موافقت با محدودسازی میزان اورانیوم قابل نگهداری توسط ایران و میزان غنیسازی قابل انجام، ترامپ را در معرض انتقاداتی قرار میدهد مبنی بر اینکه او صرفاً در حال تکرار عناصر کلیدی توافق هستهای دوران اوباما در سال ۲۰۱۵ است؛ توافقی که آن را «فاجعهبار» خوانده و در نهایت در سال ۲۰۱۸ آن را لغو کرد.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، نیویورک تایمز در گزارشی به بررسی جزئیات دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا پرداخته و ادعاهایی در خصوص آن مطرح کرده است. این گزارش در ادامه آمده است:
ایران و ایالات متحده روز شنبه دومین دور مذاکرات دیپلماتیک خود را درباره فعالیتهای هستهای تهران به پایان رساندند و دستور کاری برای مذاکراتی با سرعت بالا تعیین کردند؛ مذاکراتی که به گفته مقامات ایرانی، نیازی به برچیدن زیرساختهای گسترده هستهای کشور نخواهد داشت.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پس از دیدار با استیو ویتکاف، نماینده دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، اعلام کرد که گروهی از کارشناسان در روزهای آینده برای بررسی جزئیات فنی، از جمله تعیین سطح حداکثری غنیسازی اورانیوم توسط ایران، اندازه ذخایر هستهای قابل نگهداری و چگونگی نظارت و راستیآزمایی پایبندی به هرگونه توافق، تشکیل جلسه خواهند داد.
اما در این توصیف از مذاکرات آتی، این فرض ضمنی وجود دارد که ترامپ حاضر خواهد بود از اصرار اولیه دولتش مبنی بر اینکه همه سایتهای هستهای اصلی ایران و زرادخانههای موشکهای دوربرد باید بهطور کامل برچیده شوند، عقبنشینی کند؛ موضعی که اخیراً مایکل والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، آن را «برچیدن کامل» نامیده بود.
مسئله اینکه آیا باید به ایران اجازه داد توانایی تولید سوخت هستهای را حفظ کند — با این خطر که ممکن است از آن برای ساخت بمب استفاده کند — مشاوران ترامپ را به شدت دچار اختلاف کرده است. این اختلافات در روزهای اخیر بهصورت علنی نیز آشکار شدهاند، حتی زمانی که ویتکاف، که دوست رئیسجمهور است، خود را برای مذاکراتی که روز شنبه در اقامتگاه سفیر عمان در رم برگزار شد، آماده میکرد. عمان در این مذاکرات نقش میانجی را ایفا میکند.
مخالفان ایران در دولت آمریکا، به رهبری والتز و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، استدلال کردهاند که بسیار خطرناک است اگر به ایران اجازه داده شود توانایی تولید سوخت هستهای را حفظ کند.
علاوه بر این، موافقت با محدودسازی میزان اورانیوم قابل نگهداری توسط ایران و میزان غنیسازی قابل انجام، ترامپ را در معرض انتقاداتی قرار میدهد مبنی بر اینکه او صرفاً در حال تکرار عناصر کلیدی توافق هستهای دوران اوباما در سال ۲۰۱۵ است؛ توافقی که آن را «فاجعهبار» خوانده و در نهایت در سال ۲۰۱۸ آن را لغو کرد.
مقامهای ایرانی اعلام کردهاند که زیرساختهای هستهای خود را که میلیاردها دلار در آن سرمایهگذاری کردهاند، نه برچیده و نه نابود خواهند کرد. ویتکاف بهطور خصوصی به مقامهای دولت آمریکا گفته که اگر بر برچیدن کامل پافشاری شود، احتمال دستیابی به توافق از مذاکرات پایین است — که بنا به گفته ترامپ، تنها راه جلوگیری از حمله نظامی به تأسیسات ایران خواهد بود. اسرائیل نیز فشارهایی برای اقدام نظامی علیه سایتهای هستهای ایران وارد کرده است، که احتمالاً ایالات متحده را هم درگیر خواهد کرد.
پس از پایان مذاکرات، یکی از مقامهای ارشد دولت آمریکا گفت که «پیشرفت بسیار خوبی در گفتوگوهای مستقیم و غیرمستقیم» حاصل شده است، به این معنی که طرفین هم رو در رو و هم از طریق میزبان عمانی خود صحبت کردهاند.
در گفتوگوهای خصوصی پیش از نشست، ایرانیها به مقامهای آمریکایی گفتهاند که حاضرند سطح غنیسازی را به میزانی که در توافق سال ۲۰۱۵ با دولت اوباما تعیین شده بود، یعنی ۳.۶۷ درصد، کاهش دهند — سطحی که برای تولید سوخت نیروگاههای هستهای کافی است.
از زمانی که ترامپ از آن توافق خارج شد، ایران سطح غنیسازی را به حدود ۶۰ درصد رسانده که نزدیک به سطح لازم برای ساخت سلاح هستهای است. این وضعیت دو گزینه پیش روی تهران قرار میدهد: یا به سمت تولید سوخت با غنای نظامی حرکت کند، یا با آمریکا مذاکره کرده و به سطح غنیسازی توافق ۲۰۱۵ بازگردد.
اما گزینه دوم ممکن است ترامپ را در معرض انتقاد قرار دهد، چراکه پس از آنکه توافق قدیمی را «فاجعه» خواند و کنار گذاشت، حالا چیزی بهتر از آن به دست نمیآورد.
«آرون دیوید میلر» از اندیشکده بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی گفت: «آنچه در رم و عمان در حال وقوع است، به طرز طنزآمیزی، احیای چیزی است که بسیار شبیه همان توافقیست که اوباما آن را تصویب کرد و ترامپ آن را بیارزش خواند.»
شاید این بهترین چیزی باشد که ترامپ بتواند به آن دست یابد.
ویتکاف زمینه را برای چنین توافقی فراهم کرد و در مصاحبهای در روز سهشنبه، توافقی احتمالی را توصیف کرد که به ایران اجازه میدهد سوخت هستهای را در سطوح پایین تولید کند، البته با بازرسی و نظارت دقیق. اما او ناچار شد عقبنشینی کند. سپس در شبکههای اجتماعی اعلام کرد که موضع آمریکا این است که «ایران باید برنامه غنیسازی و تولید سلاح هستهای خود را متوقف کرده و آن را از بین ببرد.» واژه کلیدی «از بین ببرد» بود.
ویتکاف پس از پایان مذاکرات — که دومین دور در دو هفته گذشته بود — در عصر شنبه در رم، سخنرانی نکرد. عمان اعلام کرد که مذاکرات فنی در روزهای آینده در پایتخت این کشور، مسقط، برگزار خواهد شد.
وقتی این هفته از مقامات آمریکایی پرسیده شد که آیا ایالات متحده میتواند با داشتن قابلیت غنیسازی محدود هستهای توسط ایران کنار بیاید، مقامات آمریکایی از پاسخ به این سوال طفره رفتند و تنها گفتند که ترامپ قول داده است که اجازه نخواهد داد ایران سلاح هستهای داشته باشد.
ویتکاف اکنون باید ترامپ و همکارانش در دولت را درباره آخرین دور مذاکرات مطلع کند. مقامات آگاه از بحثهای داخلی میگویند که والتز و روبیو، که هر دو از منتقدان جدی توافق دوره اوباما در زمان خدمتشان در کنگره بودند، همچنان مخالف باقی گذاشتن هر گونه قابلیت تولید هستهای برای ایران هستند.
روبیو روز جمعه گفت که هر توافقی باید مانع از آن شود که ایران هرگز سلاح هستهای داشته باشد. او به خبرنگاران در سفر به پاریس گفت: «این باید چیزی باشد که نه تنها مانع از داشتن سلاح هستهای توسط ایران در حال حاضر میشود، بلکه در آینده نیز باید مانع شود.»
ترامپ خود در مورد اهداف استراتژیک مذاکرات مبهم بوده است، به جز اینکه بارها گفته است ایران هرگز نباید بمب هستهای داشته باشد – اظهارنظری که از طرح سوال اساسی اینکه آیا ایالات متحده میتواند با یک ایران «کشور آستانه هستهای» که قادر به تولید سلاح در مدت کوتاهی است، کنار بیاید، اجتناب میکند.
علی واعظ، مدیر بخش ایران در گروه بحران بینالمللی، گفت که پیشرفت مذاکرات به مرحله فنی نشاندهنده نوعی عملگرایی است و این نشان میدهد که بحث در مورد انهدام برنامه هستهای ایران بیشتر جنبه نمایش عمومی داشته است. ایران امکان مشارکت مشترک در اداره تأسیسات غنیسازی هستهای خود را مطرح کرده است، گزینهای که به دولت ترامپ اجازه میدهد اعلام کند که توافقی متفاوت از توافق دوره اوباما به دست آورده است.
طبق گفته واعظ و یک مقام ارشد ایرانی آشنا با مذاکرات، مشخص نیست که آیا ایالات متحده یا یک کشور ثالث، که ترجیحاً یکی از همسایگان عرب ایران در خلیج فارس باشد، شریک این پروژه خواهد بود، تا لایهای اضافی از اطمینان ایجاد کند که برنامه هستهای ایران صلحآمیز است. این مقام ارشد به دلیل حساسیت مذاکرات از ذکر نام خود خودداری کرد.
مفهوم برنامه هستهای ایران که یک مشارکت مشترک با کشورهای عربی یا ایالات متحده باشد، به گفته واعظ، «لایهای اضافی از چشمها و گوشها بر زمین ایجاد میکند تا ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای آن را حفظ کند.»
مقام ارشد ایرانی همچنین گفت که ایران آمادگی دارد ذخایر اورانیوم غنیشده خود را به روسیه یا کشوری دیگر منتقل کند، مشابه آنچه که در اوایل ۲۰۱۶ و زمانی که توافق دوره اوباما اجرایی شد، انجام داد. از آن زمان، ایران به طرز چشمگیری اندازه این ذخیره را افزایش داده و به اندازه کافی مواد غنیشده ۶۰ درصدی دارد تا اگر تصمیم به تسلیح آن بگیرد، بیش از شش بمب هستهای بسازد. (برخلاف مذاکرات ۲۰۱۵، فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه و چین از این مذاکرات کنار گذاشته شدهاند.)
عراقچی به رسانههای ایرانی که در رم همراه او بودند گفت که آمریکاییها هیچ موضوع دیگری خارج از برنامه هستهای مطرح نکردهاند. او گفت: «ما به آنها گفتهایم که مذاکرات ما درباره موضوع هستهای است و هیچ موضوع دیگری را بحث نخواهیم کرد.»
حمید ابوطالبی، دیپلمات سابق و مشاور سیاسی رئیسجمهور پیشین حسن روحانی، در مصاحبهای از تهران گفت که پیشرفت مذاکرات نشانه مثبتی است، اما چالشهای زیادی باقی مانده تا قبل از رسیدن به یک توافق.
ابوطالبی گفت: «چالش واقعی جزئیات فنی نیست؛ ما قبلاً این جزئیات را مذاکره کردهایم.» او افزود: «مسئله اصلی پایداری است. بدون یک بنیان سیاسی و دیپلماتیک پایدار، حتی دقیقترین توافق فنی هم پابرجا نخواهد ماند.»
رسانههای ایرانی و برخی از تحلیلگران محافظهکار عکسی از پرچمهای مینیاتوری ایران و آمریکا را که کنار هم روی میزی قرار گرفته بودند منتشر کردند، که تفاوتی با سوختن و لگدمال کردن پرچم آمریکا ندارد، که معمولاً نماد تظاهرات حامیان دولت است.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.