کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
قیمت نفت:
در روز پنجشنبه قیمت نفت افزایش یافت. علت این امر انتشار گزارش هایی مبنی بر کاهش موجودی نفت آمریکا می باشد. با این حال بیشبینی تداوم اشباع بازار در سال ۲۰۱۸ موجب شده است که تجار پذیرای افزایش قیمت نفت نباشند. اشباع بازار نفت در حالی ادامه دارد که اعضای اوپک و برخی تولید کنندگان خارج از اوپک در تلاش اند تا با قرار داد کاهش تولید میان عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کنند.
کد خبر: ۷۰۹۷۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۵
قیمت نفت:
در روز چهار شنبه قیمت نفت بیش از یک درصد کاهش یافت. علت این امر افزایش تولید اوپک و همچنین افزایش ارزش دلار گزارش شده است. این در حالی ست که تولید نفت آمریکا پس از ماه ها افزایش مستمر کاهش یافته است و تولید بالای برخی از تولید کنندگان، به رغم تلاش اوپک برای کاهش تولید نفت و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا می باشد.
کد خبر: ۷۰۹۴۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۴
روز روشنبه شرکت نفت ی توتال قراردادی با ایران امضاء کرد که به موجب آن چند میلیارد دلار برای کمک به توسعه فاز 11 میدان پارس جنوبی در این پروژه سرمایه گذاری می شود. از زمان برداشته شده تحریم ها، این اولین قرارداد بزرگ سرمایه گذاری یک شرکت غربی با ایران به شمار می آید.
کد خبر: ۷۰۹۳۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۴
تا سال ۲۰۲۴،
مدیر عامل شرکت نفت قطر، سعد الكابی، گفته است که قطر به عنوان بزرگترین صادر كننده گاز طبیعی مایع در جهان، قصد دارد به رغم تنش های دیپلماتیکش با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در طول چند سال آینده تولید خود را 30 درصد افزایش دهد.
کد خبر: ۷۰۹۲۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۳
قیمت نفت:
در روز سه شنبه قیمت نفت ، پس از هشت روز متوالی افزایش، کاهش یافت. علت این امر افزایش تولید اوپک گزارش شده است. این در حالی ست که تولید نفت آمریکا پس از ماه ها افزایش مستمر کاهش یافته است و تولید بالای برخی از تولید کنندگان، به رغم تلاش اوپک برای کاهش تولید نفت و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا می باشد.
کد خبر: ۷۰۹۲۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۳
با افزایش مصرف گاز در هند، این کشور به دنبال تامین نیاز خود از منابع مختلف است. ایران، که از تحریم ها خلاصی یافته است یکی از گزینه های خوب این کشور برای سرمایه گذاری می باشد.
کد خبر: ۷۰۸۹۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۲
قیمت نفت:
روز دوشنبه قیمت نفت ، پس از تعطیلی دو روزه بازار، کاهش یافت. علت این امر افزایش تولید اوپک گزارش شده است. تولید بالای برخی از تولید کنندگان، به رغم تلاش اوپک برای کاهش تولید نفت و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا بوده است. این در حالی ست که در هفته گذشته قيمت نفت بيشترين رشد را از اواسط ماه مي به اين طرف تجربه كرده بود كه به دليل کاهش تولید نفت آمریکا در هفته گذشته بوده است.
کد خبر: ۷۰۸۹۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۲
قیمت نفت:
هفته گذشته بازار نفت با فراز و نشیب های فراوانی همراه بود. از یک طرف افزایش تولید نفت برخی تولید کنندگان، و از طرف دیگر کاهش تولید نفت آمریکا از مهمترین مسائلی بود که این هفته بر روی بازار نفت تاثیر داشت. در هفته گذشته قيمت نفت بيشترين رشد را از اواسط ماه مي به اين طرف تجربه كرده که مهمترین عامل آن کاهش تولید آمریکا بوده است.
کد خبر: ۷۰۸۱۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۰
قیمت نفت:
در روز جمعه قیمت نفت به روند افزايشي خود ادامه داد. اين هفته قيمت نفت بيشترين رشد را از اواسط ماه مي به اين طرف تجربه كرده است كه به دليل کاهش تولید نفت آمریکا در هفته گذشته بوده است. كاهش توليد نفت آمريكا موجب افزایش تمایل سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری بر روی نفت شده و نگرانی آن ها از اشباع بازار را اندکی کاهش داده است.
کد خبر: ۷۰۷۸۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۹
قیمت نفت:
در روز پنجشنبه قیمت نفت به بالاترین حد خود در دو هفته گذشته رسید. افزایش قیمت های دیروز و امروز به دلیل کاهش ناچیز تولید نفت آمریکا در هفته گذشته بوده است که موجب افزایش تمایل سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری بر روی نفت شده و نگرانی آن ها از اشباع بازار را اندکی کاهش داده است.
کد خبر: ۷۰۷۶۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۸
قیمت نفت:
در روز سهشنبه قیمت نفت برای چهارمین روز کاری پیاپی افزایش یافت. افزایش قیمت های امروز به دلیل کاهش ارزش دلار و تمایل سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری بر روی نفت به جای دلار بود. این در حالی ست که سرمایه گذاران کماکان نگران اشباع بازار نفت به دلیل افزایش تولید برخی از کشور های تولید کننده و به رغم توافق اوپک برای کاهش تولید می باشند.
کد خبر: ۷۰۷۱۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۶
قیمت نفت:
در این هفته از یک طرف، افزایش تولید نفت آمریکا، نیجریه و لیبی، و احداث دکل های نفت ی جدید در آمریکا و از طرف دیگر رایزنی زنگنه با سایر اعضای اوپک برای تشدید قرارداد کاهش تولید از مهمترین مسائلی بود که این هفته بر روی بازار نفت تاثیر داشت. در این هفته قیمت نفت به کمترین حد خود در ۱۰ ماه گذشته رسید که مهمترین عامل آن افزایش تولید و اشباع بازار بوده است. پیشبینی می شود که با بازشدن بازار ها در روز دوشنبه، آمریکا و حتی عربستان از تولید خود بکاهند تا قیمت نفت بالا برود.
کد خبر: ۷۰۶۸۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۴
روز شنبه شرکت روس نفت روسیه که بزرگترین شرکت نفت ی این کشور است اعلام کرد که پروسه دادخواهی این شرکت از شرکت سیستما از طریق دادگاه ادامه دارد و هنوز به اتمام نرسیده است. سیستما پیشنهاد حل و فصل موضوع در بیرون از دادگاه را داده بود.
کد خبر: ۷۰۶۵۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۳
قیمت نفت:
هفته گذشته بازار نفت با فراز و نشیب های فراوانی همراه بود. از یک طرف، افزایش تولید نفت آمریکا، نیجریه و لیبی، و احداث دکل های نفت ی جدید در آمریکا و از طرف دیگر رایزنی زنگنه با سایر اعضای اوپک برای تشدید قرارداد کاهش تولید از مهمترین مسائلی بود که این هفته بر روی بازار نفت تاثیر داشت. در این هفته قیمت نفت به کمترین حد خود در ۱۰ ماه گذشته رسید که مهمترین عامل آن افزایش تولید و اشباع بازار بوده است.
کد خبر: ۷۰۶۵۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۳
قیمت نفت:
در روز جمعه قیمت نفت ، افزایش یافت. پس از آن که اول دیروز، قیمت نفت به کمترین حد خود در ده ماه گذشته رسید، امروز قیمت نفت کمی افزایش یافت. علت کاهش قیمت نفت در هفته های گذشته اشباع بازار نفت با افزایش تولید برخی از کشور های تولید کننده و به رغم توافق اوپک برای کاهش تولید می باشد.
کد خبر: ۷۰۶۲۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۲
قیمت نفت:
در روز پنجشنبه قیمت نفت ، دوباره شروع به کاهش کرد. پس از آن که اول وقت دیروز، قیمت نفت کمی افزایش یافت، با نگرانی تجار از اشباع بازار از منابع موجود دوباره شروع به کاهش کرد. با افزایش تولید برخی از کشور های تولید کننده و بیم ناکارآمدی توافق اوپک قیمت نفت به کمترین حد خود در چند ماه گذشته رسیده است.
کد خبر: ۷۰۵۹۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۱
چرتکه؛
خالد الفالح وزیر انرژی می گوید که کشوری با پیشنهاد عربستان و روسیه برای افزایش دوره کاهش تمدید نفت از 6 ماه به 9 ماه مخالفت نگرده است. او می گوید که بارها گفته است که به دنبال قیمت خاصی نیست و فقط می خواهد که عرضه و تقاضا را درست کند و منتظر است که ذخیره نفت ی کشورهایی مثل آمریکا کاهش پیدا کند تا عرضه و تقاضا تصحیح شود.
کد خبر: ۷۰۵۷۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۳/۳۱
روز چهارشنبه، بیژن زنگه وزیر نفت ایران اعلام می کند که اعضای سازمان کشور های صادر کننده نفت (اوپک) در نظر دارند که تولید خود را بیشتر کاهش دهد، اما برای انجام این امر لازم است منتظر مشاهده تاثیر کاهش تولید کنونی باشیم.
کد خبر: ۷۰۵۷۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۳/۳۱
سقوط نفت به کمترین سطح در هفت ماه گذشته؛
در روز سه شنبه قیمت نفت ، به کمترین حد خود در هفت ماه گذشته رسید. علت این امر افزایش تولید چندین تولید کننده اصلی بوده است. این افزایش تولید ها به رغم تلاش اوپک برای کاهش تولید نفت و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا است و موجب شده که تجار به توانایی اوپک برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا و در پی آن افزایش قیمت نفت شک کنند.
کد خبر: ۷۰۵۴۴۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۳/۳۰
بزرگترین شرکت نفت ی روسیه، روس نفت ، خبر از کشف یک میدان نفت ی جدید در حالی که مشغول حفاری در خلیج خاتانگا واقع در دریای لاپتف اقیانوس منجمد شمالی بوده اند، داده است. وزیر منابع طبیعی می گوید که این میدان می تواند بزرگترین میدان نفت در منطقه قطبی روسیه باشد.
کد خبر: ۷۰۵۱۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۳/۲۹