کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
منابع صنعتی می گویند با وجود کاهش تولید نفت خام عراق در راستای توافق کاهش عرضه اوپک، صادرات سوخت این کشور بعد از ژانویه افزایش نشان داده است. این اقدام عراق به عنوان راهی برای رونق تولید محصولات پالایش شده و حفظ درآمدهای نفت ی صورت گرفته است.
کد خبر: ۶۹۰۷۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۴
با تداوم کاهش تولید عربستان سعودی زیر سطح هدف تعهد خود، تولید نفت اوپک در آپریل برای چهارمین ماه متوالی نشان از کاهش داشت. دلیل دیگر این کاهش خارج نشدن پالایشگاه ها از فصل تعمیر و نگهداری و همچنین وجود برخی نارآمی ها در کشورهای نیجریه و لیبی می باشد که از قراداد کاهش عرضه معاف شده بودند.
کد خبر: ۶۹۰۶۵۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۳
شرکت آرامکو عربستان مالک پالایشگاه پورت آرتور تگزاس شد. این پالایشگاه با ظرفیت تولید 600 هزار بشکه در روز، بزرگترین عرضه کننده نفت در آمریکای شمالی می باشد.
کد خبر: ۶۹۰۶۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۳
سال 2017 برای بریتیش پترولیوم سال بسیار پر سودی بوده است. سود این شرکت در سه ماهه اول امسال حدود 3 برابر به نسبت سال گذشته شده است و دلیل آن نیز افزایش قیمت های نفت و همچنین میزان تولید این شرکت است که در پنج سال گذشته بی سابقه بوده است و این در حالی است که بدهی بی پی نیز به خاطر هزینه نشت خلیج مکزیک در 2010 و افزوده شدن دارایی ها افزایش داشته است.
کد خبر: ۶۹۰۴۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۳
با تمدید توافق اوپک،
کریستف روهل، اقتصاددان ارشد سابق در شرکت نفت و گاز BP که در حال حاضر رئیس جهانی تحقیقات در سازمان سرمایه گذاری ابوظبی(ADIA) می باشد اذعان کرد، "عربستان سعودی بزرگترین تولید کننده و رهبر بالفعل اوپک، در حال از دست دادن بازار می باشد و این در حالی است که ایران و عراق با خروج به موقع توانستند در مبارزه برای سهم بازار، پیروز شوند."
کد خبر: ۶۹۰۴۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۳
اطلاعات وزارت انرژی در روز س شنبه نشان داد تولید نفت روسیه در آپریل به 11 میلیون بشکه در روز رسیده است در حالی که این میزان در مارس 11.05 میلیون بشکه بوده است. با توجه به این اطلاعات میزان کاهش تولید روسیه تا حدودی پایین تر از میزان تعهد این کشور به اوپک می باشد که طبق آن می بایست تا 300 هزار بشکه در روز از تولید خود کاهش دهد.
کد خبر: ۶۹۰۳۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۲
قیمت نفت:
در روز سه شنبه، قیمت نفت به دلیل افزایش تولید لیبی و آمریکا کاهش یافت. این افزایش تولید موجب قوت گرفتن تردید هایی شده است که در توانایی اوپک برای راضی کردن تمام اعضا در جهت کاهش تولید وجود دارد، و این امر موجب کاهش قیمت نفت گردیده
کد خبر: ۶۹۰۲۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۲
افزایش قیمت های نفت خام به شرکت های شورون و اکسون موبیل کمک کرده است تا به راحتی از انتظارات تحلیلگران درباره سود سه ماهه شرکت ها پیشی بگیرند و در حالی که این شرکت ها به گسترش نفت شیل خود ادامه می دهند وضعیت رو به رشدی برای آن ها رقم بخورد.
کد خبر: ۶۹۰۰۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۲
بنابر نظرسنجی پالایشگاه های آسیا انتظار می رود عربستان سعودی قیمت نفت خام سبک خود را در ماه ژوئن تا 40 یا 50 سنت به ازای هر بشکه کاهش دهد که کمترین میزان قیمت این محصول در 9 ماه گذشته می باشد.
کد خبر: ۶۸۹۹۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۱
آمریکا نمی تواند فعالیت های نفتی ما را متوقف کند،
روز گذشته وزیر نفت ایران اعلام کرد کشورهای عضو سازمان اوپک و همچنین تولید کنندگان بیرون از آن درباره تمدید کاهش تولید نفت چراغ سبز نشان داده اند و تهران نیز از این مسئله حمایت می کند.
کد خبر: ۶۸۹۷۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۰
قیمت نفت:
در هفته گذشته از یک طرف افزایش فعالیت های حفاری و تولید نفت آمریکا، و عدم اطمینان از توانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای نفت به وسیله قرار داد کاهش تولید و از طرف دیگر احتمال تمدید قرارداد کاهش تولید برای ۶ ماهه دوم سال، اهم وقایعی بود که بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار داد. با این حال پیش بینی می شود که با بازشدن بازار ها در روز دوشنبه، در هفته پیش رو آمریکا به افزایش تولید خود ادامه دهد ولی از آنجا که به صد و هفتاد و دومین نشست سران اوپک در ۲۵ می (۴ خرداد) نزدیک می شویم، ابراز امیدواری سران اوپک بتواند روی قیمت نفت تأثیر مثبی بگذارد.
کد خبر: ۶۸۹۷۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۰
قیمت نفت:
هفته گذشته بازار نفت با فزاز و نشیب های فراوانی همراه بود. از یک طرف از یک طرف افزایش فعالیت های حفاری و تولید نفت آمریکا، و عدم اطمینان از توانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای نفت به وسیله قرار داد کاهش تولید و از طوف دیگر احتمال تمدید قرارداد کاهش تولید برای ۶ ماهه دوم سال اهم وقایعی بود که در هفته گذشته بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار داد.
کد خبر: ۶۸۹۴۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۹
چرتکه؛
ورود ماشینهای برقی به بازار چه تاثیری بر بازار نفت خواهد داشت؟ این ویدیو مطالعهای بر بازار نفت است که با اعداد و ارقام آینده بازار نفت را با ورود ماشین های برقی به بازار بررسی میکند.
کد خبر: ۶۸۹۴۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۹
رئیس جمهور آمریکا در اقدامی برای افزایش تولید داخلی فرمان اجرایی را برای گسترش حفاری نفت و گاز در مناطق خارج از محدوده به امضاء رساند. این فرمان در حالی صادر می شود که تقاضای صنعت برای زمین به کم ترین حد خود در این سال ها رسیده است.
کد خبر: ۶۸۹۴۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۹
همانطور که شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره این که آیا تحریم های کره شمالی را بیشتر کند یا خیر تصمیم می گیرد، این امکان مطرح است که دولت منزوی این کشور به طور فزاینده ای شاهرگ سوختی خود را که شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی) تأمین می کرده است از دست بدهد.
کد خبر: ۶۸۹۱۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۹
با نزدیک شدن فصل تابستان و افزایش سفرها، پالایشگاه های ایالات متحده از فصل تعمیر و نگهداری بیرون آمده اند و باور دارند صادرات به مکزیک و آمریکای جنوبی به آن ها کمک خواهد کرد تا ذخائر بالای نفت را کاهش داده و حایشه سود را بالا ببرند.
کد خبر: ۶۸۹۰۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۸
چین در دوراهی یک تصمیم سخت؛
رئیس جمهور ایالت متحده از چین خواست تا کره شمالی را به خاطر برنامه هسته ای این کشور تحت فشار قرار دهد اما آیا پکن این کار را انجام می دهد؟ چین دارای نفوذ فراوانی بر اقتصاد کره شمالی می باشد و به عنوان دروازه اصلی مراودات کره با تمامی دنیا محسوب می شود.
کد خبر: ۶۸۹۰۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۸
قیمت نفت:
در روز جمعه با افزایش امید ها برای تمدید قرارداد کاهش تولید میان تولید کنندگان اوپک و غیر اوپک، قیمت نفت افزایش یافت، اما همچنان ادامه ی تردید هایی که در توانایی اوپک برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا وجود دارد، موجب شده است تا این افزایش قیمت نتواند جبرانی برای کاهش این هفته باشد.
کد خبر: ۶۸۹۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۸
مؤسس مرکز مشاوره نفت و گاز «ریستاد انرژی» گفت تولید نفت شیل ایالات متحده آمریکا بسیار سریع تر از آن چه انتظار می رفته است افزایش داشته و در حال بدست آوردن سهم بازار در کل جهان می باشد که این مسئله خطر وقوع جنگ بر سر حجم تولید نفت بین اوپک و تولید کنندگان شیل آمریکا را افزایش داده و احتمال کاهش قیمت های نفت را تقویت می کند.
کد خبر: ۶۸۸۹۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۸
وزیر نفت عراق اعلام کرد که این کشور در نشست ماه آینده اوپک در وین با اجماع این گروه صادر کننده نفت همراهی خواهد کرد. اوپک در اجلاس ماه «می» درباره تمدید قرارداد کاهش تولید نفت مذاکره خواهد کرد.
کد خبر: ۶۸۸۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۷