حسین آخانی- استاد دانشگاه تهران در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت:
واقعیت تلخ، تکرار دوران سخت دیگری در تاریخ ایران است. اعمال شدید تحریم‌ها از سوی رئیس‌جمهور بی‌منطق آمریکا حتما همه ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. من سیاسی نیستم و راستش نمی‌دانم چه می‌شود و آینده ایران چه خواهد شد؛ ولی می‌دانم مأیوس‌شدن مردم اصلا خوب نیست. اما به عنوان یک محیط‌زیستی و دانشگاهی فکر می‌کنم که تنها راه مبارزه با تحریم‌ها اصلاح الگوی رفتاری و مصرف ماست. درحال‌حاضر به دلیل گرایش شدید زندگی تجملی (لاکچری) و وابستگی بیش از حد به واردات در کشور و بی‌توجهی به علم و آموزش (با وجود بالارفتن آمار فارغ‌التحصیلان)، کشور ما در شرایط خوبی به‌سر نمی‌برد. به همین دلیل با هر تغییر سیاسی و حتی تهدید زبانی، ارزش پول ملی به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و فاصله طبقات غنی و فقیر زیادتر می‌شود. به نظر من لازم است که دولت و مردم حداقل تا پایان دوران ریاست‌جمهوری ترامپ کارهای مهمی انجام دهند که کشور آسیب شدید نبیند و از طرفی از این تهدید فرصتی برای اصلاح ساختاری در کشور و به‌ویژه محیط زیست فراهم شود.
1- اجرای پروژه‌های بزرگ متوقف شود. سال‌هاست که متخصصان محیط زیست به آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی اجرای پروژه‌های بزرگ اشاره کرده‌اند، ولی متأسفانه به دلیل آنکه این پروژه‌ها دارای حمایت‌های خصولتی و لابی‌های قدرتمند هستند، نتوانسته‌اند آنها را متوقف کنند.
2- با حمایت از پروژه‌های کوچک بخش بزرگ‌تری از جامعه بتوانند از فرصت‌های شغلی ایجادشده بهره‌مند شوند.
3- دو شرکت بزرگ خودروسازی باید از ادامه سیاست تولید محصولات خودروی شخصی جلوگیری و با کمک شرکت‌های اروپایی و چینی تمرکز خود را بر ساخت اتوبوس و مینی‌بوس بگذارند تا با تأمین وسایل نقلیه عمومی مکفی در سراسر کشور، وابستگی ما را به خودروهای شخصی به حداقل برسانند. این باعث صرفه‌جویی بسیار کلان هم در سوخت، هم سبد خانوار و هم کاهش نیاز به ارز برای واردات قطعات و لوازم یدکی می‌شود.
4- شهرداری‌ها فقط برای پروژه‌هایی مانند مترو، حمل‌ونقل عمومی و خطوط دوچرخه بودجه دهند. با کاهش وابستگی ما به وسایل نقلیه موتوری هم ارز کمتری از کشور خارج و هم با کاهش آلودگی و تصادفات، صرفه‌جویی‌هایی کلان در هزینه‌های بهداشت و درمان می‌شود.
5- تفکیک زباله در مبدأ در همه شهرها اجباری شود تا ضمن اشتغال‌زایی برای طبقات محروم از هر‌گونه دورریز مواد قابل بازیافت جلوگیری شود.
6- همه دانشگاه‌های بی‌کیفیتی که در این سال‌ها ساخته شده‌اند و بدون آنکه سهمی در افزایش کیفیت علم داشته باشند فقط هزینه‌های بی‌مورد بر دوش دولت و خانواده‌ها گذاشته‌اند، به مؤسسات آموزشی حرفه و کار تبدیل شوند. کشور ما درحال‌حاضر ده‌ها برابر نیاز خود دکتر و مهندس دارد. آنچه ما به آن نیاز داریم، افرادی کاردان، کارکن و توانمند است. به جای آن، بودجه فقیر آموزش عالی صرف حمایت از دانشگاه‌های باسابقه و توانمند و دارای ساختار مناسب دانشگاهی شود.
7- قانون منع استفاده از پلاستیک یا محدودیت استفاده از آن و اخذ عوارض تصویب شود تا ضمن صرفه‌جویی کلان بتوان فرصتی برای پاک‌سازی ایران و جذب توریست فراهم کرد.
8- حمایت از گردشگری با تأکید بر توریست‌های خارجی برای جذب بی‌واسطه ارز در دستور کار قرار گیرد و با کاهش سخت‌گیری، از پتانسیل نامحدود این فرصت برای کشور بهره‌برداری شود.
9- برای کاهش هزینه تولید مواد غذایی دستورالعمل‌های کارا و سختی درباره بسته‌بندی به کار گرفته شود تا ضمن صرفه‌جویی در کاهش حجم و کمیت بسته‌بندی‌ها به محیط زیست کمک شود. بطری‌های نوشابه، آب‌معدنی و بسته‌بندی‌های دبه‌‌ای و شیشه‌ای مشمول گرویی شود تا با بازگشت آنها بتوان از ورود به طبیعت جلوگیری کرد و با بازیافت آنها وابستگی به تولید بیشتر آنها را به حداقل رساند.
10- با ایجاد محیط‌های مفرح و شاد، تشویق سفرهای دسته‌جمعی، حضور در میادین ورزشی با تأکید بر خانواده، پیاده‌روی و مسابقات ماراتن دسته‌جمعی و دوچرخه‌سواری، بار روانی گرانی‌ها و فشار آن کاهش داده شود تا ضمن نشان‌دادن قدرت و قوت مردم، فضای رسانه‌ای جهان را به سمت ایرانی صلح‌دوست، آزاد و مهربان تغییر دهیم. در نتیجه با توجه به اجماع جهانی علیه ترامپ و قاتلان سعودی در رسوایی کشتن قاشقجی، می‌توانیم کاری کنیم که هم در انتخابات پیش‌ِروی کنگره و هم انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری آمریکا، منطق ما باعث شود تندروها، جنگ‌طلبان و تجار اسلحه نتوانند با ایران‌هراسی برای خود رأی جمع کنند. اخلاق ما سلاح قدرتمندی است که جنگ‌طلبان، تندروها و نژادپرستان را برای همیشه در گورستان تاریخ دفن خواهد کرد.
