کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
-وزارت نفت عراق اعلام کرده بغداد در تلاش برای تسریع در از سرگیری صادرات نفت اقلیم کردستان است چرا که توقف آن، «به اقتصاد ملی خسارت وارد خواهد کرد.»
کد خبر: ۱۱۶۹۲۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۹
قیمت نفت روز جمعه تحت تاثیر نگرانیها نسبت به اوضاع بخش بانکی که باعث شد هر دو شاخص بزرگترین کاهش هفتگی در ماههای اخیر را تجربه کنند، در قیمت پایینتری بسته شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۲۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۷
مواردی مانند تضمین سرمایهگذار خارجی و تسهیل سرمایهگذاری خارجی، ابزار تهاتر، کشف منصفانه قیمت، امکان تضمین و توثیق، اولویت در تحویل نسبت به خریداران خارج از بورس، شفافیت، معافیت مالیاتی و خرید و فروش بر خط از مزایای گواهی سپرده نفت و میعانات گازی است.
کد خبر: ۱۱۶۷۷۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۲
تابناک اقتصادی بررسی کرد؛
گواهی سپرده نفت ، علاوه بر ویژگیهایی نظیر شفافیت در فروش نفت خام ایران و همچنین استفاده جهت وثیقه بانکی برای مشتریان خصوصی، یک ابزار بسیار مهم در راستای توسعه بازارهای مالی و همچنین توسعه ابزارهای مالی مرتبط با فروش نفت است.
کد خبر: ۱۱۶۷۶۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۲
سه هزار و دویست و نودمین بسته ویژه خبری «تابناک»
در بسته خبری امروز «تابناک» تیترهایی مانند مخبر: دشمنان اثرگذاری تدابیر دولت برای کنترل نرخ ارز کاهش میدهند / ایرانچک ۲۰۰ هزار تومانی به بازار میآید / خاندوزی: ده روزه نرخ ارز ۴۰ درصد ریزش کرد / خبرگزاری دولت، بخش «تعهد ایران» به عربستان را از گزارش «والاستریت» سانسور کرد / مشاور روحانی: توافق با عربستان بازگشت به عقلانیت و اعتدال دوره اصلاحات بود و... را میخوانید.
کد خبر: ۱۱۶۷۵۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۱
عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲ در گفتگو با تابناک اقتصادی؛
بعد از تشدید تحریم ها بسیاری از شرکت های دانش بنیان در کشور به تولید تجهیزات و اقلام راهبردی ورود کردند و تا حد زیادی توانستند مشکلات را حل کنند. در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی بسیاری از تجهیزات بومی شده است. ما ابتدای خنثی سازی تحریم ها هستیم و باید به تلاش هایمان در این زمینه ادامه دهیم.
کد خبر: ۱۱۶۷۳۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۰
بر اساس گزارش بلومبرگ، این وضعیت باعث شده که درآمد گاز روسیه در مقایسه با سال قبل ۴۲درصد کاهش یابد. کاهش درآمد جانبی سود گاز صادراتی از طریق خط لوله نیز قابل توجه است. درآمد حاصل از عوارض گمرکی گاز صادراتی کنسرن گازپروم به دلیل توقف ارسال تا ۸۱درصد کاهش یافته است.
کد خبر: ۱۱۶۶۷۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۵
قیمت نفت در معاملات امروز بازارهای جهانی به ۸۴.۲۸ دلار در هر بشکه کاهش یافت.
کد خبر: ۱۱۶۶۳۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۲
روسیه با وجود بهبود تقاضای چین، تا جایی که می تواند به فروش نفت به هند ادامه می دهد.
کد خبر: ۱۱۶۶۳۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۲
شرکت آرامکو در واکنش به تقاضای جهانی پس از جنگ اوکراین، سرگرم بررسی سرمایهگذاری در یک تاسیسات گاز طبیعی مایع (الانجی) خارج از عربستان سعودی است.
کد خبر: ۱۱۶۶۳۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۲
نماینده مجلس گفت: تفاهم نامه همکاری وزارت نفت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می تواند در راستای دانش بنیان شدن صنعت نفت و گاز کشور بسیار راهگشا باشد و با کمک شرکت های دانش بنیان به سمت توسعه ی صادرات منابع نفت و گاز، فرآوری و بهبود زیرساخت ها گام برداریم و از خام فروشی فاصله بگیریم.
کد خبر: ۱۱۶۶۳۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۲
وزیر انرژی عربستان امروز اعلام کرد که تصمیمات اوپک پلاس تحت تأثیر سیاسیکاریها نیست و براساس بنیانهای بازار انجام می گیرد.
کد خبر: ۱۱۶۴۷۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۱
رضا عنایتی، سرمربی نفت مسجدسلیمان، به دلیل عدم پرداخت مطالبات بازیکنان تیمش استعفا داد.
کد خبر: ۱۱۶۴۴۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۹
بانک آمریکایی جی پی مورگان پیش بینی کرد قیمت نفت امسال به ۱۰۰ دلار در هر بشکه نخواهد رسید، مگر این که یک رویداد ژئوپلیتیکی بزرگ، بازارها را دوباره به آشوب بکشد.
کد خبر: ۱۱۶۴۴۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۹
تحلیلگران پیش بینی کردند چین در سال ۲۰۲۳ با افزایش سفرها پس از تسهیل کنترل های کووید که تقاضا برای سوخت را بالاتر می برد، رکورد بالایی نفت وارد خواهد کرد.
کد خبر: ۱۱۶۴۴۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۹
به نظر میرسد حقیقت بالاخره جای خود را در بازار نفت بازار کرد و به سقوط چهار درصدی قیمتها در هفته گذشته منتهی شد.
کد خبر: ۱۱۶۴۴۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۹
کد خبر: ۱۱۶۴۴۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۷
قیمت نفت در معاملات روز پنجشنبه تحت تاثیر چشم انداز تقاضای بالاتر چین برای سوخت پس از خروج از محدودیتهای کرونایی که تحت الشعاع نگرانیها نسبت به افزایش ذخایر نفت آمریکا قرار گرفت، تغییر چندانی نداشت.
کد خبر: ۱۱۶۳۳۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۰
تحلیلگران به شبکه سی ان بی سی گفتند تحریمهایی که علیه نفت روسیه وضع شده اند، تاکنون کاملا شکست خورده اند و مکانیزم های جدید سقف قیمت که قرار است اجرا شوند نیز احتمالا تاثیر چندانی نخواهند داشت.
کد خبر: ۱۱۶۲۴۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۴
واردات نفت خام به آسیا در ژانویه، به رغم کاهش واردات چین ۱۱ درصد در مقایسه با دسامبر افزایش یافت و به بالاترین رکورد همه زمانها رسید.
کد خبر: ۱۱۶۲۴۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۴