کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
پروژه های جدید تولید و توسعه تازه نفت شیل می تواند تولید نفت را تا یک میلیون بشکه در سال افزایش دهد که این مسئله از نظر «گولدمن ساکس» باعث عرضه بیش از حد در چند سال آینده خواهد شد.
کد خبر: ۶۷۸۹۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۲
تور پر هزینه و لوکس پادشاه عربستان که در هر کشور با پله های برقی طلایی و بیش از 400 تن وسایل و اسباب سفر همراه بوده است دارای هدف هوشیارانه ای بود. عربستان برای یک مأموریت بازاریابی آمده بود تا جایگاه خود را به عنوان عرضه کننده پیشرو در بزرگترین منطقه مصرف کننده نفت جهان تثبیت کند.
کد خبر: ۶۷۸۶۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۳۰
چین و عربستان همکاری خویش را در بخش نفت افزایش خواهند داد. این همکاری ها شامل صادرات نفت عربستان به چین می شود. دو کشور در بیانیه مشترک خود در روز شنبه و در پایان دیدار سلمان پادشاه عربستان از پکن این خبر را اعلام کردند.
کد خبر: ۶۷۸۲۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۸
قیمت نفت:
در روز جمعه قیمت نفت پایدار شد و پس از گذشت هفتهای که طی آن شاهد کاهش 10 درصدی قیمت ها بودیم، نهایتا بازار با افزایش متوسط قیمت بسته شد.
کد خبر: ۶۷۸۲۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۸
نظرسنجی از تحلیلگران بازار در روز جمعه نشان داده است که اوپک مجبور است تا برای بهبود قیمت ها به کاهش تولید نفت خود ادامه دهد چرا که احتمال دارد احیای تولید نفت خام سایر تولیدکنندگان تلاش های این سازمان را برای کاهش انباشت ذخائر دست نخورده نفت تضعیف کند.
کد خبر: ۶۷۸۰۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۷
شرکت نفت «بی پی» بخش های اکتشاف و تولید خود را برای افزایش تولید نوسازی کرده است و قصد دارد تا خودش را برای بزرگترین افزایش تولید در تاریخ این شرکت آماده کند. این شرکت انگلیسی در حال راه اندازی تعداد بی سابقه ای از پروژه ها در سال جاری است و قصد دارد تولید خود را تا سال 2021 به سرعت رشد دهد.
کد خبر: ۶۷۷۸۲۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۶
شاه سلمان، پادشاه عربستان در اولین روز حضور خود در پکن در روز سه شنبه، بر امضای قرارداد هایی با ارزش بالقوه 65 میلیارد دلار نظارت کرد. این کشور که بزرگترین صادر کننده نفت در جهان می باشد قصد دارد تا روابط خود را با دومین اقتصاد بزرگ دنیا تحکیم بخشد.
کد خبر: ۶۷۷۸۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۶
به گفته «گلدمن ساکس» در روز سه شنبه، درحالی که گزارش ماهیانه اوپک نشان از افزایش ذخائر جهانی نفت خام و افزایش تولید عربستان سعودی دارد، پایبندی اوپک به کاهش تولید خود در سطح بالایی باقی مانده است.
کد خبر: ۶۷۷۶۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۵
پیروزی بزرگ برای اوپک؛
اوپک در روز سه شنبه اذعان کرد، موجودی ذخایر نفت ی در حالی افزایش می یابد که کشورهای اوپک متعهد به کاهش عرضه در معاملات جهانی بودند.
کد خبر: ۶۷۷۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۵
نماینده نفت روسیه اذعان کرد که رشد شیل در ایالات متحده، معاملات اوپک را به خطر می اندازد.
کد خبر: ۶۷۷۰۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۴
روز جمعه معاملات آتی نفت به پایین ترین سطح خود از زمان نوامبر به این طرف رسید که به معنای ضرر هفتگی حدود 9 درصد است. این مسئله به معنای این است که افزایش تولید نفت شیل آمریکا و افزایش ذخائر نفت خام ایالات متحده آمریکا تا حد بی سابقه آن باعث از بین رفتن خوش بینی اوپک و متحدان این سازمان شده است. سازمان کشورهای صادر کننده نفت و متحدان آن متعهد شده بودند تا برای سرپا نگه داشتن قیمت ها تولید خود را کاهش دهند و حالا با وجود افزایش تولید نفت آمریکا به نظر می رسد که این خوشبینی جایی ندارد.
کد خبر: ۶۷۶۵۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۲
براساس تحقیق انجام شده توسط مریل لانچ، کسری بودجه عربستان در سال جاری کاهش یافت که این در نتیجه ی افزایش قیمت نفت و برنامه ریزی مناسب در حوزه هزینه ها بوده است.
کد خبر: ۶۷۶۵۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۲
روز جمعه، و بدنبال نشانه های خستگی و فرسودگی در گروه دارایی ها (یعنی سه گروه سهام، درآمد های ثابت و پول نقد یا ابزار پولی بازار) که بخاطر اشباع بازار و کاهش تقاضا در مصرف کننده بزرگ دنیا یعنی چین تحت فشار بودند، مواد اولیه جهانی از نفت گرفته تا فلزات و غلات در مسیر بیشترین کاهش خود در چندین ماه گذشته بودند.
کد خبر: ۶۷۵۸۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۲۱
قیمت نفت:
روز چهارشنبه, قیمت آتی نفت در بازارهای آسیا سقوط کرد. این سقوط قیمت پس از انتشار داده هایی از صنعت نفت که اشاره به افزایش ذخایر نفت آمریکا برای نهمین هفته متوالی داشت، رخ داد. افزایش ذخایر نفت آمریکا موجب تشدید نگرانی ها در مورد عرضه بیش از حد نفت و برهم خوردن تعادل میان عرضه و تقاضا، علی رغم کاهش تولید اوپک و تولیدکنندگان غیر عضو اوپک، می شود.
کد خبر: ۶۷۵۲۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۸
منابع صنعتی می گویند عربستان سعودی به احتمال زیاد در تابستان امسال مصرف نفت خود را برای تولید برق در داخل کشور کاهش خواهد داد. این اقدام همزمان می باشد با افزایش قیمت سوخت در عربستان و استفاده بیشتر از گاز طبیعی در نیروگاه های برق.
کد خبر: ۶۷۴۸۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۷
روز دوشنبه آژانس بین المللی انرژی اعلام کرد بعد از سال 2020 عرضه جهانی نفت به سختی پاسخگوی تقاضا خواهد بود. هشدار این آژانس به علت کاهش سرمایه گذاری ها در تولید جدید نفت در این دو سال است که می تواند ظرفیت مازاد را به کمترین حد خود در 14 سال گذشته برساند و قیمت ها را شدیدا افزایش دهد.
کد خبر: ۶۷۴۵۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۷
قیمت نفت:
در روز دوشنبه، با انتشار پیشبینی آژانس بین المللی انرژی از رشد نفت شیل آمریکا و همچنین کاهش تقاضای اروپا برای نفت تصفیه شده، علی رغم توافق کاهش تولید تولیدکنندگان عضو و غیر عضو سازمان کشور های صادر کننده نفت (اوپک)، تعادل میان عرضه و تقاضا به خطر افتاد و قیمت نفت کاهش یافت.
کد خبر: ۶۷۴۴۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۶
مدت طولانی است که شرکت های بزرگ نفت ی ناظران منفعل جنگ بین اوپک و تولید کنندگان شیل آمریکا بر سر تولید و استخراج نفت بوده اند. آنها توان این را نداشتند که در این یک دهه تولید را افزایش دهند حتی با افزایش قیمت های نفت تا بالای 100 دلار به ازای هر بشکه که بخاطر انضباط بد سرمایه و تأخیرهای پروژه های بزرگ صورت گرفته بود.
کد خبر: ۶۷۴۴۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۶
نبض خبر؛
در جریان رقابتهای لیگ برتر فوتبال پرسپولیس با نتیجه ۲ بر صفر به پیروزی رسید. خلاصه این بازی را در «تابناک» میبینید.
کد خبر: ۶۷۴۰۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۵
روز جمعه یک نیروی مسلح وارد دو بندر بزرگ لیبی شد و نیروهایی را که در سپتامبر سال پیش پایانه های بنادر را در دست گرفته و باز کرده بودند را به عقب راندند.
کد خبر: ۶۷۴۰۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۵