قيمت فروش دلار در پايان معاملات روز سه شنبه اين هفته به 3900 تومان رسيد تا انتقادهاي منتقدان سياست ارزي بانك مركزي افزايش يابد، رئيس كل بانك مركزي هم سكوتاش را شكست و اعلام كرد كه اين قيمت پايدار نخواهد بود. راز گراني دلار چيست و تدبير دولت و بانك مركزي براي مديريت بازار ارز چه خواهد بود؟
به گزارش «تابناک اقتصادی»، هرچند افزايش قيمت دلار در يك ماه اخير با سكوت مقامات بانك مركزي مواجه شد و انتظار دخالت بانك مركزي براي جلوگيري از افزايش قيمت ارز به ويژه دلار آمريكا به عنوان شاخص تعيين كننده قيمت ساير ارزها بدون پاسخ ماند، اما بيم آن ميرود كه در صورت انفعال بانك مركزي و عدم تمهيدات و ريلگذاري صحيح در زمينه سياستهاي ارزي، قيمت دلار حتي از مرز 4 هزار تومان هم فراتر رود كه در اين صورت كاهش قيمت دلار به كمتر از 3800 تومان در ماههاي پاياني سال جاري سخت خواهد بود.
وليالله سيف، كه از ابتداي تصدي كرسي رياست بانك مركزي در روزهاي افزايش ناگهاني قيمت ارز به ويژه دلار آمريكا رويكردي متفاوتتر با روساي بانك مركزي در دولت گذشته اتخاذ كرده و مغلوب التهاب و جو رواني بازار ارز نشده، در واكنش جديد خود اعلام كرده كه افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر نیز یک شوک انتظاری است و پایدار نخواهد بود. او حتي روند قيمت ارز در سه سال گذشته يعني از زمان روي كارآمدن دولت يازدهم را يادآوري كرده و گفته است: در طول سه سال گذشته همواره سعی نموده بازار ارز را در مسیر اصولی خود هدایت و از همین بابت نیز در خصوص انحرافات از مسیر مزبور و بروز نوسانات ناپایدار اتخاذ موضع نموده است. در مقطعی با افت شدید و ناپایدار نرخ ارز، اینجانب عنوان نمودم که این کاهش منطقی و پایدار نیست.
شايبهاي كه از سوي برخي منتقدان سياست ارزي دولت همواره مطرح ميشود اين است كه بخشي از افزايش قيمت ارز در ماههاي منتهي به تقديم لايحه بودجه سالانه كشور ناشي از دو دليل است؛ نخست اينكه دولت و بانك مركزي با دستكاري در قيمت ارز تلاش ميكنند تا قيمت پايه محاسبات قيمت دلار در بودجه سالانه را بالا ببرند و دوم اينكه دولت بخشي از كسري بودجه همه ساله را از محل فروش دلارهاي نفتي با نرخ بالاتر در ماههاي پاياني سال جبران ميكند. رئيس كل بانك مركزي اين استدلال را قبول ندارد و ميگويد: اخیرا نیز برخی افراد بدون توجه به آثار منفی انتظاری این امر، به التهاب بازار دامن می زنند و حتی بعضا" عنوان می کنند دولت جهت جبران کسری بودجه از افزایش نرخ ارز استقبال میکند که قطعا درست نیست.
استدلال رئيس كل بانك مركزي اين است كه نگاهی به روند نرخ ارز طی سه سال اخیر نشان میدهد که نوسانات نرخ ، تحت تاثیر عواملی مانند تقاضای فصلی (اربعین و سال نو)، رابطه برابری ارزها در بازارهای جهانی و تقویت نرخ دلار، انتظارات در خصوص زمان اجرای برجام و نوسانات فصلی عرضه ارز توسط صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی (شرکتهای پتروشیمی)، قرار داشته است. روند تحولات بازار ارز در این سالها نشان داده است که پس از سپری شدن تعطیلات سال نو میلادی و خروج تقاضای فصلی از بازار و همچنین تقویت عرضه ارز از سوی صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی که معمولاً در ماههای پایانی سال شدت میگیرد، نرخ ارز در سه ماهه چهارم از روندی نزولی برخوردار بوده است.
سيف مثال آورده كه در سال 1393، حداکثر نرخ دلار در همین ایام معادل 3595 تومان بود، حال آنکه نرخ دلار در پایان سال به 3399 تومان كاهش پيدا كرد و در سال 1394، حداکثر نرخ دلار معادل 3737 تومان بود، حال آنکه در پایان سال به 3472 تومان رسيد.
آيا وعده سيف محقق ميشود؟
حالا بايد صبر كرد و ديد با خروج تقاضاي فيزيكي ارز به دليل نيازهاي فصلي و مسافرتهاي خارجي ناشي از فرارسيدن سال جديد ميلادي، روند صعودي قيمت ارز به ويژه دلار تغيير مسير داده و در مسير كاهش قيمت قرار ميگيرد يا نه؟ اگر اين وعده محقق شود، پيش بيني ميشود قيمت ارز در پايان سال جاري حتي به حدود 3700 تا 3800 تومان برسد. اما نكته مهم اين است كه بر خلاف 2 سال گذشته، ارزش جهاني دلار در برابر ساير ارزهاي معتبر جهاني در يك ماه اخير افزايش خيرهكنندهاي داشته به نحوي كه شاخص جهانی دلار در این فاصله زمانی آذرماه 93 تا آذرماه امسال از عدد ٨٩ به بیش از ١٠١ واحد رسیده که به مفهوم تقویت حدود ١٤ درصدی ارزش جهانی دلار در برابر سایر ارزهاست كه بالاترين ارزش دلار در 13 سال اخير به شمار ميرود.
افزون بر اينكه اين گمانه جدي مطرح است كه پس از بخشنامه اخير بانك مركزي مبني بر محدوديت نقل و انتقال ارز باعث كاهش حجم ورودي ارز به كشور شده و همين موضوع بر شدت گرفتن روند قيمتي دلار و ساير ارزها افزوده است. چه اينكه بانك مركزي 22 آبانماه امسال در دستورالعملي اعلام كرد: بر اساس «دستورالعمل اجرايي ضوابط ناظر بر ارز همراه مسافر» ورود ارز فيزيکي (اسکناس) توسط هر مسافر از خارج از کشور تا سقف 10هزار دلار و يا معادل آن به ساير ارزها بدون نياز به اظهار آن در مبادي ورودي گمرک امکان پذیر و ورود ارز فيزيکي به صورت اسکناس براي مبالغ بيش از 10هزار دلار و يا معادل آن به ساير ارزها مستلزم استعلام از مرکز اطلاعات مالي و مبارزه با پولشويي وزارت امور اقتصادي و دارايي (FIU) به لحاظ مقررات مبارزه با پولشويي است.
احتمال ديگري كه ممكن است پيشبيني رئيس كل بانك مركزي مبني بر كاهش قيمت دلار در ماههاي پاياني سال را با ترديد همراه سازد، تغيير در عوامل غير اقتصادي تاثيرگذار بر قيمت ارز است، از جمله روي كارآمدن دونالد ترامپ به عنوان ريئس جمهور جديد آمريكا كه ممكن است در صورت اصرار او بر مخالفت با برجام، روابط بانكي و البته مناسبات ارزي ايران را با بانكهاي خارجي دستخوش تغييراتي سازد و حتي برنامه يكسانسازي نرخ ارز را چالش مواجه كند.
شفاف نبودن تمهيدات ارزي بانك مركزي و دولت در خصوص مقابله با محدويتهاي احتمالي در نقل و انتقال ارز ناشي از سياستهاي دولت آينده آمريكا و مانعتراشي بر سر روابط بانكي ايران با بانكهاي خارجي باعث خواهد شد تا همچنان انتظارات تورمي در خصوص قيمت ارز تقويت شده و كاهش احتمالي قيمت ارز به ويژه دلار با پيشبينيهاي سياستگذاران ارزي بانك مركزي همخواني نداشته باشد.
وقت خريد ارز نيست
به گزارش تابناک اقتصادی، اگر روند نرخ ارز در نيمه دوم سالهاي 92 و 93 در نيمه دوم سال جاري تكرار شود، انتظار ميرود قيمت ارز به ويژه دلار در ماههاي آينده كاهش يابد. توصيه ميشود مردم عادي از ورود به بازار هيجاني ارز خودداري كنند و داراييها و پساندازهاي خود را تحت تاثير انگيزهها و گمانهزنيهاي سفتهجوياني قرار ندهند كه در اين صورت بيم سوخت شدن بخشي از داراييها و پساندازهاي آنها ميرود. كارشناسان همواره در شرايط هيجاني و التهاب بازارهاي نقد شونده نظير ارز و طلا بر اين باورند كه وقت خريد ارز و طلا نيست و بايد صبر كرد و پس از بازگشت آرامش بر بازارها براي تامين نياز خود اقدام كنند.
قيمت دلار آمريكا در آخرين روز مهر سال 1393 حدود 3229 تومان بوده كه در آبان ماه به 3252 تومان، آذرماه به 3512 تومان رسيده اما در ديماه با كاهش تقاضاي فصلي قيمت در ديماه 3472، در بهمنماه 3410 و در آخرين روز سال 93 به 3274 تومان رسيده است. در سال گذشته هم در روز پاياني مهرماه قيمت فروش دلار آمريكا 3385 تومان، در آبانماه 3580 تومان و در آذرماه به بالاترين ميزان ممكن يعني 3640 تومان رسيد. اما اين روند در ماههاي زمستان سال گذشته برعكس شد به نحوي كه در آخرين روز ديماه هر دلار آمريكا 3617، بهمنماه 3494 و پايان سال 3468 تومان قيمت خورد. آيا اين روند براي امسال هم تكرار خواهد شد؟
كاهش قيمت دلار از ظهر امروز
يك روز پس از اظهارنظر رئيس كل بانك مركزي ايران، قيمت فروش نقدي در بازار آزاد و ميانگين قيمت فروش آن در صرافيهاي كشور روند متفاوتي را در پيش گرفت به نحوي كه از ظهر امروز قيمت دلار كاهش يافت. به گزارش تابناک اقتصادی، میانگین وزنی نرخ خرید و فروش ارز بر مبنای معاملات ثبت شده در سامانه نظارت ارز (سنا) توسط صرافی های مجاز کل کشور از 3885 تومان دز ساعت 9 صبح به 3414 تومان كاهش يافت. در بازار آزاد قيمت فروش نقدي هم با 60 تومان كاهش در ساعت 13 امروز پنجشنبه به 3839 تومان رسيد.