پوتین فیلترینگ را علیه مسلمانان روسیه تشدید می‌کند/ روسیه چگونه اینترنت را فیلتر کرده است؟

به گزارش سرویس علم و فناوری تابناک به نقل از The Record Media، دولت روسیه طی سال گذشته تلاش‌های خود را برای محدود کردن دسترسی به رسانه‌های مستقل افزایش داده و از روش‌ها و فناوری‌های پیشرفته‌تر استفاده کرده است.

داده‌های رصدخانه باز تداخل شبکه‌ها (OONI)، یک سازمان غیرانتفاعی نظارت بر سانسور اینترنت، تأیید می‌کند که حداقل ۲۷۹ دامنه رسانه‌های خبری مستقل خارجی و محلی در روسیه در سال جاری مسدود شده‌اند، که دو برابر تعداد گزارش‌شده در گزارش قبلی است. این رسانه‌ها شامل رسانه‌هایی از روسیه، اوکراین، فنلاند، لتونی، لهستان و استونی هستند.

برای محدود کردن دسترسی به این وب‌سایت‌ها، مقامات روسی عمدتاً از روشی به نام *تداخل TLS* استفاده می‌کنند که با ایجاد اختلال در اتصال امنی که مرورگر‌ها برای دسترسی به وب‌سایت‌ها استفاده می‌کنند، کار می‌کند. زمانی که شخصی در روسیه تلاش می‌کند به یک سایت خبری مسدود شده دسترسی پیدا کند، مقامات این اتصال امن را مختل کرده و دسترسی به وب‌سایت را غیرممکن می‌سازند.

کرملین مدت‌هاست که درگیر سانسور رسانه‌هاست، اما از زمان حمله روسیه به اوکراین، این رویه گسترده‌تر شده است.

به عنوان مثال، پس از تصمیم اتحادیه اروپا در ماه مه ۲۰۲۴ برای تعلیق پخش چهار رسانه وابسته به روسیه، روسیه اعلام کرد که دسترسی به ۸۱ رسانه از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا را محدود می‌کند. داده‌های OONI نشان می‌دهد که از ماه اوت سال جاری، وب‌سایت‌های این رسانه‌ها در روسیه مسدود شده‌اند.

تحول در سانسور اینترنتی روسیه؛ از آشفتگی تا کنترل متمرکز

پژوهشگران می‌گویند روش‌های سانسور روسیه در سال‌های اخیر هم از نظر فنی و هم از نظر قانونی تغییر کرده است. پیش‌تر، مسدودسازی وب‌سایت‌ها اغلب نامنظم بود: «یک پلتفرم ممکن بود به روش‌های مختلف و با درجات متفاوت توسط ارائه‌دهندگان مختلف در شبکه‌های مختلف مسدود شود.»

با این حال، اخیراً روسیه از ابزاری به نام *TSPU* برای نظارت عمیق بر اینترنت و مسدودسازی استفاده می‌کند. هر ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی سیستم TSPU خود را مدیریت می‌کند، اما به گفته این گزارش، سانسور احتمالاً به صورت متمرکز توسط نهاد تنظیم مقررات رسانه‌ای روسیه  (روسکومنادزور)، کنترل می‌شود. علاوه بر مسدودسازی وب‌سایت‌ها، روسیه شروع به مسدودسازی پروتکل‌های شبکه خصوصی مجازی (VPN) و سایر ابزار‌هایی کرده است که امکان دور زدن این محدودیت‌ها را فراهم می‌کنند.

این اقدامات تأثیر منفی بر رسانه‌های مستقل محلی دارد که علاوه بر محدودیت‌هایی که برای وب‌سایت‌هایشان در روسیه اعمال شده، به عنوان «عوامل خارجی» یا «افراطی» معرفی می‌شوند.

به گفته OONI، این سازمان‌ها با چالش‌های مالی مواجه هستند، زیرا وضعیت «عامل خارجی» به معنای دسترسی محدود به تبلیغات، همکاری‌ها و رویداد‌ها در روسیه است. آنها همچنین برای یافتن نویسندگان، دسترسی به اطلاعات، و همکاری با منابع داخل روسیه مشکل دارند.

خوانندگان رسانه‌های مستقل محلی نیز در معرض خطر هستند: تعامل با محتوای سازمان‌های «نامطلوب» به راحتی قابل ردیابی است و می‌تواند منجر به پیگرد کیفری شود.

افزایش سانسور در روسیه؛ تعطیلی رسانه‌ها و خداحافظی روزنامه‌نگاران

در نتیجه این مشکلات و افزایش سانسور، برخی رسانه‌ها در روسیه مجبور به تعطیلی در سال ۲۰۲۴ شده‌اند، در حالی که برخی حرفه‌ای‌ها از روزنامه‌نگاری کناره‌گیری کرده‌اند.

با این حال، بسیاری از سازمان‌های رسانه‌ای مستقل روسیه نشان داده‌اند که توانایی بالایی در سازگاری دارند، OONI گزارش داد. آنها از وب‌سایت‌های آینه‌ای، VPN‌ها و پلتفرم‌های جایگزین مانند تلگرام برای دور زدن مسدودسازی‌ها و دسترسی به مخاطبان خود استفاده می‌کنند.

به طور کلی، دسترسی به اینترنت نیز در روسیه با سانسور دولتی مواجه است. در آخر هفته، مقامات محلی تلاش کردند چندین منطقه روسیه را از شبکه جهانی جدا کنند و زیرساخت «اینترنت مستقل» این کشور را آزمایش کنند.

در این مدت، کاربران قادر به دسترسی به برخی از اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های خارجی و محلی، از جمله یوتیوب، گوگل، اپلیکیشن‌های پیام‌رسان مانند واتساپ و تلگرام، و برخی از خدمات غول اینترنتی روسیه، یاندکس، نبودند.

بر اساس گزارش مؤسسه غیرانتفاعی مطالعه جنگ (ISW) در ایالات متحده، نهاد تنظیم مقررات رسانه‌ای روسیه  (روسکومنادزور) احتمالاً عمدتاً زیرساخت اینترنت مستقل را در مناطق مسلمان‌نشین با سابقه بی‌ثباتی آزمایش کرده است تا در صورت وقوع ناآرامی، دسترسی به خدماتی مانند تلگرام را قطع کند.