایان را رقم زده و پرونده هسته‌ای را به
نقطه ثبات و آرامش رهنمون کردند اما نکته آنجاست که طلایه داران جبهه دیپلماسی
بدون پشتوانه‌ای مرصوص و عقبه‌ای سترگ نمی‌توانستند چنین دستاوردی را رقم بزنند.
برای نیل به موفقیت و پیروزی در عرصه‌های مختلف باید مولفه‌های متعددی در کنار هم
قرار بگیرند تا برونداد نهایی، مقبول و سنجیده باشد. گام بزرگ و تحول سترگ در روند
مذاکرات هسته‌ای با سرانگشت همت مردم در 24خرداد92 رقم خورد و سپس ترسیم نقشه راه
و راهبرد کلان جمهوری اسلامی در قالب «نرمش قهرمانانه» که از سوی مقام معظم رهبری
مطرح شد راه را برای هنرنمایی دیپلمات‌ها هموار ساخت. رئیس جمهوری که از وی با
عنوان شیخ دیپلمات یاد می‌شد حلقه وصل و گرانیگاه تمامی معادلات در عصر دیپلماسی
شد. او به پشتوانه خواست و میل عمومی و حمایت مقام معظم رهبری پازلی را طراحی کرد
و در اولین گام با سپردن پرونده هسته‌ای به وزارت خارجه راه را برای تغییر مسیر از
وضعیت تنزلی به دیپلماسی تعادلی بازگشود. ظریف سکان پرونده را در اختیار گرفته و
با هوش و با بهره‌گیری از پتانسیل‌های فردی و تجربیات چند دهه‌ای در بسیاری از پیچ‌های
صعب و سخت روزنه‌های امید را بازگشود اما بی هیچ شک و شبهه‌ای نقش روحانی در مسیر
موفقیت‌های هسته‌ای و تحولات عدیده در پرونده قابل چشم پوشی نیست. نقشی که نه فقط
به واسطه ریاست دولت و تبیین استراتژی و فرماندهی کلان پرونده سیاست خارجی که در
جای خود همانگونه که شرحش رفت حائز اهمیت است، بلکه به واسطه کنش‌های دقیق و ظریف
وی در بزنگاه‌های حساس حائز اهمیت است و گره‌های عمده‌ای را گشوده؛ فعل و انفعال و
اتفاقاتی که شاید در زمانی نه چندان دور و پس از توافق هسته‌ای از جعبه سیاه آن
رمز گشایی شود اما در قالب مروری گذرا و سطحی هم نقش کلیدی حسن روحانی در پروژه
عملیاتی مذاکرات هسته‌ای هویدا و نمایان است.
روزنامه دولتی ایران نیز سرمقاله خود با عنوان «آن سبو بشکست و آن پیمانه
ریخت» به قلم احمد مسجدجامعی وزیر ارشاد دولت اصلاحات را به حمله به دولت قبل و
حمایت از دولت فعلی اختصاص داده است. در ابتدای این مطلب آمده است: این ضرب‌المثل
پیشنهاد رئیس فرهنگستان ادب به مسئول ارشد نظام اجرایی پیشین است که به جای یک
عبارت نامناسب به کار گیرد. ایشان معمولاً الفاظ و تعابیر خاصی در خطاب به طرف‌های
غربی مذاکرات به کار می‌برد. تعابیری که در عرف زبان و فرهنگ عمومی و ساحت سیاسی
پسندیده نیست. البته با همین لحن و کلام از یک سو عملاً راه گفت‌و‌گو را می‌بست و
از سوی دیگر به فضای پرخاش و هیجان دامن می‌زد.
این شیوه در مناسبات داخلی هم مکرر به کار گرفته شد تا جایی که یک
بار مسئول ارشد دستگاه قانونگذاری را وادار به اعتراض صریح به این روال گفتاری که
معروف به «بگم بگم» است، کرد. این لحن یک سویه در عرصه‌های داخلی و خارجی با
پشتوانه برخی رسانه‌ها پیوسته دامنه پیدا می‌کرد و به فضای عمومی کشیده می‌شد. در
چنین وضعیتی هرگونه مذاکره و گفت‌و‌گو ظرفیتی بیش از جنبه نمایشی و سرگرم‌کننده
نداشت و عملاً نوعی اتلاف وقت و ضایع کردن سرمایه‌های مادی و معنوی قلمداد می‌شد.
همان چیزی که موجب این برداشت از سوی طرف مقابل هم شده بود و گفته می‌شد که ایران
در پی وقت‌کشی برای دسترسی به سلاح هسته‌ای است. در چنین شرایطی حتی حکم تعیین‌کننده
فقهی مبنی بر حرام بودن تلاش برای دسترسی به سلاح کشتار جمعی، گوش شنوایی نمی‌یافت.
ضرب‌المثل «آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت»، با پیش درآمد افق توافق هسته‌ای درباره
وضعیت جدید نیز مصداق دارد.
لحن کلام دولتمردان جدید در مناسبت‌های مختلف و بویژه رئیس جمهوری در
روز پس از اعلام توافق، دوره جدیدی را رقم زده است که می‌توان مهمترین عناصر آن را
در عناوین صلح، عقلانیت و گفت‌و‌گو یافت. برگزیدن راه گفت‌و‌گو و تعامل از نکات
روشن و برجسته این نگرش مدبرانه است که بنا به این موضع رسماً اعلام می‌کند روابط
موجود با دیگران را بر اساس اعتماد‌سازی یک قدم ارتقا خواهد داد.
