کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
روز چهارشنبه دومنبع پالایشگاهی به رویترز گفتند عربستان سعودی که بزرگترین صادر کننده نفت دنیا است از زمانی که قرارداد کاهش تولید اوپک در ژانویه شروع شده است, درباره اولین کاهش خود در تخصیص نفت , حداقل به خریداران دو پالایشگاه آسیایی اطلاع داده است.
کد خبر: ۶۹۲۸۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۲۰
قیمت نفت:
روز چهارشنبه قیمت نفت افزایش یافت، و بیشترین علت آن انتشار اخباری مبنی بر تاکید روسیه و عربستان به تمدید توافق اوپک بود. اما با این حال، با افزایش تولید آمریکا و همچنین کاهش تقاضا برای نفت ، امید سرمایه گذاران به توانایی اوپک برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا کم شده است.
کد خبر: ۶۹۲۶۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۲۰
تولید کنندگان اوپک و بیرون از این گروه در حال بررسی تمدید کاهش عرضه برای 9 ماه یا بیشتر از آن هستند تا از افزایش تولید تضعیف کننده قیمت در سه ماهه اول سال بعد که انتظار می رود تقاضا پایین بیاید جلوگیری نمایند.
کد خبر: ۶۹۲۶۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۲۰
قیمت نفت:
روز سه شنبه قیمت نفت افزایش یافت، اما با این حال، با افزایش تولید آمریکا و همچنین کاهش تقاضا برای نفت ، امید سرمایه گذاران به توانایی اوپک برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا کم شده است.
کد خبر: ۶۹۲۴۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۹
وزیر انرژی عربستان سعودی خاطر نشان کرد اوپک قرارداد کاهش خود را برای حداقل شش ماه دیگر تا انتهای 2017 و شاید هم بعد از آن تمدید خواهد کرد.
کد خبر: ۶۹۲۳۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۹
روز دوشنبه الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه با اعلام موضع پشتیبانی کشورش درباره تمدید قرارداد کاهش تولید نفت توسط تولید کنندگان پیشرو این محصول گفت این اقدام به تسریع بازگشت رونق به بازار کمک خواهد کرد.
کد خبر: ۶۹۲۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۹
رئیس شرکت دولتی نفت و گاز پارس جنوبی گفت ایران در حال خرید تجهیزاتی است تا از اختلالاتی که ممکن است در تولید گاز این کشور در بزرگترین میدان گاز طبیعی دنیا ایجاد شود جلوگیری نماید. این اقدام ایران یک اقدام پیشگیرانه است تا درصورتی که ایالات متحده آمریکا تصمیم به تحمیل تحریم های جدید اقتصادی به این کشور بگیرد از ایجاد اختلال در صنعت نفت این کشور جلوگیری نماید.
کد خبر: ۶۹۲۱۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۸
روز دوشنبه خالد الفلیح وزیر انرژی عربستان سعودی گفت بازارهای نفت بعد از سال ها عرضه بیش از حد متوازن شده است با این حال او انتظار دارد قرارداد کاهش تولید نفت در نیمه اول امسال به رهبری اوپک برای نیمه دوم سال نیز تمدید شود.
کد خبر: ۶۹۲۰۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۸
قیمت نفت:
روز دوشنبه قیمت نفت ، پس از تعطیلی دو روزه بازار، کاهش یافت. علت این امر بیشتر آن بود که آمار و ارقام ناامید کننده ای از وضع اقتصادی چین منتشر شده است که فضای تقاضا برای نفت را تیره و تار کرده است. با این حال احتمال تمدید قرارداد کاهش تولید برای ۶ ماهه دوم سال باعث شده است که جلوی افت شدید قیمت گرفته شود.
کد خبر: ۶۹۱۹۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۸
استیون منوچین وزیر خزانه داری آمریکا گفت ایالات متحده آمریکا هیچ گونه استثنایی برای شرکت های آمریکایی از جمله شرکت بزرگ نفت ی اکسون موبیل در تحریم های خود علیه روسیه قائل نخواهد شد. اکسون موبیل بدنبال کسب مجوز از دولت آمریکا برای حفاری در دریای سیاه که از مناطق مورد تحریم توسط ایالات متحده می باشد است.
کد خبر: ۶۹۱۸۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۸
قیمت نفت:
در هفته گذشته از یک طرف افزایش فعالیت های حفاری و تولید نفت آمریکا، افزایش تولید نفت لیبی، کاهش تقاضای چین و عدم اطمینان از توانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای نفت و از طرف دیگر احتمال تمدید قرارداد کاهش تولید برای ۶ ماهه دوم سال و آمادگی روسیه برای پیوستن مجدد به این قرارداد اهم وقایعی بود که بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار داد. با این حال پیش بینی می شود که با بازشدن بازار ها در روز دوشنبه، آمریکا کمی از شتاب تولید خود بکاهد و با نزدیک شدن به صد و هفتاد و دومین نشست سران اوپک در ۲۵ می (۴ خرداد)، و جلسه رهبران نفت ی در هفته پیش رو، قیمت نفت افزایش یابد.
کد خبر: ۶۹۱۶۰۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۷
افت ناگهانی نفت خام در بازار این هفته آن هم به کمترین حد خود در شش ماه گذشته به احتمال زیاد به دلیل نگرانی از رشد اقتصادی چین، ذخائر بالای نفت و موضع صندوق های سرمایه بوده است.
کد خبر: ۶۹۱۴۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۶
بازی دو سر باخت اوپک در مواجهه با شیل،
برنامه اوپک برای رشد قیمت نفت از طریق کاهش تولید با ناکامی مواجه شده است با این حال اوپک چاره دیگری جز ادامه آن را ندارد.
کد خبر: ۶۹۱۴۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۶
قیمت نفت:
هفته گذشته بازار نفت با فراز و نشیب های فراوانی همراه بود. از یک طرف افزایش فعالیت های حفاری و تولید نفت آمریکا، افزایش تولید نفت لیبی، کاهش تقاضای چین و عدم اطمینان از توانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای نفت به وسیله قرار داد کاهش تولید و از طوف دیگر احتمال تمدید قرارداد کاهش تولید برای ۶ ماهه دوم سال و آمادگی روسیه برای پیوستن مجدد به این قرارداد اهم وقایعی بود که در هفته گذشته بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار داد. در نهایت دیروز قیمت نفت به کمترین حد خود از اواخر ماه نوامبر رسید.
کد خبر: ۶۹۱۳۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۶
روز جمعه نماینده عربستان سعودی در اوپک اعلام کرد این گروه صادر کننده و سایر کشورهای تولید کننده نفت که برای کاهش عرضه این محصول توافق کرده اند ضرورت تمدید پیمان حاضر را برای بعد از ژوئن درک کرده و در این باره در حال همگرا شدن می باشند.
کد خبر: ۶۹۱۱۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۶
قیمت نفت:
در آخرین روز بازار نفت یعنی روز جمعه، قیمت نفت به دلیل تضمین عربستان مبنی بر این که روسیه آماده است که برای تمدید قرارداد کاهش تولید نفت به اوپک بپیوندد، افزایش یافت. این در حالی ست که به دلیل کاهش کمتر از انتظار موجودی نفت آمریکا و انتشار گزارش هایی مبنی بر افزایش تولید برخی از اعضای اوپک و عدم توانایی اوپک برای تعادل بخشیدن به بازار می باشد قیمت نفت به کمترین حد خود از اواخر ماه نوامبر رسیده بود.
کد خبر: ۶۹۱۱۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۵
رهبران صنعت نفت که هفته آینده در مالزی دور هم جمع می شوند و درباره تمدید قرارداد کاهش تولید مذاکره می کنند فقط کافی است تا به بازار به عنوان شاهدی برای ضرورت این کار توجه کنند چرا که بازار هنوز غرق در عرضه این محصول است.
کد خبر: ۶۹۱۱۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۵
شرکت رویال داچ شل اعلام کرد سود خالص این شرکت در سه ماهه اول امسال به بیش از دو برابر رسیده است و مانند دیگر همتایان خود بهتر از پیشبینی تحلیلگران عمل کرده است که دلیل آن نیز بهبود قیمت های نفت و بالا رفتن حاشیه درآمد ها بعد از حدود سه سال رکود است.
کد خبر: ۶۹۰۹۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۴
قیمت نفت:
در روز پنجشنبه، قیمت نفت به دلیل کاهش کمتر از انتظار موجودی نفت آمریکا کاهش یافت. این در حالی است که گزارش ها حاکی از افزایش تولید اعضای اوپک و عدم توانایی اوپک برای تعادل بخشیدن به بازار می باشد و این امر نیز در کاهش قیمت نفت در چند روز گذشته دخیل بوده است. در چنین وضعیتی که عرضه نفت دارد به بالاترین حد خود می رسد، امروز نفت به کمترین قیمت خود از اواخر ماه مارچ رسیده است.
کد خبر: ۶۹۰۹۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۴
وعده های اقتصادی ولیعهد عربستان،
ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان اذعان کرد، "اصلاحات بنیادی در جهت حفاظت از اقتصاد عربستان سعودی در برابر کاهش قیمت نفت ، موفقیت آمیز بوده است."
کد خبر: ۶۹۰۹۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۱۴