کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
تولید کنندگان گاز طبیعی مایع (ال ان جی) خودشان را به خاطر عرضه بیش از حد دچار مشکل کرده اند و حالا مواجه شده اند با رقابت بزرگتری ازطرف سایر سوخت ها که ممکن است ان ها را مجبور کند تا ریسک بیشتری کنند و مانند سایر معامله کنندگان اقلام اولیه تجارت کنند.
کد خبر: ۶۸۲۳۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۶
ذخائر نفت خام شروع به کاهش کرده اند و این مسئله نشان دهنده آن است که توافق کاهش تولید که امسال اجرایی شد توانسته است تعادل را به بازار این ماده اولیه برگرداند. روز یکشنبه در بغداد، محمد بارکیندو، دبیر کل اوپک با اعلام این خبر به خبرنگاران افزود "من با حفظ احتیاط هنوز هم امیدوار هستم که بازار درحال متعادل شدن است. ما شاهد این هستیم که سطوح ذخائر در حال کاهش هستند"
کد خبر: ۶۸۱۹۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۵
مدیر اجرایی شرکت نفت ی قطر «قطر پترولیوم» در روز دوشنبه اعلام کرد که این کشور ممنوعیت خود خواسته بر توسعه بزرگترین میدان گاز طبیعی دنیا را برداشته است. قطر با رفع این ممنوعیت بدنبال کنار گذاشتن رقیبان خود می باشد.
کد خبر: ۶۸۱۶۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۵
قیمت های بالاتر نفت و افزایش حفاری ها، کارگران آمریکایی را به زمین های نفت ی تگزاس برگردانده است و باعث بالا رفتن روحیه و افزایش سودآوری در سراسر مجموعه عظیم نفت ی در این ایالت شده است.
کد خبر: ۶۸۱۱۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۳
علیرغم افزایش تولید نفت ، «بی پی» هیچ برنامه ای برای ساخت پالایشگاه های جدید ندارد و در عوض تمرکز خود را بر مدرن سازی کارخانه های موجود و گسترش شبکه پمپ سوخت خود برای تولید 3 میلیارد دلار پول نقد قرار داده است.
کد خبر: ۶۸۰۵۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۱۰
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه پس از دیدار با همتای ایرانی خود اذعان کرد، روسیه برای گسترش همکاری های اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران در صنعت نفت و گاز برای اطمینان از توسعه اقتصادی پایدار، برنامه ریزی کرده است.
کد خبر: ۶۸۰۴۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۹
این هفته معامله گران عمده نفت دور هم در سویس جمع شدند و از انتظار خود درباره تداوم پیمان اوپک و تولید کنندگان خارج از اوپک برای کاهش تولید نفت در نیمه دوم سال جاری، خبر دادند. انتظار آن ها این است که اگر روسیه همکاری کند امکان تمدید این پیمان وجود دارد.
کد خبر: ۶۸۰۲۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۹
پس از پیوستن روسیه به قرارداد کاهش تولید جهت ایجاد ثبات در قیمت نفت خام، این کشور بودجه خود را برای سه سال آینده، روی نفت بشکه ای ۴۰ دلار می بندد.
کد خبر: ۶۸۰۲۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۸
قیمت نفت:
روز دوشنبه قیمت نفت به سمت 50 دلار به ازای هر بشکه کاهش پیدا کرد. عدم اطمینان درباره تصمیم اوپک برای تمدید قرارداد کاهش تا پس از ژوئن یکی از عوامل کاهش قیمت نفت قلمداد شده است. اوپک سعی داشت تا با توافق کاهش تولید با اشباع موجود در بازار مقابله کند.
کد خبر: ۶۸۰۰۸۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۸
تولید کنندگان نفت خام متعهد شدند تا تمدید پیمان کاهش عرضه نفت را مورد بررسی قرار دهند. نیمی از این تولید کنندگان اعلام کردند که زمان بیشتری برای تخلیه ذخائر اشباع شده نفت نیاز است.
کد خبر: ۶۷۹۸۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۶
روز یکشنبه اوپک و رقیبان تولید کننده نفت ی آن، در نشستی در کویت، دور هم گرد آمدند تا پیشرفت خود را در پیمان کاهش عرضه جهانی نفت بررسی کنند و درباره تمدید توافق خود تا بعد از ژوئن و کمک به ایجاد ثبات در بازار گفتگو کنند.
کد خبر: ۶۷۹۸۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۶
روز شنبه جبار علی العیبی وزیر نفت عراق گفت که بازار برای تصمیم گیری درباره این که آیا توافق جهانی کاهش تولید نفت خام را برای نیمه دوم سال جاری ادامه دهیم یا خیر عامل تعیین کننده ای است.
کد خبر: ۶۷۹۸۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۶
تحقق اقتصاد مقاومتی در گرو شناخت نقاط قوت و ضعف اقتصاد کشور است. در سالهایی که تحریمهای بینالمللی علیه اقتصاد ایران تشدید شدند، بخشهای مختلف اقتصاد چهرههای متفاوتی از خود نشان دادند و برخی توانستند به روند حرکتی خود ادامه دهند و برخی زمینگیر تحریمها شدند.
کد خبر: ۶۷۹۷۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۶
سرمایه گذاران خارجی همچنان از تأمین بودجه روبل روسیه با وجود کاهش قیمت نفت و کاهش نرخ کلیدی خبر می دهند. باوجود کاهش بیش از 10 درصدی قیمت نفت ، ارزش روبل روسیه برای چهارمین ماه متوالی افزایش می یابد. این در حالی ست که دیگر صادرکنندگان انرژی، سقوط ارز خود را تماشا می کنند.
کد خبر: ۶۷۹۶۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۵
هجده ماه است که تولید کنندگان شیل ایالات متحده آمریکا در حال حفاری چاه های نفت ی در بالاترین حد هستند با این حال تعداد بی سابقه ای از چاه های زمین های نفت ی این کشور به صورت ناتمام رها شده است. این مسئله به نوبه خود نشان می دهد که تولید نفت همسان با سرعت حفاری ها افزایش نخواهد داشت.
کد خبر: ۶۷۹۳۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۴
روز چهارشنبه شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد تولید نفت این کشور به 700 هزار بشکه در روز رسیده است. با این میزان، تولید لیبی از زمان کاهش اوایل این ماه که بخاطر درگیری در دو بندر اصلی نفت صورت گرفته بود بهبود یافته است.
کد خبر: ۶۷۹۱۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۳
ادامه روند کاهش بهای نفت در دو هفته گذشته؛
حدود 35 درصد از بودجه کشور در سال 96 وابسته به درآمدهای نفت ی است و همین می تواند تحقق ارقام مندرج در بودجه کشور را، متناسب با کاهش یا افزایش قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی، تحت تأثیر قرار دهد.
کد خبر: ۶۷۹۱۳۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۳
چرتکه؛
تازه ترین ارزیابی های کارشناسان نفت ی حکایت از آن دارد که بر اساس روند بازارهای بین المللی، قیمت نفت به 45 دلار در آمریکا کاهش پیدا خواهد کرد. آیا وضعیت قیمت آن بر عرضه و تقاضا تاثیری میگذارد؟ آینده ی بازار نفت چگونه خواهد بود؟ این ویدیو به تشریح وضعیت نفت در آینده نزدیک می پردازد.
کد خبر: ۶۷۹۱۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۳
چرتکه؛
بعد از توافق تاریخی اوپک و امتیازات ارزنده ای که جمهوری اسلامی ایران بدست آورد برای اعضای اوپک چه چیزی در آینده نگران کننده خواهد بود.
کد خبر: ۶۷۹۰۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۲
پروژه پمپاژ نفت تا 770 کیلومتر (480 مایل) از میانمار تا جنوب غربی چین که نزدیک به یک دهه است در حال ساخت می باشد آماده راه اندازی در آینده نزدیک است. در حال حاضر یک نفت کش بزرگ به نشانه افتتاح مسیر جدید تجارت نفت در نزدیک بندر کیاوک پیو لنگر انداخته است.
کد خبر: ۶۷۹۰۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۱/۰۲