حق تقدم
فرمی است که بعد از اعمال افزایش سرمایه برای سهامداران قبلی ارسال می گردد تا در خصوص حق تقدم سهام خود تصمیم گیری نمایند. در این حالت سهامدار مختار است تا قیمت حق تقدم را پرداخت نماید(100 تومان به ازای هر سهم جدید)تا صاحب سهام موردنظر گردد.همچنین دارنده حق تقدم می تواند حق تقدم خود را در بازار بفروشد و چنانچه هیچ کاری در مورد حق تقدم خود انجام ندهد شرکت اقدام به فروش حق تقدم در بازار نموده و مبلغ را به حساب فرد واریز می کند.
قیمت حق تقدم معمولا بیش از 100 تومان کمتر از قیمت سهم در بازار می باشد.علت آن هم این است که دارنده حق تقدم باید 100 تومان به ازای هر سهم پرداخت کند تا برگه سهم جدید برای او منتشر شود بعلاوه پس از واریز مبلغ حق تقدم از سوی سهامدار جدید باید حدود 1 الی 5 ماه صبر کند تا برگه سهام جدید برای او صادر شود و امکان فروش حق تقدم قبل از تبدیل به برگه سهم وجود ندارد(ریسک نقدینگی)بنابراین قیمت حق تقدم کمی بیشتر از 100 تومان کمتر از قیمت سهم است.
برای روشن شدن موضوع یک مثال می زنیم
فرض کنید شرکتی که قیمت سهام آن در بازار 300 تومان است اقدام به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی می نماید. چنانچه شما سهامدار این شرکت باشیدبرگه حق تقدم برای شما صادر می شود و شما می توانید به ازای هر سهم جدید که ب شما تعلق می گیرد 100 تومان پرداخت کنید و در افزایش سرمایه شرکت کنید.ولی اگر تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه نداشته باشید می توانید حق تقدم خود را در بورس بفروشید مثلا به قیمت 270 تومان که از این مبلغ 100 تومان به شرکت منتقل می شود و مابقی پس از کسر هزینه های قانونی به شما تعلق دارد. جنانجه به هر دلیل اطلاعی از افزایش سرمایه شرکت نداشته باشید یا اقدامی نکنید شرکت از سوی شما اقدام به فروش حق تقدم می کند و پس از کسر 100 تومان به ازای هر سهم جدید مابقی را به حساب شما واریز می کند.
حال چنانچه شما تاکنون سهامدار این شرکت نبوده اید و مایل به خرید حق تقدم این شرکت می باشید،می توانید با خرید حق تقدم این سهم به قیمت 270 تومان سهامدار این شرکت شوید(البته بایدمدتی صبر کنید تا حق تقدم شما به برگه سهم تبدبل شود). از 270 تومان پرداخت شده توسط شما مبلغ 100 تومان در اختیار شرکت قرار می گیرد تا در افزایش سرمایه مصرف شود و مابقی آن پس از کسر هزینه های قانونی در اختیار سهامدار قبلی شرکت که از حق تقدم خود استفاده نکرده است قرار می گیرد.
افزایش سرمایه از محل صرف سهامافزایش سرمایه ای است که از محل دریافت قیمت بازار سهم به طریق پذیره نویسی از سهامدار جدید صورت می گیرد. منافع سهامدار قدیمی از مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار تامین می شود.
قیمت نهاییقیمت نهایی سهم که در پایان روز محاسبه می شود میانگینی از قیمت های مورد معامله شده آن روز بر اساس حجم مبنا می باشد.
حد نوسان قیمت سهم و حق تقدمبر اساس قوانین بورس اوراق بهادار،حداکثر نوسان قیمت یک سهم از مثبت 4 درصد تا منفی 4 درصد طی یک روز می تواند باشد و بر همین اساس حداکثر نوسان قیمت حق تقدم یک سهم از مثبت 8 درصد تا منفی 8 درصد می تواند باشد.البته در روز باز شدن سهم یا حق تقدم،حد نوسان وجود ندارد.
حجم مبناحداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد.حجم مبنا برای کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد.بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یک سال مورد معامله قرار گیرد و روز های کاری سال 250 روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0006/0 (شش ده هزارم)کل سهام شرکت می شد.اما درسال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد و از 15 درصد به 20 درصد افزایش یافت و حجم مبنا به 0008/0(هشت ده هزارم)کل سهام افزایش یافت.
عرضه و تقاضابه درخواست هایی که برای خرید وارد سامانه بورس می شوند تقاضا و به درخواست هایی که برای فروش وارد می شوند عرضه گفته می شود.عرضه و تقاضای یک سهم تعیین کننده قیمت آن است.
