یکی از جالب‌ترین خبرهای آبی روزهای اخیر، نگرانی حمیدرضا چیت چیان وزیر نیرو در رابطه با کم آبی در فصل آبی جاری به ویژه در سه استان فارس، بوشهر و اصفهان بود. حمیدرضا چیت چیان در این رابطه گفت: «با وجود این بارش‌ها، هنوز برخی استان‌ها در وضعیت قرمز خشکسالی هستند. متأسفانه استان های اصفهان، فارس و بوشهر هنوز مشکل کمبود آب دارند». مسأله اینجاست که نگاه آقای وزیر چقدر جامع، دقیق و عادلانه است؟
به گزارش «تابناک»، حجم بالای بارش باران در هفته گذشته به ویژه در غرب و جنوب غرب کشور جدا از خسارت‌هایی که به شهروندان وارد کرد، به گفته مسئولین باعث آب گیری حجم قابل توجهی از آب در پشت بسیاری از سدهای کشور شد و این مهم نویدبخش یک سال آبی خوب در فصل گرما شد.
در این میان، توجه و نگرانی وزیر نیرو در رابطه با کم آبی در سه استان اصفهان، فارس و بوشهر قابل تأمل است، زیرا بنا بر آمار منتشره در «پایگاه اینترنتی وزارت نیرو»، به نظر می‌رسد در میان استان های کشور از نظر حجم بارندگی چند استان دیگر وضعیت بدتری دارند. دیگر آنکه اصولاً نگاه استانی داشتن به مسأله آب با آن مرزهای سیاسی اداری غیر منطبق با وضعیت اقلیمی و حوضه‌های آبریز کشور یک اشتباه کامل محاسباتی است که وزیر نیرو دچار آن شده است.
مطلب حاضر در ادامه بر آن است تا با بررسی حجم بارندگی تجمعی سال آبی ۹۵-۹۴ اساساً دریابد که آیا واقعاً بد‌ترین شرایط آبی در سال جاری متعلق به همین سه استان است یا خیر؟ از سوی دیگر این مسئله را نیز بررسی کند که نگاه استانی داشتن به مسائل آب و هوایی که به هیچ وجه با مرزهای سیاسی اداری کشور منطبق نیست چقدر صحیح است؟
ابتدا برای کسب اطلاع از وضعیت سه استان مورد اشاره و نگرانی وزیر نیرو یعنی فارس، بوشهر و اصفهان و دیگر استان‌ها نیاز شد تا حجم بارندگی تجمعی آن‌ها را در سال آبی ۹۵-۹۴ که در «پایگاه اینترنتی وزارت نیرو» منتشر شده است بررسی شود. این آمار در ادامه و در قالب نقشه ذکر می‌شود
.
در نقشه بالا به پراکندگی حجم بارش در استان‌های کشور بر اساس فراوانی تجمعی بارش در سال آبی ۹۵-۹۴ اشاره شده است. همانطور که دیده می‌شود، در این نقشه، میزان بارش استان‌ها در ده دسته از ۳۳ میلی متر تا ۸۰۰ میلی متر طبقه بندی شده است.
در این نقشه ملاحظه می‌شود که استان های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و یزد با حجم بارش کمتر از ۸۲ میلی متر بد‌ترین وضعیت بارندگی در سال آبی جدید را دارند. از سوی دیگر نیز استان سمنان با کمتر از ۱۲۸ میلی متر بارندگی در طبقه دوم قرار می‌گیرد. پس از استان سمنان نیز خراسان رضوی، کرمان و قم با حجم بارندگی کمتر از ۱۴۶ میلی متر قرار دارند.
همانطور که دیده شد، رجوع به آمار و بررسی‌ها نشان داد، استان‌های مورد اشاره و دغدغه وزیر نیرو یعنی اصفهان، فارس و بوشهر، هرچند وضعیت قابل قبول بارندگی را ندارند، شرایطشان بد‌تر از استان‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، نیست. همین موضوع تا حدود زیادی این نگرانی را از چارچوب عدالت و دقت مدیریتی خارج می‌کند.
موضوع دیگری که باید بر آن تأکید و به آن توجه شود، تفاوت فاحش میان نقشه حوضه‌های آبریز کشور با مرزهای سیاسی ایران است. هرگونه اعمال نظر در مورد چگونگی توزیع بارش و نگرانی در رابطه با آن بدون توجه به این نکته ناقص است، زیرا اصولاً در کشور ما مرزهای سیاسی اداری بدون کوچک‌ترین توجه به مرزهای آب و هوایی و حوضه‌های آبریز طراحی و اجرا شده‌اند. در ادامه نقشه حوضه‌های کلان آبریز کشور نمایش داده می‌شود
.
نقشه فضايي حوضه هاي آبريز كشور
براي درك بهتر عدم
انطباق مرزهاي سياسي اداري با حوضه هاي آبريز در ادامه در قالب يك نقشه تركيبي
تفاوت مكاني مرزهاي سياسي با مرزهاي حوضه هاي آبريز كشور نشان داده مي شود.
همان گونه که دیده شد، مرزهای سیاسی اداری کشور در هیچ یک از فضاهای جغرافیایی با مرزهای حوضه‌های آبریز تطابق ندارد و این مسأله اساساً داشتن نگاه استانی به موضوع پراکنش بارش، منابع آب و همچنین تنوع اقلیمی را به شدت زیر سؤال می‌برد.
بر اساس آنچه آمد به نظر می‌رسد ضروری است تا مسئولین هنگام اعلام مواضع خود و ابراز نگرانی‌ها که قطعاً بر جریان تصمیم گیری‌های آن‌ها نیز اثرگذار خواهد بود، به صورت دقیق آمار و اطلاعات موجود و تفاوت‌های فضایی کشور را مورد توجه قرار دهند.
موضوع دیگری که توجه به آن ضروری به نظر می‌رسد، تنظیم و طراحی داده‌ها و اطلاعات منابع آب با احتساب حوضه‌های آبریز و نه مدیریت استانی است، چون بعضاً دیده می‌شود بی‌توجهی مدیریت استان‌های مختلف به حوضه‌های آبریز و توجه صرف آن‌ها به مرزهای سیاسی مشکلات فراوانی را در جریان تصمیم گیری‌های صحیح ایجاد کرده و حتی به تنش میان استان‌ها انجامیده است.
