کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
حیدر العبادی نخست وزیر عراق گفت: در حالی که کشور عراق به دنبال اجرای تعهد خود نسبت به توافق کاهش تولید اوپک است، منطقه خودمختار کردستان بیش از سهمی که به آن ها اختصاص داده شده، نفت صادر می کنند.
کد خبر: ۶۵۴۱۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۵
تجار نفت در روز سه شنبه اعلام کردند که از عربستان سعودی، به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت ، انتظار می رود که در ماه فوریه قیمت نفت را برای تمام نفت های خامی که به آسیا می فروشد ، افزایش دهد و شاخص نفت خام دبی قوی تر شود. به طور کلی بهای نفت خام دبی برای قیمت گذاری نفت خام صادر شده از منطقه خلیج فارس به آسیا استفاده میشود.
کد خبر: ۶۵۳۸۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۴
قیمت نفت:
قیمت نفت در روز سه شنبه، اولین روز معاملاتی سال 2017، به خاطر امیدواری به کاهش عرضه و ایجاد تعادل در بازار که در پی توافق تولیدکنندگان عضو و غیر عضو سازمان کشور های صادر کنندۀ نفت برای کاهش تولید به وجود آمده است، به بالاترین میزان در ۱۸ ماه گذشته رسید.
کد خبر: ۶۵۳۸۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۴
عربستان سعودی در روز دوشنبه بر اهمیت همکاری تولید کنندگان نفت برای اجرای تصمیمی که در ماه نوامبر برای کاهش تولید نفت و ایجاد تعادل در بازار گرفته شد، تاکید کرد.
کد خبر: ۶۵۳۵۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۳
داده وزارت انرژی روسیه در روز دوشنبه نشان داد که تولید نفت روسیه در ماه دسامبر تغییری نکرده و همان 11،21 میلیون بشکه در روزِ ماه های گذشته، که بالاترین حد تولید نفت در حدود 30 سال گذشته بوده، باقی مانده. روسیه اکنون آماده است در نیمه اول سال 2017 تولید نفت خود را به عنوان بخشی از پیمان جهانی با اوپک، با هدف توازن در بازار نفت روزانه 300.000 بشکه کاهش دهد.
کد خبر: ۶۵۳۵۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۳
قیمت نفت:
امسال قیمت نفت به خاطر توافق تولیدکنندگان عضو و غیر عضو "سازمان کشور های صادر کنندۀ نفت (اوپک)" توانسته است بیشترین درصد رشد سالانه را، از سال 2009، در پروندۀ خود ثبت کند.
کد خبر: ۶۵۲۶۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۰
قیمت نفت:
شتاب قیمت نفت در روز پنجشنبه با گزارش غیر منتظره ای از حجم ذخایر نفت خام آمریکا گرفته شد و حرکت صعودی ای که شاخص قیمت نفت را به بالاترین میزان در 18 ماه گذشته رسانده بود متوقف کرد.
کد خبر: ۶۵۲۴۰۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۹
ونزوئلا روز سه شنبه اعلام کرد، مطابق قرارداد صورت گرفته برای کاهش تولید نفت ، در سال جدید روزانه 95 هزار بشکه از تولید نفت خود می کاهد. قرار است برای تقویت قیمت نفت ، با آغاز سال جدید میلادی، اعضای اوپک به طور میانگین روزانه 1.2 میلیون بشکه نفت از تولید خود بکاهند. همچنین تولید کنندگان غیر عضو اوپک نیز از اولین روز سال 2017، در مجموع تولیدشان را روزانه 558.000 بشکه کاهش خواهند داد.
کد خبر: ۶۵۲۲۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۸
تابناک اقتصادی مرور می کند:
سال 2016 یکی از پر فراز و نشیب ترین سالها برای قیمت نفت بود. در ماه اول (ژانویه)، نفت کمترین قیمت خود را در سال 2016 تجربه کرد و در 20 ژانویه، نفت خام برنت بشکهای 27.8 دلار معامله میشد. اما رفته رفته این قیمت افزایش یافت و با توافق کشورهای عضو و غیر عضو سازمان کشورهای صادر کنندۀ نفت (اوپک) قیمت نفت به اوج خود در 17 ماه گذشته رسید و با قیمت 55.72 دلار معامله شد.
کد خبر: ۶۵۱۹۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۷
قیمت نفت:
روز سه شنبه با نزدیک شدن به سال نو میلادی و با انتظار بازار برای مشاهدۀ عملکرد اوپک و اینکه چگونه کاهش تولید نفت را طبق برنامه ریزی صورت گرفته مدیریت می کند، قیمت نفت اندکی تغییر کرد. در کمتر از یک هفته، قرار است کشور های عضو و غیر عضو اوپک برای اولین بار پس از 15 سال تولید نفت خود را کاهش دهند.
کد خبر: ۶۵۱۸۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۷
کریل ملوتسوف، معاون وزیر انرژی روسیه گفته است که صادرات نفت روسیه، بزرگترین تولید کننده غیر عضو اوپک، امسال حدود 5 درصد رشد داشته و به 253.5 میلیون تن رسیده است. او همچنین برای رشد صادرات نفت در سال آینده ظهار امید کرد اما رشد صادرات در سال 2017 را "ملایم" دانست.
کد خبر: ۶۵۱۶۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۷
شرکت Gulfport Energy برای فعالیت در حوزۀ نفت ی اوکلاهاما خبر از قراردادی بزرگ داد. این قرارداد افزایش تولید گاز را به همراه دارد. معاملۀ تقریباً 2 میلیارد دلاری گاز طبیعی، می تواند نشانه آن باشد که شرکت های نفت و گاز پس از یک رکود طولانی مدت دوباره علاقه مند به حفاری گاز شده اند.
کد خبر: ۶۵۰۹۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۴
قیمت نفت
با فرا رسیدن کریسمس و تعطیلات سال نو، قیمت نفت خام آمریکا در بالاترین میزان خود در 17 ماه گذشته بسته شد، هرچند این قیمت به خاطر در انتظار بودن بازار برای مشاهدۀ عملکرد اوپک و اینکه چگونه کاهش تولید نفت را طبق برنامه ریزی صورت گرفته مدیریت می کند، و همچنین از آنجا که انتظار می رود لیبی تولید نفت خود ر افزایش دهد، رشد کمی داشته است.
کد خبر: ۶۵۰۸۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۴
پوتین:
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در کنفرانس خبری خود در در پایان سال، روز جمعه گفت،.روسیه تولید نفت خامش را کاهش داده شده و با سازمان کشور های صادر کنندۀ نفت (اوپک) برای حمایت از قیمت جهانی نفت همکاری خواهد کرد.
کد خبر: ۶۵۰۶۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۰۳
کد خبر: ۶۴۹۳۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۲۸
سرانجام نهاد افشاگر ویکی لیکس با انتشار اسناد اساسی و شفاف در مورد حمایت های دولت رجیب طیب اردوغان، از تروریست های داعش از طریق قاچاق و خرید نفت از این گروه تروریستی، به همه شک و تردید هایی که پیش از این برای برخی در مورد ارتباطات مخفی و مالی میان ترکیه و داعش وجود داشت، پایان داد.
کد خبر: ۶۴۶۵۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۱۷
چهارصد و بیستمین «به اضافه تابناک»؛
ویدیو و جزئیات تمدید تحریم های آمریکا علیه ایران / ویدیوی یک تذکر جدی درباره افراط در عزاداری؛ از دیگر ویدیوهای این بسته خبری است. «به اضافه تابناک»، شنبه تا پنجشنبه به استثنای تعطیلات رسمی، پس از ساعت ۲۰:۰۰ برای مشاهده مخاطبان بر روی خروجی «تابناک» قرار میگیرد
کد خبر: ۶۴۵۰۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۱۱
کد خبر: ۶۴۱۱۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۸/۲۶
طی دو هفته اخیر چند جلسه از سوی اعضای اوپک در دفتر دبیرخانه این نهاد برگزار شده است. دو هفته قبل کمیته تخصصی اوپک یک جلسه دو روزه را بر گزار کرد و به دنبال آن دو نشست نیز برای تعیین استراتژی بلند مدت این نهاد در هفته گذشته برگزار کرد. جلساتی که به دلیل مخالفت شدید ایران و عربستان با یکدیگر بر سر مسائل مطروحه گویا بی نتیجه خاتمه یافته است.
کد خبر: ۶۳۸۴۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۸/۱۶
فوتو نیوز «تابناک»؛
تصاویر با شما سخن می گویند؛ تصاویری بی روتوش با سخنانی بی روتوشتر؛ میخواهیم با بخش خبری «فوتونیوز»، مقامات با شما بی روتوش و رودررو سخن بگویند. از این پس، عصرگاه هر روز با «فوتو نیوز» تابناک، حرف و سخن مقامات داخلی و خارجی را به عکس بی روتوششان، الصاق میکنیم، تا بهتر بدانیم چه کسی حرف زده و از چه سخن گفته است. کوتاه و مختصر؛ به احترام وقت شما و فرصتی که برای دانستن میگذارید.
کد خبر: ۶۱۱۲۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۵/۱۲