صاحب نظران زیادی درباره سونامی مشکلات اقتصادی و اجتماعی سخن گفته‌اند. تحلیلگران از هر فرصت استفاده کرده و درباره آینده این وضعیت هشدار داده‌اند. محسن هاشمی درباره فقر اظهار کرده «فقر مانند یک سونامی از بالا برجامعه وارد می‌شود».
به گزارش روزنامه آرمان، به نظر می‌رسد مقابله با فقر و ناهنجاری‌های اجتماعی نیاز به همکاری همه نهادها و همه بخش‌ها دارد. در این بین دولت وظیفه مهمی دارد که با اتخاذ راهکارهای سنجیده سطح رفاه اولیه شهروندان را افزایش دهد. در صورتی که مسئولان بتوانند فقر رو به گسترش را کنترل کنند دامنه آن وسعت بیشتری نخواهد یافت و تاثیر مخربی بر همه بخش‌های جامعه نخواهد گذاشت؛ از حوزه سلامت گرفته تا سیاست و فرهنگ. در این بین وضعیت بین‌المللی دشواری‌هایی پدید آورده که اگر توجه کافی به آن نشود، موجب تشدید و تقویت دامنه‌های مخرب فقر خواهد شد. اکنون که تحریم‌های ظالمانه بر اقتصاد کشور فشار می‌آورد، مسئولان باید با دقت بیشتری به مبارزه با فقر بپردازند.
موج تورمی در نیمه دوم سال
محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران گفت: موضوع ابرچالش آسیب‌های اجتماعی یکی از مباحث بسیار حیاتی و بحرانی جامعه است که در بالاترین سطوح نظام دنبال می‌شود و به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده به‌خصوص اواخر سال ما ممکن است با بحران جدی در این حوزه مواجه شویم. انتخاب نوشت؛ وی افزود: شاید مهم‌ترین ریشه آسیب‌های اجتماعی فقر باشد، براساس برآورد‌ها در حال حاضر بیش از یک سوم مردم کشور در زیر خط فقر و یک دهک جامعه در زیر خط فقر مطلق قرار دارند. وی تأکید کرد: موضوع کاهش ارزش پول ملی که غیراز کالا‌های اساسی، در بخش عمده اقتصاد ارزش پول ملی به کمتر از نصف آن در شش ماه گذشته کاهش پیدا کرده است، نشان می‌دهد ما با یک موج تورمی در نیمه دوم سال مواجه خواهیم بود که موجب کاهش قدرت خرید و سطح رفاه شهروندان می‌گردد و وضعیت فقر در کشور را به مراتب حادتر می‌کند.
چالش دولت
هاشمی تصریح کرد: در این شرایط با توجه به تحریم‌های نفتی و خروج آمریکا از برجام، طبیعتا دولت برای تامین بودجه خود نیز با چالش مواجه خواهد شد؛ بنابراین مجموعه مسئولان برای مواجه با ابرچالش آسیب‌های اجتماعی که خود چالش‌هایی نظیر اعتیاد، حاشیه‌نشینی، خانواده‌های بی‌سرپرست و بد سرپرست، کودکان کار و بزهکاری‌ها را شامل می‌شود و بخش قابل‌توجهی از این چالش‌ها معلول بیکاری و فقر است، باید رویکردی غیر از مدل سنتی کمیته امداد و بهزیستی را طراحی کند. وی خاطرنشان کرد: اینکه ما با سیاست‌های کلی شتابزده، موجب شویم یک موج تورمی یا کاهش ارزش پول ملی و درآمد جامعه ایجاد شود و بعد بخواهیم با اقدامات جبرانی موردی و محدود با آن مقابله کنیم، قطعا موثر نخواهد بود. وی افزود: امروزه فقر مانند یک سونامی از بالا برجامعه وارد می‌شود و سپس از دستگاه‌های مانند شهرداری انتظار داریم که با تخریب‌های این سونامی مقابله کرده و آن را در حوزه شهری جبران کنند. مدیریت شهری نیز به‌عنوان بخشی از حاکمیت خود با بحران کمبود نقدینگی مواجه است و وظیفه مستقیم و منابع بودجه‌ای لازم برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی نیز در قانون به مدیریت شهری واگذار نشده است؛ بنابراین ما با یک پرسش واحد مواجه هستیم که چگونه با ابرچالش آسیب‌های اجتماعی مواجه شویم؟ آیا رویکرد هزینه‌ای سنتی مؤثر است؟ آیا پاک کردن صورت‌مساله و جمع کردن متکدیان، معتادان متجاهر، کودکان کار، زنان خیابانی و کارتن‌خواب‌ها امکانپذیر است؟ یا اینکه باید فکری دیگر کرد و طرحی نو درانداخت و با رویکردی نوین سعی در مدیریت این ابرچالش داشت؟ وی افزود: نهاد‌های مدنی، تنها نقطه اتکایی است که می‌تواند در این شرایط ما را در برابر سیل بنیان‌کن آسیب‌های اجتماعی مقاوم سازد. کوچک‌ترین نهاد مدنی، خانواده است و نهاد‌های بزرگ‌تر از قبیل: ان‌جی‌اوها، سمن‌ها، تشکل‌های خیریه غیردولتی البته از نوع غیرپولشویی آن، حلقه‌های زنجیری هستند که می‌تواند روند رو به گسترش بی‌رویه آسیب‌های اجتماعی را به زنجیر بکشد و مدیریت کند. در جامعه ایران که از نظر میزان تأثیرگذاری عواطف و احساسات بر رفتار شهروندی، جامعه‌ای منعطف محسوب می‌شود، نهاد‌های مدنی می‌توانند راهگشا باشند.
آسیب‌های اجتماعی
محسن هاشمی گفت: چرا ما نتوانیم با حمایت و توسعه نهاد‌های مدنی این کارکرد را از شهروندان برای کمک به همنوع و مقابله با آسیب‌های اجتماعی بگیریم. مدیریت شهری باید در رویکرد فرهنگی-اجتماعی خود که عمدتا در گذشته صرف تبلیغات کلیشه‌ای و موازی کاری با سایر دستگاه‌های فرهنگی شده است، تجدید نظر کرده و بر فراهم کردن بستر فعال شدن نهاد‌های مدنی و نیرو‌های داوطلب در حوزه فرهنگی اجتماعی تمرکز کند. وی افزود: حرکت بهمن آسیب‌های اجتماعی مدت‌هاست آغاز شده و صدا و لرزه و نشانه‌های آن به‌وضوح قابل‌رؤیت است اگر ما برای مقابله با این ابرچالش آماده نشویم، قطعا خسارت سنگین و لطمات بیشتری می‌بینیم، نباید تا بهمن، منتظر رسیدن بهمن ماند، بلکه می‌توان از همین امروز، زنگ خطر را برای شهروندان و مسئولان به صدا درآورد تا ابعاد این ابرچالش کمترگسترده و غیرقابل‌کنترل نشود.
سرمایه اجتماعی
رئیس شورای شهر تهران اظهارکرد: در این مسیر بزرگ‌ترین خطر، از بین رفتن سرمایه اجتماعی به‌خصوص اعتماد عمومی به نظام است، رفتار‌هایی که در هفته گذشته در صحن مجلس، آن هم در مورد دستگاهی که وظیفه رسیدگی به آسیب‌های اجتماعی را بر دوش دارد، به‌نوعی خود یک آسیب اجتماعی و خدشه‌ای به اعتماد عمومی ایجاد کرد که طرفین در آن مقصر بودند. از مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر نیز می‌خواهم ارزیابی جامعی از تاثیرگذاری و میزان موفقیت عملکرد شهرداری در حوزه مقابله با آسیب‌های اجتماعی تهیه کند تا بتوانیم با آگاهی کافی برای آینده برنامه‌ریزی و تصمیم بگیریم.
