کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
قیمت نفت:
روز سه شنبه قیمت نفت بالاخره از مرز ۴۹ دلار گذشت. افزایش تقاضا برای نفت چون مرهمی بر بازار اشباع شده و مملو از نفت بود که موجب بهبود وضع آن و افزایش قیمت نفت شد. به عقیده تجار نشانه هایی از بهبود بازار برای کوتاه مدت مشاهده شده است.
کد خبر: ۷۱۳۶۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۷
قیمت نفت:
روز دوشنبه قیمت نفت ، پس از تعطیلی دو روزه بازار، افزایش یافت و به نزدیک ۴۹ دلار رسید. علت این امر کاهش فعالیت های حفاری و تعداد دکل ها ی اضافه شده در آمریکا گزارش شده است. این امر موجب شده است تا از نگرانی تجار به توانایی اوپک برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا و در پی آن افزایش قیمت نفت ، کاسته شود.
کد خبر: ۷۱۳۳۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۶
قیمت نفت:
در این هفته، از یک طرف، آمار منتشر شده از سوی آژانس بین المللی انرژی که نشان از افزایش تولید نفت آمریکا، نیجریه و لیبی، و همچنین افزایش صادرات اوپک داشت و از طرف دیگر کاهش موجودی نفت آمریکا و نشانه هایی مبنی بر رشد تقاضا در برخی کشور ها از مهمترین مسائلی بود که این هفته بر روی بازار نفت تاثیر داشت. پیش بینی می شود که برای افزایش قیمت نفت ، سران اوپک به همراه روسیه در جلسه ۲۴ جولای، برای تشدید توافق اوپک به نتیجه برسند. لذا با نزدیک شدن به این تاریخ باید شاهد افزایش قیمت نفت بود.
کد خبر: ۷۱۳۰۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۵
هند می خواهد برای خرید نفت و گاز پول خوبی خرج کند؛
طی دهه آینده، هند می خواهد سرمایه گذاری اش را برای برآورده ساختن نیاز نفت و گاز کشور، ۳۰۰ میلیارد دلار افزایش دهد. به گفته وزیر نفت هند، این کشور باید تولید گاز طبیعی و نفت خام را افزایش دهد و پس از تصفیه، آن ها را به خانه ها انتقال دهد.
کد خبر: ۷۱۲۶۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۴
قیمت نفت:
هفته گذشته بازار نفت با فراز و نشیب های فراوانی همراه بود. از یک طرف، آمار منتشر شده از سوی آژانس بین المللی انرژی که نشان از افزایش تولید نفت آمریکا، نیجریه و لیبی، و همچنین افزایش صادرات اوپک داشت و از طرف دیگر کاهش موجودی نفت آمریکا و نشانه هایی مبنی بر رشد تقاضا در برخی کشور ها از مهمترین مسائلی بود که این هفته بر روی بازار نفت تاثیر داشت. افزایش تولید نفت آمریکا و همچنین افزایش صادرات نفت اوپک در سال ۲۰۱۷، موجب نگرانی بازار از تولید بیش از اندازه نفت و ناتوانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا شده است.
کد خبر: ۷۱۲۶۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۴
قیمت نفت:
در روز جمعه قیمت نفت افزایش یافت. امروز در حالی شاهد افزایش قیمت نفت و نزدیک شدن آن به بشکه ای ۴۹ دلار هستیم که نشانه های رشد تقاضا برای این محصول در تقابل با عرضه بیش از حد نفت و نگرانی ها در باره رشد اقتصادی قرار گرفته است.
کد خبر: ۷۱۲۳۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۳
برنامه عربستان برای کاهش صادرات نفتش،
آن طور که یکی از منابع صنعتی مطلع از موضوع به رویترز گفته است، عربستان سعودی قصد دارد تا صادرات نفت خام ماه آگوست خود را تا ۶۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد.
کد خبر: ۷۱۲۱۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۲
اوپک روز چهارشنبه با اشاره به اشباع بازار در سال ۲۰۱۸ به رغم قرارداد کاهش تولید، اعلام کرد که تولید نفت این سازمان در ماه ژوئن افزایش یافته است و پیش بینی می کند که با افزایش تولید رقبا، تقاضای جهانی برای نفت خام این سازمان در سال آینده کاهش یابد.
کد خبر: ۷۱۱۹۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۱
قیمت نفت:
روز چهارشنبه قیمت نفت افزایش یافت و به بالای ۴۸ دلار رسید. دلیل این امر کاهش شدید در موجودی نفت آمریکا و کاهش میزان پیشبینی دولت آمریکا از میزان تولید نفت این کشور در سال آینده بوده است که موجب بازگشت امید به بهبود بازار نفت و باز شدن دری دوباره برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا گردیده.
کد خبر: ۷۱۱۹۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۱
راه حل بارکیندو برای نجات بازار نفت:
روز سه شنبه دبیر کل اوپک، محمد بارکیندو، در پاسخ به خبرنگاران که پرسیده بودند برای کاهش اشباع جهانی نفت چه کار دیگری از سازمان کشور های صادر کننده نفت ساخته است، گفت: "همه تولیدکنندگان جهانی نفت باید به تعادل بازار کمک کنند.”
کد خبر: ۷۱۱۵۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۰
با توجه به آمار گروه صادر کننده نفت که به منظور نظارت بر عرضه استفاده می شود، در حالی که تمام مشمولین قرارداد کاهش تولید تا حد بالایی به توافق پایبند بوده اند، افزایش تولید دو کشور عضو اوپک که از این قرارداد معاف بودند، موجب شده تا تولید نفت اوپک در ماه ژوئن بیش از 300،000 بشکه در روز افزایش یابد.
کد خبر: ۷۱۱۵۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۰
چند منبع مطلع روز چهارشنبه اعلام کردند که شرکت سعودی آرامکو تمام نفت خام مورد نیاز ماه آگوست مشتریان خود در هند و جنوب شرقی آسیا و همچنین چهار مشتری آسیای شمالی اش را تامین خواهد کرد.
کد خبر: ۷۱۱۴۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۰
وزیر انرژی روسیه:
به گفته الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، تولید کنندگان عضو و غیر عضو اوپک می توانند برای افزایش قیمت نفت و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا، تولید را بیشتر کاهش دهند و قرارداد کاهش تولید اوپک را تشدید نمایند.
کد خبر: ۷۱۱۴۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۰
قیمت نفت:
روز سه شنبه قیمت نفت اندکی کاهش یافت. به عقیده تحلیلگران هنوز نگرانی از افزایش مستمر تولید آمریکا و هم چنین برخی از تولید کنندگان اوپک،به رغم تلاش اوپک برای کاهش تولید نفت و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا، موجب نگرانی تجار بوده است. در این میان تقلیل پیش بینی قیمت نفت توسط چندین بانک، بر این نگرانی ها افزوده است.
کد خبر: ۷۱۱۳۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۲۰
در ماه جاری ممکن است مقامات لیبی و نیجریه در نشست مشترک بین کشورهای عضو و غیر عضو اوپک شرکت کنند. در این نشست تولیدکنندگان نفت به دنبال راه هایی برای جلوگیری از افزایش تولید نفت هستند تا با ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا موجبات افزایش قیمت نفت را فراهم کنند.
کد خبر: ۷۱۱۱۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۹
اولین جلسه رسیدگی به اتهامات دو نفر از همدستان بابک زنجانی
اولین جلسه رسیدگی به اتهامات دو نفر از همدستان بابک زنجانی صبح امروز در شعبه 28 دادگاه انقلاب (شعبه هم عرض) به ریاست قاضی مقیسه برگزار شد.
کد خبر: ۷۱۰۶۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۷
با اعلام آمادگی روسیه برای تشدید کاهش تولید،
نمایندگان اوپک در روز جمعه اعلام کردند که با ابراز تمایل روسیه برای صحبت راجع به تشدید قرارداد کاهش تولید اوپک، درهای جدیدی برای بازنگری قرارداد کاهش تولید به روی آن ها باز شده است و این موجب امیدواری آن ها به یافتن راهی برای خاتمه بخشیدن به اشباع بازار نفت شده است.
کد خبر: ۷۱۰۴۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۷
قیمت نفت:
هفته گذشته بازار نفت با فراز و نشیب های فراوانی همراه بود. از یک طرف، افزایش تولید نفت آمریکا، نیجریه و لیبی، و همچنین آمار افزایش صادرات اوپک و از طرف دیگر کاهش موجودی نفت آمریکا از مهمترین مسائلی بود که این هفته بر روی بازار نفت تاثیر داشت. در روز جمعه قیمت نفت ۳ درصد کاهش یافت. علت این امر انتشار گزارشی مبنی بر افزایش تولید نفت آمریکا بوده است که در کنار آمارهایی که نشان از افزایش صادرات نفت اوپک در سال ۲۰۱۷ دارد، موجب نگرانی بازار از تولید بیش از اندازه نفت و بر ناتوانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا شده است.
کد خبر: ۷۱۰۴۵۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۷
سخنگوی وزارت انرژی روسیه در روز جمعه اعلام کرده است که در صورت نیاز روسیه آماده شنیدن پیشنهادات دیگر تولید کنندگان برای بازنگری در مفاد قرار داد کاهش تولید می باشد. قرارداد کاهش تولید نفت میان تولید کنندگان عضو سازمان کشور های صاد کننده نفت (اوپک) و برخی از تولید کنندگان غیر عضو امضاء شده است که هدف از آن ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا با پایان بخشیدن به اشباع بازار نفت می باشد.
کد خبر: ۷۱۰۰۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۶
قیمت نفت:
در روز جمعه قیمت نفت ۳ درصد کاهش یافت. علت این امر انتشار گزارشی مبنی بر افزایش تولید نفت آمریکا بوده است که در کنار آمارهایی که نشان از افزایش صادرات نفت اوپک در سال ۲۰۱۷ دارد، موجب نگرانی بازار از تولید بیش از اندازه نفت و بر ناتوانی اوپک در ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا شده است. اشباع بازار نفت در حالی ادامه دارد که اعضای اوپک و برخی تولید کنندگان خارج از اوپک در تلاش اند تا با قرار داد کاهش تولید میان عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کنند.
کد خبر: ۷۱۰۰۲۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۶