چند روزی است، ماجرای کارخانه چسب هل و قوانین ضد کرامت انسانی آن با هدف افزایش کارایی و کسب سود بیشتر طراحی و اجرایی شده و فضای جامعه را تحت تأثیر خود قرار داده و بسیاری از کارشناسان و مردم را از وجود چنین قوانینی در کشور متعجب کرده است؛ قوانینی که بعضاً حکایت از سلایق شخصی مدیر کارخانه است و اجباری کردن آنها، جز تحقیر و توهین به نیروهای کار معنای دیگری ندارد.
به گزارش «تابناک»؛ اینکه مدیر کارخانه بنا به دلایلی، که خود پرهیز از گناه و خطاهای اخلاقی عنوان می کند، انجام نماز جماعت را در کارخانه اجباری و یا اینکه برای مواردی مثل استفاده از سرویس های بهداشتی و ناهار، زمان بسیار اندکی را تعیین کرده است، تنها قوانین غیر منطقی و عجیب و غریب این کارخانه نیست و مدیر این مجموعه تولیدی، پای را از اینها هم فراتر گذاشته و حتی تنظیم قیافه افراد را نیز با سلیقه خود منطبق کرده است؛ مواردی عجیب که پیشتر نمونه های مشابه با آن را در کتاب های داستان و یا نظام های حکومتی دیکتاتوری دیده و خوانده بودیم.
در میان همه تحلیل و اظهارنظرهایی که پیرامون ماجرای کارخانه چسب هل صورت گرفت، از دو نکته مهم غفلت و یا در مورد آنها کمتر صحبت شد: نخست اینکه باید پذیرف وضعیت حاکم بر کارخانه چسب هل، حال و روز برخی کارخانه ها و واحدهای تولیدی و اداری کشور است و بسیاری از کارفرمایان تحت تأثیر عوامل مختلف همچون مدیر کارخانه هل با ساخت جزیره هایی شخصی در فضای اجتماعی کشور، در حال تخلیه روانی و اجرای قوانین من در آوردی خود هستند؛ قوانینی که بعضاً تا تجاوز به حریم شخصی نیروی کار نیز پیش می رود.
مهمتر از موضوع بالا، تبعات و خساراتی است که اینچنین برخوردهایی از سوی کارفرمایان و مدیران شرکت های تولیدی و اداری بر نیروی کار و در نهایت محیط های اجتماعی خارج از محل کار همچون جامعه و خانواده تحمیل می کند؛ آثاری که چون در بلند مدت و غیر مستقیم خود را نشان می دهد، کمتر به آنها توجه می شود.
دکتر داود پرچمی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این باره به «تابناک» گفت: نخست باید این را بپذیریم که هر محیطی که در آن گروه های اجتماعی زندگی و فعالیت می کنند، نیاز به قواعد و هنجارهایی دارد که در قالب آن، روابط، حقوق و وظایف قانونمند تعریف شود و زمینه ای فراهم آورد که افراد بتوانند با یکدیگر تعامل سازنده داشته باشند.
اگر در محیط های اجتماعی مثل محیط کار قوانین و هنجارهای مشخصی نباشد یا هنجارهای غیر معقولی وجود داشته باشد، تحقق اهداف عالی آن مجموعه با مشکل رو به رو می شود و آرام آرام خسارات برآمده از این رویداد خود را نشان خواهد داد.
پرچمی افزود: تشویق و تنبیه در هر محیط اجتماعی از جمله محیط کار پذیرفتنی است و این دو مهم، سازوکاری برای رعایت هنجارها در زندگی اجتماعی است. این موضوع حتی در دین اسلام و برای رعایت موازین شرعی توسط مسلمانان نیز دیده شده است؛ تشویق و تنبیه هایی که البته جنبه درونی دارد و تلاش می کند فارغ از نظارت های بیرونی، فرد را به رعایت یکسری قوانین مورد نیاز زندگی اجتماعی مکلف کند.
این جامعه شناس در ادامه و با اشاره به موج جدید بیکاری در کشور و مشکل اشتغال جوانان به عنوان یکی از اصلی ترین دلایل بروز چنین رخدادهایی، اضافه کرد: مسأله بیکاری به عنوان یکی از معضل های مهم کشور ـ که خسارات برآمده از آن را در ابعاد مختلف می توان دید و بر اقتصاد و اجتماع اثر منفی دارد ـ از دلایل اصلی بروز این گونه آسیب ها در محیط های کاری است.
وی در مورد آثار و پیامدهای قوانین غیر منطقی و خارج از عرف در محیط های کار بر جامعه و خانواده نیز تشریح کرد: وقتی چنین قوانینی در محیط های کار شکل بگیرد و حاکم شود، در گام نخست خود کارخانه و محل کار دچار مشکل می شود، چون حس ناکامی، ناراحتی و بعضاً نفرت در نیروهای مجموعه افزایش می یابد و این مهم در نتیجه راندمان تولید و سودآوری را با مشکل رو به رو می کند.
از سوی دیگر روح آزادگی کارکنان آسیب می بیند و این کارگران یا در محیط خانواده و اجتماع با رفتاری مثل پرخاشگری و خشونت حاضر می شوند و یا اگر هم مسائل را درون خود بریزند، سرانجام به رفتار بزهکارانه ای مثل مصرف مواد مخدر پناه می برند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی افزود: وقتی این نوع رفتار در محیط های کار زیاد شود، در خانواده نیز مشکل ایجاد می کند و مسائلی مثل طلاق و یا تربیت بد و ناقص کودکان از خروجی های آن است. خروجی دیگر این مسأله نیز افزایش بزهکاری در جامعه است و افرادی که در محیط کار با سختگیری های غیر منطقی رو به رو هستند، در محیط های اجتماعی مثل سیستم های حمل و نقل عمومی و با پرخاشگری و عصبانیت حاضر می شوند.
پرچمی همچنین با اشاره به کارخانه چسب هل به عنوان نمونه بارز چنین رفتاری ادامه داد: کج سلیقگی برخی مدیران کارگاهی مثل کارخانه چسب هل کاملاً مشخص است. مدیریت این کارخانه به جای سیاست های تنبیهی که در قبال عدم انجام فریضه نماز دارد، می توانست از تشویق های ممکن استفاده کند. در این میان، افرادی که در فرایند تولید اخلال ایجاد می کنند را نیز شناسایی و با آنها به صورت موردی برخورد کنند، نه اینکه به دلیل رفتار غیر قانونی یک یا چند تن همه افراد مجموعه را تنبیه و با هنجارهای سختگیرانه غیر منطقی رو به رو کنند.
