کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
قیمت نفت:
در روز پنجشنبه با افزایش ذخایر جهانی و همچنین ادامه ی تردید هایی که در توانایی اوپک برای راضی کدرن تمام اعضا در جهت کاهش تولید وجود دارد، قیمت نفت به کاهش خود ادامه داد. با این حال تجار امیدوارند که قیمت نفت از سطح کنونی بالاتر رود.
کد خبر: ۶۸۸۷۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۷
به دنبال تغییرات ساختار اقتصادی عربستان و فاصله گرفتن از وابستگی به درآمد های نفت ی، این کشور این بار به دنبال پروژه جدید انرژی خورشیدی و ایجاد 7 هزار شغل تا سال 2020 می باشد.
کد خبر: ۶۸۸۶۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۷
روز سه شنبه الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه گفت کشور او خواستار این است که قبل از تصمیم درباره پشتیبانی از تمدید قرارداد کاهش عرضه نفت ، تحلیل های بیشتری از بازارهای جهانی نفت را ملاحظه کند و در این باره تا اجلاس اوپک در ماه آینده صبر خواهد کرد.
کد خبر: ۶۸۸۶۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۶
قیمت نفت:
در روز چهارشنبه با انتشار آمار و ارقامی مبنی بر اقزایش تولید آمریکا و ذخایر جهانی و همچنین ادامه ی تردید هایی که در توانایی اوپک برای راضی کدرن تمام اعضا در جهت کاهش تولید وجود دارد، قیمت نفت دوباره به کاهش خود ادامه داد.
کد خبر: ۶۸۸۴۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۶
پالایشگاه های ساحل شرقی ایالات متحده آمریکا بدنبال خرید حجم فزاینده ای از نفت خام داخلی از ساحل خلیج هستند. این آخرین پیچ و خم جریان تحولات در آستانه افتتاح خط لوله داکوتا اکسس می باشد.
کد خبر: ۶۸۸۱۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۵
قیمت نفت:
در روز سه شنبه، در حالی که بازار نفت از کاهش شدید قیمت در ۶ روز گذشته رنج می برد، قیمت نفت اندکی افزایش یافت. این در حالی ست که افزایش قیمت نفت به دلیل تردید هایی که در توانایی اوپک برای راضی کدرن تمام اعضا در جهت کاهش تولید وجود دارد، چشمگیر نبود.
کد خبر: ۶۸۸۱۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۵
ایران به عنوان دومین صادر کننده بزرگ به کره جنوبی در سه ماهه اول سال 2017 رتبه بندی شد. این کشور بدنبال رفع تحریم ها در سال گذشته تولید نفت را افزایش داده است تا سهم بازار خود را دوباره به دست بیاورد. این اولین باری است که ایران در طی دوره سه ماهه دومین صادر کننده شناخته می شود.
کد خبر: ۶۸۸۱۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۵
اظهارات مقامات روسیه و جزییات طرح های سرمایه گذاری که توسط شرکت های نفت ی منتشر شده است نشان می دهد تولید نفت روسیه ممکن است به بالاترین میزان خود در 30 سال گذشته برسد البته اگر تولید کنندگان اوپک و بیرون از این گروه قرارداد کاهش عرضه خود را تا بعد از ژوئن امسال تمدید نکنند.
کد خبر: ۶۸۸۰۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۵
قیمت نفت:
در روز دوشنبه، در حالی که بازار نفت از کاهش شدید قیمت در هفته گذشته در شوک به سر می برد، قیمت نفت با امید به این که تولیدکننده های عضو سازمان کشور های صادر کننده نفت (اوپک) قرار داد خود مبنی بر کاهش تولید نفت را برای ۶ ماهه دوم تمدید می کند، جان دوباره گرفت. این در حالی ست که افزایش قیمت نفت به دلیل افزایش تولید آمریکا نتوانست آن طور که باید جبران کاهش قیمت در هفته گذشته باشد.
کد خبر: ۶۸۷۸۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۴
عربستان در راستای تعهد به توافق نامه کاهش تولید اپک و نمایش پایبندی خود به این توافق، صادرات نفت خام خود را در ماه فوریه به پایین ترین سطح از می 2015 کاهش داد و این در حالی است که پالایشگاه های عربستان، مقادیر تولیدات خود را متناسب با نیاز داخل عرضه می کنند.
کد خبر: ۶۸۷۳۵۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
هفته گذشته بازار نفت با فزاز و نشیب های فراوانی همراه بود. از یک طرف نگرانی های ژئوپلوتیکی به خاطر حمله موشکی آمریکا به سوریه و اوجگیری تنش ها میان کره شمالی و آمریکا و از طرف دیگر افزایش تولید آمریکا، و عدم اطمینان از توانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای نفت به وسیله قرار داد کاهش تولید اهم وقایعی بود که در هفته گذشته بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار داد.
کد خبر: ۶۸۷۳۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
بنابر منابع آگاه، کمیته تخصصی اوپک و تولید کنندگان خارج از این گروه پیشنهاد داده اند قرارداد کاهش عرضه نفت خام برای 6 ماه بعد از ژوئن تمدید شود. هدف از تمدید این قرارداد تلاش برای مهار بازار اشباع شده نفت خام می باشد که قیمت ها را پایین نگه داشته است.
کد خبر: ۶۸۷۲۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
قیمت نفت:
در روز جمعه به دلیل نگرانی بازار از توان اوپک برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای نفت به وسیله ی توافق برای کاهش تولید، قیمت نفت کاهش یافت. این کاهش قیمت موجب شد که قیمت نفت در آخر هفته با کمترین رقم خود در یک ماه گذشته بسته شود.
کد خبر: ۶۸۶۸۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۱
وزیر انرژی روسیه گفت بازار نفت بدنبال کاهش تولید اوپک و تولید کنندگان بیرون از اوپک از جمله روسیه شاهد رشد بوده و توانسته است تا عرضه مازادی که قیمت های این محصول را تحت فشار قرار داده بود کاهش دهد. او درباره این که آیا کاهش تولید نفت ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر سخنی نگفت.
کد خبر: ۶۸۶۸۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۰۱
قیمت نفت:
در روز پنجشنبه، قیمت نفت علی رغم این که در چند روز گذشته با کاهش رو به رو بود، توانست افزایش یابد. این افزایش قیمت بیشتر به دلیل نشانه هایی ست که حاکی از تمایل سران اوپک به تمدید قرارداد کاهش تولید برای نیمه دوم سال جاری می باشد.
کد خبر: ۶۸۶۶۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۳۱
عربستان سعودی و کویت به عنوان تولیکنندگان عمده نفت در خلیج فارس تلویحا به قصد اوپک برای تمدید توافق خود با تولید کنندگان خارج از اوپک برای کاهش عرضه نفت تا بعد از نیمه اول امسال اشاره کردند. این روشن ترین پیامی است که تاکنون از اعضاء اوپک و خارج از آن درباره مسئله تمدید داده شده است.
کد خبر: ۶۸۶۶۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۳۱
مارس امسال شاهد واردات شدید مواد اولیه و محصولات مصرفی توسط چین بوده ایم و شاید بهترین کار ممکن این باشد که به این مسئله بجای این که به عنوان یک نشانگر رویه آینده این محصولات بنگریم، به عنوان یک درس تاریخی نگاه کنیم.
کد خبر: ۶۸۶۴۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۳۰
قیمت نفت:
قیمت نفت در روز چهارشنبه بعد از آن که اوپک اعلام کرد آماده است تا عرضه بیش از حدی که از 2014 تا به حال در بازار وجود داشته است را مهار کند به صورت ثابت باقی ماند با این حال تحلیلگران باور دارند که با وجود تولید ایالات متحده آمریکا و افزایش ذخائر قیمت های نفت آسیب پذیر هستند.
کد خبر: ۶۸۶۴۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۳۰
قیمت نفت:
قیمت های نفت خام بدنبال 3 هفته رشد متوالی در روز سه شنبه و بعد از بی تحرکی بازار در تعطیلی طولانی آخر هفته کاهش نشان داد. با این حال رشد قوی اقتصادی چین و دلار ضعیف موجب محدود شدن ضرر و زیان شد. علت اصلی کاهش قیمت امروز، افزایش تولید آمریکا بوده است.
کد خبر: ۶۸۵۹۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۹
با توجه به کاهش قیمت نفت خام
با توجه به گزارش منابع دولتی و به نقل از رویترز، پادشاهی غنی از نفت عربستان سعودی، پروژه های اقتصادی و زیربنایی کشورش به ارزش میلیاردها دلار را متوقف کرد.
کد خبر: ۶۸۵۸۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۸