کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
قیمت نفت:
روز دوشنبه قیمت نفت ، پس ار تعطیلی سه روزه بازار، کاهش یافت. علت این امر بیشتر افزایش تولید نفت آمریکا که موجب کم رنگ کردن کاهش تولید اوپک می شود، و همچنین شکست روز یکشنبه کره شمالی در آزمایش موشکی اش می باشد.
کد خبر: ۶۸۵۶۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۸
با افزایش تقاضا;
مدیر اجرایی شرکت سعودی آرامکو در اجلاس انرژی در دانشگاه کلمبیا گفت: بازار نفت به صورت کوتاه مدت در حال تعدیل است و تقاضا نیز به صورت بلند مدت رشد خواهد داشت.
کد خبر: ۶۸۵۴۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۷
واردات بی سابقه نفت توسط چین در ماه می، این کشور را در رتبه نخست خریداران بزرگ جهان در طی سه ماهه اول سال قرار داد. آمریکا رتبه دوم را دارد. عامل اصلی این اتفاق همزمانی انباشت و خرید فعال پالایشگاه ها با کاهش تولید داخلی بوده است.
کد خبر: ۶۸۵۰۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۶
بعد از سال ها رشد انفجاری، مصرف سوخت در بزرگترین اقتصاد های آسیا رو به کاهش دارد و این مسئله تلاش های تولید کنندگان نفت به رهبری سازمان کشورهای صادر کننده نفت برای پایان بخشی به اشباع عرضه جهانی و بالا بردن قیمت ها را تضعیف می کند.
کد خبر: ۶۸۴۷۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۵
شرکت های انرژی آمریکا در تکاپو هستند تا برای آمادگی این کشور برای تبدیل شدن به یکی از بزرگترین صادر کنندگان گاز طبیعی دنیا تعداد زیادی از خط لوله هایی که ذخائر غنی گاز شیل پنسیلوانیا، وست ویرجینیا و اوهایو را رها می کند، به اتمام برسانند.
کد خبر: ۶۸۴۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۴
بنابر گفته آژانس بین المللی انرژی در روز پنجشنبه تقاضای جهانی نفت بعد از حدود 3 سال تولید مازاد نزدیک است تا نهایتا از میزان عرضه پیشی بگیرد. این در حالی است که میزان نفت خام بلااستفاده موجود رشد داشته است.
کد خبر: ۶۸۴۵۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۴
قیمت نفت:
در روز پنجشنبه پس از انتشار اطلاعات هفتگی مبنی بر افزایش پیوسته تولید نفت در ایالات متحده آمریکا، قیمت نفت تغییر زیادی نداشته است و این در حالی ست که گزارش آژانس بین المللی انرژی (IEA) حاکی از آن بود که بازار تقریبا به تعادل رسیده است.
کد خبر: ۶۸۴۵۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۴
بل افزایش تولید نفت تگزاس،
افزایش تولید نفت وست تگزاس ارزش قیمت روز نفت خام این منطقه را به پایین ترین تنزیل بنچمارک ایالات متحده در حدود 2 سال گذشته رسانده است. صنعت سرزنده شیل در این حال حجم بیشتری پمپاژ می کند تا از شرایط به وجود آمده به خاطر قیمت های بالاتر نفت و تقاضای پالایشگاه هایی که شاهد کاهش عرضه تولید کنندگان بزرگ جهان بوده اند بهره برداری کند.
کد خبر: ۶۸۴۳۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۳
به نظر می رسد که اوپک توانسته است به آرامی در مبارزه علیه حجم بالای ذخائر نفت و محصولات نفت ی دنیا پیروز شود و مخازن موجود خشکی و شناور در حال فروکش هستند.
کد خبر: ۶۸۴۲۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۳
بنابر آمار و ارقامی که اوپک برای نظارت بر عرضه خود استفاده می کند، کاهش تولید نفت کشور های عضو این گروه صادر کننده در مارس بسیار بیشتر از آن چه تحت توافق متعهد گشته اند بوده است که نشان دهنده تداوم پایبندی بی سابقه و دور از انتظار اوپک به اولین کاهش تولید خود در 8 سال گذشته است.
کد خبر: ۶۸۴۲۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۳
رویارویی شیل آمریکا و اوپک،
افزایش تولید نفت شیل بخش انرژی ایالات متحده آمریکا و بلکه جهان را تا حدی تغییر شکل داده است که پویایی سابق عرضه را متحول کرده و پیشبینی ها نیز بسیار متکثر و چند قطبی شده است.
کد خبر: ۶۸۳۷۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۱
قیمت نفت:
روز دوشنبه قیمت های نفت به علت تقاضای بالا و بلاتکلیفی به خاطر درگیری سوریه افزایش یافت اگرچه افزایش فعالیت حفاری ایالات متحده آمریکا جلوی پیشرفت را گرفت.
کد خبر: ۶۸۳۷۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۱
الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه گفت که هنوز وقت آن نرسیده است تا درباره تمدید توافق جهانی برای کاهش تولید نفت تا بعد از نیمه اول سال جاری حرفی بزنیم.
کد خبر: ۶۸۳۴۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۰
شرکت «هاریکین انرژی» که در فهرست بازار سرمایه گذاری جایگزین لندن (AIM) لیست شده است اعلام کرد که برآورد خودش را از نفت قابل استحصال از زمین های «لنکستر» دریای شمال را سه برابر کرده است.
کد خبر: ۶۸۳۴۰۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۲۰
شرکت «گانور گروپ» که یکی از بزرگترین معامله گران نفت جهان می باشد صحبت از امکان فروش این شرکت با وجود حداقل دو متقاضی کرده است. این خبر را وال استریت ژورنال به نقل از دو فرد که با این مسئله آشنا بودند نقل کرد.
کد خبر: ۶۸۳۱۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۹
عراق قصد دارد تولید نفت خام خود را تا 600 هزار بشکه در روز افزایش داده و به 5 میلیون بشکه در سال برساند و این در حالی است که با این کار، قرارداد اوپک مبنی بر کاهش تولید را زیر پا خواهد گذاشت.
کد خبر: ۶۸۳۱۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۹
جریان عمومی شدن شرکت های انرژی ایالات متحده آمریکا در اوایل سال 2017 بخاطر نگرانی از جهت آینده قیمت های نفت متوقف شده است اما خریداران خصوصی که بدنبال مالکیت و ادغام هستند آماده استفاده از شرایط به وجود آمده بخاطر نوسان قیمت ها هستند تا معاملات ارزان قیمت را برای خود تضمین کنند. (عمومی شدن فرایندی است که در آن شرکت ها سهام های خود را که قبلا فقط به شکل خصوصی بوده است برای اولین بار به سرمایه گذاران جدید به فروش می رسانند. به این فرآیند عرضه اولیه اوراق بهادار نیز می گویند.)
کد خبر: ۶۸۲۸۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۸
هفته جاری قیمت های روز ال ان جی آسیا شاهد افزایش حاشیه قیمت بود که البته این افزایش در سطوح پایین بوده است. تولید شدید که از بازار حمایت می کرده است در میان افزایش خریداران و فروشندگان جدید شاهد تغییرات اساسی است که در بازار ال ان جی در حال رخ دادن است.
کد خبر: ۶۸۲۸۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۸
تصمیم «سعودی آرامکو» برای کاهش قیمت های نفت سبک تر برای مشتریان خود در آسیا نشانه ای است از این که چقدر عربستان سعودی به عنوان بزرگترین کشور صادر کننده نفت جهان مسئله مبارزه خود را با شیل ایالات متحده آمریکا جدی گرفته است. عربستان با این اقدام نشان داده است که به توافق سال پیش اوپک برای کاهش تولید نیز اهمیت زیادی قائل است.
کد خبر: ۶۸۲۷۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۸
قیمت نفت:
روز پنجشنبه قیمت نفت در دنباله افزایش ۳ درصدی اش در هفته جاری دوباره افزایش یافت. این در حالی ست که هفته گذشته به خاطر افزایش ذخایر نفت ی آمریکا شاهد کاهش قیمت نفت بودیم و دیروز نیز خبری از رکوردی جدید در ذخایر نفت ی آمریکا منتشر شده است.
کد خبر: ۶۸۲۵۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۷