بررسی واردات کشاورزی ایران در سال ۹۵ نشان می‌دهد، ارزش واردات کشاورزی در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ با کاهش ۱٫۱۵ درصدی و نسبت به سال ۹۲ با کاهش ۳۴٫۳۳ درصدی مواجه شده است. در این میان بیشترین کاهش واردات مربوط به «برنج و مشتقات آن» بوده که با کاهش ۱٫۶ میلیارد دلاری نسبت به سال ۹۲ موجه شده است.
به گزارش تابناک اقتصادی به نقل از عیارآنلاین، واردات اساسا برای تامین نیازهای یک کشور صورت می‌گیرد. به همین جهت برای سنجش خوداتکایی یک کشور، میزان واردات آن کشور ارزیابی می‌شود. در این یادداشت با بررسی تحلیلی آمار واردات مطابق گزارش سالانه گمرک جمهوری اسلامی ایران، نوسانات واردات محصولات کشاورزی در سالهای گذشته و دلایل آن تشریح خواهد شد.
مروری بر واردات کشاورزی در دولت یازدهم
بررسی آمار واردات کشاورزی ایران از آغاز سکانداری محمود حجتی در دولت یازدهم نشان می‌دهد طی این سالها ارزش واردات کشاورزی و سهم آن از کل واردات کشور روند نزولی داشته است.
سنجش وزنی آمار واردات کشاورزی اما وضعیت متفاوتی را ترسیم می‌کند. طی سالهای گذشته مقدار وزنی واردات کشاورزی دچار نوسان بوده و واردات کشاورزی کشور در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۲ تنها یک میلیون تن و سهم وزنی آن از کل واردات تنها ۲ درصد کاهش داشته است.
قانون تمرکز و نتایج مدیریت یکپارچه
کالبدشکافی واردات کشاورزی در سال ۹۵ نشان می‌دهد بیشترین میزان افت واردات نسبت به سال ۹۲ به ترتیب مربوط به دو محصول «برنج و مشتقات آن» و «گندم و مشتقات آن» می‌شود. به طوری که «برنج و مشتقات آن» حدود ۱٫۶ میلیارد دلار و «گندم و مشتقات آن» حدود ۱٫۱ میلیارد دلار کاهش داشته است.
لازم به یادآوری است که کاهش شدید واردات گندم و برنج، از مهمترین دستاوردهای اجرای قانون تمرکز بود که به موجب آن تنظیم بازار این محصولات بر عهده وزارت کشاورزی قرار گرفت. این اقدام موجب حاکم شدن مدیریت یکپارچه بر زنجیره تامین مواد غذایی شده و تاثیر خود را بر رفع وابستگی کشور به واردات اقلام اساسی نشان داد. علاوه بر دستاوردهای اشاره شده، آمارها نشان می دهد تولید محصولات کشاورزی از سال ۹۲ تاکنون از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.
چنانچه مشخص است، روند تولیدات کشاورزی سیر صعودی داشته به طوری که طی سه سال تولید محصولات کشاورزی از ۹۷ میلیون تن در سال ۹۲ به ۱۱۸ میلیون تن در سال ۹۵ رسیده است. افزایش تولید محصولات کشاورزی همزمان با کاهش واردات، به وضوح تاثیر مثبت اجرای قانون تمرکز را در رسیدن کشور به خودکفایی در تامین نیاز غذایی نشان می‌دهد.
تحلیل قیمت‌ها در واردات کشاورزی
طبق گزارش گمرک، بزرگترین صادرکنندگان محصولات کشاورزی به ایران در سال ۹۵، امارات و هند به ترتیب با ۶۹۸ و ۶۹۰ میلیون دلار هستند. در سال ۹۵ ارزانترین کالای وارداتی، چقندر قند از افغانستان با قیمت ۰٫۰۴۵ دلار (۴٫۵ سنت) به ازای هر کیلو و همچنین گرانترین کالای وارداتی، اسپرم گاو از کشور فرانسه با قیمت ۶۰۷۷۵ دلار به ازای هر کیلو می‌باشد.
تحلیل میانگین قیمت هر تن کالای کشاورزی وارد شده به کشور نشانگر افت شدید قیمت این محصولات در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۲ است. به طوری که در سال ۹۲ میانگین قیمت کالاهای وارداتی ۷۲۳ دلار به ازای هر تن و در سال ۹۵ این رقم به ۵۰۷ دلار به ازای هر تن کاهش یافت.
بدون تردید عمده‌ترین دلیل این کاهش قیمت را می‌توان کاهش شدید قیمت جهانی محصولات کشاورزی دانست. طبق آخرین گزارش فائو، روند شاخص قیمت اسمی و واقعی طی حدود ۶۰ سال گذشته به شکل زیر بوده است.
هماهنگونه که مشخص است، سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) تقریبا اوج قیمت جهانی مواد غذایی بوده است. طی چند سال گذشته با کاهش شاخص جهانی قیمت محصولات کشاورزی (خط زرد رنگ)، ارزش واردات محصولات کشاورزی ایران نیز به شدت افت کرده است.هماهنگونه که مشخص است، سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) تقریبا اوج قیمت جهانی مواد غذایی بوده است. طی چند سال گذشته با کاهش شاخص جهانی قیمت محصولات کشاورزی (خط زرد رنگ)، ارزش واردات محصولات کشاورزی ایران نیز به شدت افت کرده است.
جمع‌بندی
به طور کل ارزش واردات کشاورزی ایران از سال ۹۲ تاکنون رو به کاهش بوده است. اما بررسی وزنی واردات، نتایج دیگری را ارائه می‌دهد. با این شرایط می‌توان مهمترین دلایل کاهش واردات کشاورزی در سالهای گذشته را به طور زیر خلاصه کرد:
۱-افت قیمت جهانی محصولات کشاورزی
۲-کاهش واردات برخی محصولات پرمصرف از جمله برنج و گندم که مهمترین علت این موفقیت را می‌توان اجرای قانون تمرکز و سپردن مدیریت تامین بازار به وزارت کشاورزی دانست.
