برندگان اقتصاد در ۱۲ ماه اخیر

طی یک سال اخیر، ارز و سکه به ترتیب با 0/6 و 12/6 درصد افت و شاخص کل بورس با 23/6 درصد رشد مواجه شدند.

به گزارش دنیای اقتصاد، در پایان سومین هفته شهریور، بازارهای سهام و سکه در حالی با افت مواجه شدند که بازار ارز رشد ملایمی را تجربه کرد. به این ترتیب، به جز تغییرات قابل توجه در بازار سکه که به علت ریزش 20 دلاری اونس طلا رخ داد، شاخص کل بورس و دلار روند ملایمی را سپری کردند. در این شرایط، گرچه بازار سهام از ابتدای سال 93، نسبت به بازار ارز و سکه ضعیف‌ترین عملکرد را داشته است، اما اگر تغییرات سالانه (نسبت به یک سال گذشته) مورد نظر قرار گیرد، شاخص کل با 6 /23 درصد بازدهی بهترین عملکرد را از خود نشان داده است.

بازار سهام ایران به عنوان آیینه‌ای از اقتصاد کشور است؛ به طوری که 36 صنعت بورسی در آن فعالیت می‌کنند و تنوع بالای این گروه‌ها، سبب می‌شود تا بتوان بازار سهام را نماینده‌ای، هرچند کوچک‌تر از کل بنگاه‌های اقتصادی، اما جامع برای صنایع کشور دانست. به عبارت دقیق‌تر، عملکرد صنایع بورسی را می‌توان به کارآیی کل شرکت‌های فعال در آن صنعت (حتی آنهایی که در بازار سهام حضور ندارند) نسبت داد. بر این اساس، بررسی «دنیای اقتصاد» از عملکرد 12 ماه اخیر صنایع بورسی نشان می‌دهد صنایع با حدود 64 درصد ارزش کل بازار سهام، بازدهی بالای 25 درصدی را تجربه کردند و تنها 36 درصد آنها، بازدهی زیر 25 درصد داشتند. این امر نشان می‌دهد، هنوز در مقیاس سالانه، بورس تهران بهترین عملکرد را در میان بازارها داشته است و با نگاه بلندمدت انتظار می‌رود بنگاه‌های اقتصادی کشور نیز بتوانند عملکرد خود را بهبود بخشند. در این شرایط، افت 12 ماه اخیر قیمت دلار و سکه نسبت به شهریور سال گذشته به ترتیب معادل 6 /0 و 6 /12 درصد است. بنابراین، بورس تهران هنوز طی یک سال اخیر، علاوه بر بازارهای ارز و سکه، نسبت به بانک‌ها با سود 20 درصدی نیز عملکرد بهتری نشان داده است.

نوسانات هیجانی در بازار ارز

طی هفته گذشته، هر دلار آمریکا رشد ملایم 15 تومانی را تجربه کرد و به قیمت 3 هزار و 190 تومان معامله شد. همان‌طور که انتظار داشتیم، با جدی تر شدن مذاکرات هسته ای، حساسیت دلار نسبت به سیگنال‌های سیاست‌های خارجی بیشتر شده است. بر این اساس، تحریم‌های اخیر آمریکا علیه ایران برخی نگرانی‌ها را میان معامله‌گران ارز ایجاد کرد و باعث شد دلار پس از حدود 2 ماه به بالای 3 هزار و 150 تومان برسد.
به این ترتیب، حتی در میانه هفته گذشته دلار توانست به سقف مقاومتی 3 هزار و 200 تومان نیز برسد. با این حال، اظهارات وزیر اقتصاد و مسوولان بانک مرکزی نشان می‌دهد مشکلی در جهت تک نرخی کردن نرخ ارز وجود ندارد که این امر اجازه افزایش شدید قیمت‌ها را نمی‌دهد. در پایان این هفته، مذاکرات هسته‌ای در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد میان دیپلمات‌های کشور و همتایان غربی آنها به‌طور جدی آغاز می‌شود. بنابراین، حالت انتظاری معامله‌گران ارز و نوسان دلار در محدوده 3200-3150 تومان در این هفته محتمل تر خواهد بود.

فشار اونس برای نزول سکه

طی هفته گذشته، هر سکه طرح جدید افت 8/0 درصدی را تجربه کرد و به قیمت 939 هزار تومان معامله شد. این در حالی بود که طلای جهانی حدود 20 دلار کاهش قیمت یافت؛ در این میان اما، رشد نسبی قیمت دلار و همچنین کف حمایتی 940 هزار تومانی سکه، اجازه افت شدید قیمت در بازار سکه را نداد. با این حال، روند قیمت طلای جهانی هم از سوی تحلیلگران تکنیکال و هم بنیادی نزولی ارزیابی می‌شود که احتمال کاهش قیمت سکه در بازار داخل را نیز تشدید می‌کند. در این شرایط، شاید تشدید تنش‌های بین‌المللی که در حال حاضر آرامشی نسبی یافته‌اند بتواند از ریزش بیشتر قیمت اونس طلا جلوگیری کند.

نزول آرام بازار سهام

طی هفته گذشته، شاخص کل بورس تهران با افت ملایم 3/0 درصدی همراه شد و شاخص کل در یک قدمی 72 هزار واحد ایستاد. این در حالی بود که طی مدت مزبور، شاخص کل نوسان‌های ملایمی را هم در جهت مثبت و هم منفی تجربه کرد، اما در نهایت سهم روزهای منفی بیشتر بود و افت شاخص کل را سبب شد. با نزدیک شدن دور جدید مذاکرات هسته‌ای در نیویورک، حالت انتظاری سهامداران بورسی افزایش یافته است که احتمال روند صعودی شاخص کل را تضعیف می‌کند.  در این شرایط، نزدیک شدن به پایان سال مالی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاری‌ها با افزایش عرضه سهام می‌تواند روند نزولی شاخص کل را تقویت کند. با این حال، افت‌های شدید شاخص کل با توجه به سطوح فعلی قیمت سهام، اندکی دور از ذهن است؛ به عبارت دقیق‌تر، قیمت‌ها تا سطح خوبی در این بازار کاهش یافته‌اند و کاهش شدید آنها چندان انتظار نمی‌رود.

22 صنعت سود بالای 25 درصدی دارند

همان‌طور که اشاره شد نزدیک شدن بازدهی سالانه شاخص کل به کمتر از 24 درصد، برخی نگرانی‌ها را درخصوص وضعیت بلندمدت بازار سهام نیز ایجاد کرده است. بر این اساس، «دنیای اقتصاد» با بررسی صنایع مختلف نشان داد که عملکرد آنها همچنان مناسب است و عمده آنها سودهایی بالاتر از شاخص کل به ثبت رسانده‌اند. به این ترتیب، در میان 36 صنعت موجود در بورس تهران، 22 صنعت که در مجموع 64 درصد ارزش کل بازار را به خود اختصاص می‌دهند بازدهی بالای 25 درصد را به ثبت رسانده‌اند. ثبت میانگین بازدهی 60 درصدی نشان از عملکرد مناسب صنایع یادشده طی یک سال اخیر دارد.  در میان 10 صنعت با بیشترین ارزش بازار، گروه‌های فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی، کانه‌های فلزی و سیمانی تنها صنایعی هستند که بازدهی کمتر از 25 درصد را در بازه یک ساله به ثبت رسانده‌اند؛ گروه‌های مزبور که در مجموع 30 درصد ارزش بازار را تشکیل می‌دهند عامل اصلی کاهش بازدهی سالانه بورس تهران به کمتر از 25 درصد محسوب می‌شوند.

تشدید نوسان‌گیری در معاملات

طی هفته گذشته، یک میلیارد و 843 میلیون سهم به ارزش 5 هزار و 46 میلیارد ریال در 216 هزار و 91 دفعه با در نظر گرفتن معاملات بلوکی معامله شد. به این ترتیب، حجم و ارزش معاملات نسبت به هفته ماقبل به ترتیب 26 و 23 درصد افت پیدا کرده‌اند، در حالی که دفعات معاملات 3/2 درصد رشد داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد معاملات بلوکی طی هفته گذشته به شدت کاهش یافته است و این کاهش قابل توجه حجم معاملات، نشان از تعمیق رکود در این بازار است. اما نکته قابل توجه دیگر آنکه، به رغم کاهش بیش از 20 درصدی حجم معاملات، تعداد دفعات معاملات افزایش یافته است. این امر نشان می‌دهد متوسط حجم هر معامله کاهش قابل توجهی یافته است و سیگنالی مبنی بر افزایش نوسان‌گیری است. به عبارت دقیق‌تر، کاهش متوسط حجم هر معامله بیانگر آن است که سهامداران چندان به تغییر سبد سهام خود نمی‌پردازند و معاملات عموما جهت نوسان‌گیری، آن هم در نمادهای با ارزش بازار کم صورت می‌گیرد.

افزایش معاملات اوراق مشارکت

همچنین تعداد 285 هزار و 626 برگه اوراق مشارکت به ارزش 286 میلیارد ریال در بورس تهران معامله شد. ارزش این معاملات نسبت به هفته ماقبل، 374 درصد رشد داشته است. این امر نشان می‌دهد در شرایط فعلی که سهامداران احتیاط بیشتری در معاملات دارند و به سودآوری سرمایه‌گذاری در بورس تهران تردید دارند، خرید اوراق مشارکت منطقی تر به نظر می‌رسد.

تداوم رفتار سنتی حقوقی‌ها

بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد طی هفته گذشته تغییر مالکیت 281 میلیارد ریالی (معادل 2/4 درصد ارزش کل معاملات) از سوی سهامداران حقیقی به حقوقی انجام شده است. در واقع، سهامداران حقیقی در نقش فروشنده فعال تر بوده و سهم خود را به ارزش 281 میلیارد ریال به سهامداران حقوقی واگذار کرده‌اند. عمده این تغییر مالکیت در روز یکشنبه هفته گذشته انجام شد که باعث تغییر روند منفی شاخص کل به مدت دو روز شد. به این ترتیب، طی روزهای دوشنبه و سه شنبه که شاخص کل رشدهای ملایمی را به ثبت رساند، مشاهده می‌شود سهامداران حقوقی در نقش فروشنده بیشتر فعال شدند و تغییر مالکیت به سمت سهامداران حقیقی صورت گرفته است. این رفتار که به‌صورت سنتی در بازار سهام انجام می‌شده است (یعنی فروش بیشتر حقوقی‌ها در روزهای مثبت و فعال تر شدن در نقش خریدار هنگام افت بازار) نشان می‌دهد وضعیت نسبتا متعادلی در قیمت سهام ایجاد شده و سهامداران حقوقی نیز صرفا به منظور حمایت از سهام خود اقدام به خرید نمی‌کنند؛ به این ترتیب، آنها نیز سعی دارند از نوسانات موجود کسب سود کنند.

تنها 8 صنعت منفی در یک هفته

طی معاملات هفته گذشته، عمده صنایع با روند شاخص کل همراهی کرده و منفی شدند. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد مشابه هفته ماقبل، 28 صنعت هفته گذشته را با تغییرات منفی به پایان رساندند و تنها 8 صنعت مثبت وجود داشت. در این میان، ساخت دستگاه ها، مواد دارویی و استخراج زغال سنگ به ترتیب با 11، 5/ 2 و 9 /1 درصد رشد توانستند بیشترین بازدهی هفتگی را در میان صنایع بورسی به ثبت برسانند. از سوی دیگر، ابزار پزشکی، چاپ و بیمه به ترتیب با 6 /7، 2 /6 و 9 /4 درصد افت، منفی ترین گروه‌های هفته گذشته شدند.  همچنین، طی هفته گذشته، گروه‌های خودرو، بانک‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها به ترتیب بیشترین حجم معاملات را در اختیار داشتند. همان‌طور که مشاهده می‌شود در میان صنایع با بیشترین حجم معاملات، گروه‌ها با رشد و افت شاخص، به‌طور نسبتا متوازنی توزیع شده‌اند. نکته قابل توجه دیگر آنکه نیمی از 8 صنعت مثبت طی هفته گذشته، یعنی صنعت بانک، فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و محصولات دارویی در میان پرمعامله‌ترین‌ها قرار داشتند. بنابراین، عدم افت شدید شاخص کل با در نظر گرفتن اثرگذاری این گروه‌ها بر این متغیر، قابل توجیه خواهد بود.