سردرگمی ملت در چند صدایی برجامی، حمام خون در غزه، پایکوبی در قدس، پروانه دو سوم احزاب در آستانه لغو، خونبارترین «روز نکبت»، تکذیب دیدار کمال خرازی با جان کری، رایزنی سرنوشتساز ایران و اروپا، احیای دریاچه ارومیه با آب ترکیه! دلواپسان دیروز شاکیان امروز، صدر و العامری در صدر، برگزاری دور نهم مذاکرات آستانه بدون حضور آمریکا و ادامه حرکت ارز و طلا در سراشیبی از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
به گزارش «تابناک» روزنامههای امروز سه شنبه ۲۵ اردیبهشت ماه در حالی چاپ و منتشر شدند که روز خونبار غزه همزمان با اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل در کنار سوژههای برجامی از اصلیترین خطوط خبری آنها شده است. بیشتر روزنامهها عناوین اصلی امروز خود را با انتخاب تیترهایی همچون خونبارترین «روز نکبت»، روز تلخ قدس، روز شرم، جشن جنایت در روز نکبت و سفارت خون خبر افتتاح رسمی سفارت آمریکا در بیت المقدس و همزمان ۵۲ کشته و ۲۴۰۰ زخمی در نخستین روز انتقال سفارت امریکا را منعکس کردند.
روزنامه اعتماد که در نیم صفحه نخست خود تصویری از ترامپ با کلاه یهودی یارمولکا بر سر چاپ کرده است، عنوان سفارت خون را برای گزارش خود از اولین روز افتتاح سفارت آمریکا در قدس اشغالی تیتر یک کرده است. سرمقاله امروز این روزنامه با عنوان نکبت یا روز استقلال؟ را خالد قدومی نماینده جنبش مقاومت اسلامی حماس در ایران نوشته است.
روزنامه ابتکار نیز خبر انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس اشغالی را با عنوان روز تلخ قدس و تصویری از درگیری مبارزان فلسطینی در روز خونبار فلسطین منعکس کرده است. این روزنامه در گزارشی دیگر که عنوان آن سردرگمی ملت در چند صدایی برجامی را تیتر یک کرده به بررسی نتایج موضع گیریهای متناقض از تریبونهای رسمی درباره شرایط برجام پرداخته است.
روزنامه وطن امروز که تصویر بزرگ صفحه نخست خود را به کشته و زخمی شدن مبارزان فلسطینی در روز انتقال سفارت آمریکا به قدس اختصاص داده عنوان جنایت نکبت را تیتر کرده و خبر داده است؛ رژیم صهیونیستی در روز افتتاح سفارت آمریکا در قدس ۵۲ فلسطینی معترض را به شهادت رساند.
روزنامه آرمان امروز موضوع انتقال آب از دریاچه وان ترکیه به دریاچه ارومیه را برجستهتر از سایر اخبار در صفحه نخست خود کرده و عنوان احیای دریاچه ارومیه با آب ترکیه! تیتر کرده است. این روزنامه همچنین تصویر یک شماره امروز را به محمدجواد ظریف اختصاص داده و با چاپ تصویر او در مرکز صفحه عنوان حرکت ظریف برجامی را در کنار آن قرار داده است.
در ادامه تعدادی از یادداشتها و سرمقالههای منتشر شده در روزنامههای امروز را مرور میکنیم؛
مشایی کارگردان مناظرههای ۸۸
حمیدرضا موسوی، از مسئولان ستادهای انتخاباتی احمدینژاد است که چندی پیش از احمدینژاد اعلام برائت کرد. او در گفت وگویی که امروز «شرق» آن را چاپ کرد، بیشتر در رابطه با نقش مشایی در برخی اقدامات و برنامههای احمدی نژاد صحبت کرده است. نکته مهمی که به آن اشاره کرده، این که پشت صحنه کارگردانی مناظرههای سال ۸۸ اسفندیار رحیممشایی بوده است.
در ادامه گزیدهای از صحبتهای او در این گفت وگو میآید:
ما از آقای احمدینژاد حمایت میکردیم، به دلیل این بود که خط احمدینژاد با خط حضرت آقا یکی بود؛ اما الان به انحراف کشیده شده است.
زمان مناظره احمدینژاد و کروبی طراح سؤالها خود آقای مشایی بود. در اتاق فکری که داشتیم، میدانستیم که نقطهضعف طرف مقابل، آقای هاشمی است؛ چون گفته میشد که منابع مالی طیف مقابل را آقای هاشمی تأمین میکند. این یک استراتژی بود که آقای مشایی و آقای جوانفکر به همراه آقای شریفزاده و آقای داوری که الان زندان هستند، بیشتر بر آن تأکید میکردند؛ یعنی همه اینها پایهگذار این شیوه مناظره بودند که به آقای موسوی و کروبی سرکوفت بزنند؛ چون آتوهایی داشتند. به ستادها هم القا شد که در مناظرات دانشگاهی و خیابانی هم سمتوسو را به سمت مثلا خانم رهنورد یا بنیاد شهید و ماجرای تحصن مجلس ششم دوران آقای کروبی و... ببرند.
قبل از سال ۸۸ ساختمانی در خیابان وصال، کوچه ماهان بود که مدیریتش با مهندس مشایی بود. عملیات این ساختمان محرمانه بود و کارش بولتنسازی علیه قوه قضائیه و برخی مقامات بود.
۸۷ تا ۸۹. مدیران و وزرای دولتها به این ساختمان میآمدند و تا نیمههای شب جلسه داشتند. یکی از کارهایی که از آن ساختمان بیرون آمد، یک سیدی بود که علیه جاسبی منتشر کردند یا مجله دولت معیار، یا وقتی آقای احمدینژاد سفر استانی میرفت، ما یکسری سیدی از سفرهای استانی ایشان تهیه میکردیم؛ با این هدف که آقای مشایی و آقای احمدینژاد را به یک شکل دیگر جلوه دهیم.
وقتی آقای احمدینژاد رفت سازمان ملل، یک کتاب با عنوان «انقلاب اسلامی ضرورتها و دستاوردهای اطلاعرسانی» منتشر شد که مجموعه سخنرانیهای مشایی بود. این کتاب به همراه یک کارت ویزیت در سازمان ملل توزیع شد. کتاب و کارت ویزیت به زبان انگلیسی بود. هدف این بود که به نفع آقای مشایی در جامعه ذهنیتسازی شود. به این شکل که گزینه بعدی ریاست جمهوری برای سال ۹۲ آقای مشایی است.
در یک برهه از زمان آقای مشایی با جامعه وعاظ ولایی به مشکل برخورد. جامعه وعاظ ولایی متعلق به آقای شجونی بود. اما یک جامعه وعاظ ولایی دیگر هم با محوریت آقای مهندس مشایی درست شد. در این جلسات آقای رئیسجمهور دعوت میشد و به حاضران کارت هدیه میدادند. از ۱۵۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان. در تاریخ ۲۰ دی ۸۹ به هریک از اعضا کارت هدیه ۵۰۰ هزارتومانی داده شد. مناسبتش هم حضور آقای بقایی در آن جلسه بود. سیدی آن جلسه هم که به صورت محرمانه بود، من دارم. مهندس مشایی یکشعری داشت که میگفت: با افتخار همه بگویید. شعر این بود: «ما اهل جنون و بیقراری هستیم؛ اهل دل و مهر و عشق و یاری هستیم؛ دلبسته نام مکتب ایرانیم؛ صدشکر خدا را که انحرافی هستیم».
احیای دریاچه ارومیه با آب وان ترکیه!
اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه طی یادداشتی با عنوان دریاچه ارومیه با وان پر نمیشود، در روزنامه آرمان امروز نوشت: رئیس جمهور وعده داد تا آخر این دولت یک متر آب به دریاچه ارومیه اضافه شود و معاون اول رئیس جمهور هم از انتقال آب حتی از خارج هم که شده برای پر کردن این دریاچه خبر داد که امری محال به نظر میرسد. احتمالا با توجه به اینکه اکثر قولهای دکتر روحانی مثل قیمت دلار، ایجاد شغل برای فارغ التحصیلان و... عملی نشده، به این وسیله میخواهند نهایت سعیشان را بکنند تا ترکیه را وادار و مجبور کنند مقداری از آب دریاچه وان را به دریاچه ارومیه بدهد تا یک متری که قول دادهاند، عملی شود. اما دریاچه وان حدود ۷۸ کیلومتر با نزدیکترین نقطه دریاچه ارومیه فاصله دارد، ضمن اینکه ارتفاعاتی سر راه دارد و از نظر تکنیکی چه هزینهای باید برای انتقال آب از وان بدهیم؟ از طرفی ترکها حاضر نیستند که وان هم گرفتار سرنوشت دریاچه ارومیه شود. وان را از چشمشان هم گرامیتر میدارند و نمیگذارند حتی یک قطره از آب آن کم شود ضمن اینکه دریاچه وان حدود دوسوم دریاچه ارومیه است. یعنی همه آب وان را هم انتقال دهیم، دریاچه ارومیه پر نمیشود.
راهکار چیست؟ حوزه آبی دریاچه ارومیه هفت و نیم میلیارد مترمکعب در سال آب دارد که البته در زمان خشکسالی کمتر شده است. آقای روحانی در ابتدای دولت یازدهم از بهینهسازی سیستم آبیاری کشاورزی و دامداری به قطرهای و بارانی خبر داد تا به این وسیله در مصرف آب صرفه جویی شود و ۴۰ درصد از آب این حوزه را به دریاچه ارومیه دهند، ولی این کار نشد. ۷۵۰ هزار هکتار زمین در حوزه دریاچه ارومیه است که برای اینکه آب قطرهای یا بارانی به آن بدهند، لازم است که هکتاری حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه کنند که آن را هم انجام ندادهاند؛ بنابراین قولی که دادهاند که ۴۰ درصد از آب حوزه را به دریاچه ارومیه میدهند، عملی نشده است. اگر این کار عملی شود که با صرف میلیاردها دلار و تومان خواهد بود و سیستم آبیاری در حوزه دریاچه ارومیه بهتر شود، بهبود پیدا کند و مدرن شود، در آن صورت میتوان دریاچه ارومیه را احیا کرد ولاغیر. از طرفی طرحی هم ارائه دادهایم که حدود ۲۰ درصد (یک پنجم) از آب پشت سدها که بالغ بر ۳۶ سد روی رودخانههای مشروب کننده دریاچه اورمیه است را به دریاچه ارومیه بدهند، ولی گفته میشود که کشاورزان پمپ میگذارند و آن را میکشند درحالی که سوابق نشان میدهد با گذاشتن مراقب میتوانند از این کار جلوگیری به عمل آورند، ولی واقعیت این است که با این سیستم و بدقولیها متاسفانه امیدی به احیای دریاچه ارومیه نیست.
اقداام اخیر ترامپ وبحرانهای سیاسی خاورمیانه
حسن هانی زاده کارشناس خاورمیانه در یک یادداشت تحلیلی که در شماره امروز روزنامه ایران چاپ شده با مروری بر برحانهای سیاسی کشورهای منطقه نوشت: اقدام اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا در شناسایی بیت المقدس بهعنوان پایتخت رژیم صهیونیستی وانتقال سفارت امریکا از تل آویو به بیت المقدس، خاورمیانه را درآستانه یک انفجار امنیتی وسیاسی قرار داد.
از آنجا که ترامپ در جریان تبلیغات انتخاباتی خود در نشست سران لابی صهیونیستی تعهد داد که ۵ موضوع مهم را در دستور کار خود قرار دهد لذا ترامپ پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری به تعهدات خود عمل کرد.
شناسایی بیت المقدس بهعنوان پایتخت رژیم اسرائیل، انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس، تقابل با محور مقاومت، فشار به کشورهای عربی برای برقراری رابطه با اسرائیل ولغو بر جام بخشی از تعهدات ترامپ به لابی صهیونیستی بود که سریعاً به این وعدهها عمل کرد. مجموعه تصمیم گیریهای ترامپ شرایط منطقه را به سمت یک بحران جدید برد وخاورمیانه را درآستانه یک بحران فزایندهای قرار داد که ممکن است به یک جنگ منطقهای منجر شود.
قیام مردم فلسطین علیه تصمیم اخیر ترامپ در انتقال سفارت امریکا به بیتالمقدس به شکلگیری یک انتفاضه فلسطینی منجر شد که ممکن است سالها طول بکشد وشرایط ناپایداری در فلسطین اشغالی ایجاد کند. از سوی دیگرعربستان تحت فشار امریکا وارد بازی سیاسی خطرناکی شده و آن برقراری رابطه وهمکاری آشکار با رژیم صهیونیستی است که این امر تضعیف حقوق ملت فلسطین را بههمراه خواهد داشت. عربستان با همکاری امارات متحده وبحرین از رهگذر تشکیل یک جبهه عبری - عربی سعی دارند تا ایران را دشمن اول کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی را دوست اعراب تلقی کنند.
همچنین دونالد ترامپ برای تقابل با محور مقاومت در سوریه، رژیم آل سعود را مجبور به پرداخت هزینههای حضور نیروهای تفنگدار دریایی امریکا در سوریه کرد که عربستان مبلغ ۴ میلیارد دلار در اختیار امریکا قرار داد؛ بنابراین عربستان وبرخی کشورهای عرب منطقه در برابر اقدام ترامپ در انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس سکوت اختیار کردند واین امر از وجود همکاری تنگاتنگ بین عربستان، امارات، بحرین، رژیم صهیونیستی و امریکا حکایت دارد.
همزمان با این تحرکات و متغیرات منطقهای انتخابات لبنان توازن قدرت را به سود مقاومت اسلامی ومحور مقاومت تغییر داد. ناظران سیاسی از اینکه مقاومت وائتلاف جریان طرفدار مقاومت اسلامی در لبنان توانست در انتخابات اخیر پارلمانی نزدیک به ۷۰ کرسی از مجموع ۱۲۸ کرسی را بهدست آورد، ابرازشگفتی کردند. اما آنچه موجب کاهش محبوبیت جریان المستقبل به رهبری سعد الحریری شد، رفتار شخص محمد بن سلمان ولیعهد عربستان نسبت به سعد الحریری نخستوزیر لبنان بود. هنگامی که سعد الحریری به دعوت ولیعهد عربستان به ریاض عزیمت کرد، محمد بن سلمان وی را وادار به استعفا کرد و بهمدت ۱۰ روز سعد الحریری را بازداشت و ۴ میلیارد دلار از اموال وی را مصادره کرد. این امر به کاهش محبوبیت سعد الحریری وجریان المستقبل منجر شد و لذا این جریان سیاسی نتوانست آرای لازم را برای تشکیل یک فراکسیون قدرتمند در پارلمان لبنان کسب کند. پیروزی مقاومت در انتخابات اخیر پارلمان لبنان شرایط را به نفع محور مقاومت و حتی دولت سوریه تغییر داد که این امر به تغییر موازنه قدرت به سود مقاومت اسلامی منجر خواهد شد. اما در عراق شرایط اندکی فرق کرده، زیرا در جریان انتخابا ت. پارلمانی جریان السائرون وابسته به مقتدی صدر توانست بیشترین آرا را کسب کند وبهعنوان بزرگترین فراکسیون وارد پارلمان جدید عراق شود.
متأسفانه مقتدی صدر که سیاستی غیر شفاف دارد اخیراً به سمت عربستان متمایل شده وتلاش دارد تا سیاستهای محمد بن سلمان ولیعهد عربستان را برای تقسیم شیعیان عراق به دو بلوک شیعیان عراقی و غیر عراقی عملیاتی کنند. اگر مقتدی صدر بخواهد از سیاستهای عربستان دنباله روی کند و در طیف شیعیان عراق شکاف ایجاد کند قطعاً عراق در آینده بایک بحران سیاسی جدیدی در درون خانواده شیعی مواجه خواهد شد؛ لذا بهنظر میرسد سهم خواهی جریان السائرون به رهبری مقتدی صدر برای بهدست گرفتن وزارتخانههای کلیدی تشکیل یک دولت ائتلافی را به تأخیر خواهد انداخت و این امر به تشدید ناامنیها در عراق منجر خواهد شد.
آپارتاید صهیونیستی و راههای مقابله
سید صباح زنگنه سفیر و نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری اسلامی در بخشی از یادداشتی که در رابطه با اتفاقات فلسطین اشغالی در روزنامه وطن امروز چاپ شده نوشت: یکی از راهبردهای آمریکا و اسرائیل این است که با انتقال سفارت و کارهایی از این قبیل بتوانند با گذشت زمان اشغال سرزمین فلسطین از ۱۹۶۷ تاکنون را مشمول فراموشی کرده و آن را در انظار عمومی یک مساله فراموش شده به تصویر بکشند؛ اما واقعیت این است که هرگز حقانیت فلسطین و اشغال آن توسط صهیونیستها نهتنها در افکار عمومی، بلکه از حیث حقوق عرفی و قوانین بینالمللی، ساقط نشده و از یاد نمیرود، چرا که این مساله موضوع تحریک ملتها اعم از مسلمان و غیرمسلمان است و به اقدام علیه تلآویو منتهی خواهد شد.
نکته قابلتوجه اینجاست که هیچ رئیسجمهوری در طول تاریخ آمریکا آماده پذیرش چنین هزینه سنگینی برای دولت و کشور خود نبوده است؛ دلیل این امر اقداماتی مانند پاکسازی قومی، نسلکشی، کودککشی و تجاوز ارضی است که از سوی قوانین بینالمللی خصوصاً اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی به عنوان شدیدترین جرائم بینالمللی از آنها یاد شده است. ممکن است عدهای انتقال سفارت آمریکا به قدس را نمادین بدانند، اما بدون تردید آثار سیاسی، امنیتی و حقوقی آن بسیار بالا خواهد بود و نمیتوان براحتی از کنار آن گذشت. در روزهای اخیر شاهد اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در بنگلادش بودیم و در آنجا تمام نمایندگان دولتها بر حمایت از قدس و فلسطین تاکید کردند و وزیر خارجه عربستان هم مجبور به همراهی با سایر حاضران شد. این بدان معناست که پس از گذشت ۷ دهه شاهدیم مساله قدس از یاد منطقه و جهان اسلام بیرون نرفته و این نشان میدهد اسرائیل و ایالات متحده باید منتظر هزینههای بعدی اقدام خود باشند.
برگزاری و ادامه راهپیمایی بازگشت توسط ساکنان سرزمینهای اشغالی نشان میدهد جدیت در احقاق حق بازگشت به خانه خود بیش از گذشته پررنگ شده است و آنها به دنبال یکسره کردن کار برای بازگشت به سرزمین اجدادی خود هستند. در این میان موضع سعودیها تناقضات مهمی دارد؛ ولیعهد سعودی سخن از حق حیات اسرائیل به میان میآورد و پادشاه عربستان سعی در تطهیر چهره پسرش دارد و این دوگانگی نشان از بیم و امید محمد بنسلمان برای شروع و ادامه ولیعهدی خود با حمایت آمریکا و اسرائیل دارد.
در این میان «اردن» به عنوان متولی اوقاف قدس شریف نسبت به انتقال سفارت آمریکا معترض است، چرا که این کشور حق نمایندگی و وکالت از سوی فلسطینیها برای حمایت از موقوفات قدس را دارد و نسبت به انتقال سفارت معترض و مخالف است. ممکن است بسیاری از کارشناسان معتقد باشند اردن در نهایت میتواند یک موضعگیری سیاسی و نصفه و نیمه از خود در مجامع بینالمللی نمایان کند، اما واقعیت این است که اَمان به جهت جایگاه و وجهه بینالمللی خود در پرونده فلسطین، میتواند اقدام به طرح شکایت علیه رژیم صهیونیستی کند. اینکه دیده میشود اسرائیل برای عضویت در شورای امنیت سازمان ملل درخواست میدهد، اما اعضای دائم با آن مخالفت میکنند یا اینکه بیانیه «محمود عباس» که آمریکا از آن شکایت و آن را محکوم میکند، توسط کویت حمایت میشود، نشان از شکست اسرائیل در مجامع حقوقی دارد، لذا نباید از این محور غافل ماند.
«آپارتاید» و فاصله انداختن میان فلسطینیها و سرزمینشان یکی از موضوعاتی است که امروز باید برای پیگیری حقوقی این پرونده مورد اشاره قرار بگیرد. مشابه این موضوع را اواخر دهه ۴۰ میلادی در آفریقای جنوبی شاهد بودیم که جنبه بینالمللی دارد، چرا که این موضوع دقیقاً جنبه نژادپرستی دارد که میتواند در شورای امنیت و سازمانهای بینالمللی مطرح و پیگیری شود. در امتداد اقدام آمریکا و اسرائیل، فلسطین باید برای عضویت در سازمان ملل اقدام کرده و به عنوان یک دولت روی کار بیاید که در نهایت این موضوع میتواند رژیم صهیونیستی را به چالش بکشد. از جهت دیگر فلسطین میتواند علیه اسرائیل با موضوع کشتارهای اتفاق افتاده در دهههای گذشته طرح دعوای کیفری در مجامع بینالمللی کرده و به نوعی رژیم صهیونیستی را محاصره کند. آنچه در روزهای آینده اتفاق خواهد افتاد و باید شاهدش باشیم عکسالعمل انفرادی یا گروهی مقاومت فلسطین خواهد بود؛ به صورتی که هستههای مقاومت در این جغرافیا به صورت مسالمتآمیز یا بر اساس واکنش سخت اقدام به پاسخگویی علیه اقدامات آمریکا و اسرائیل خواهند کرد که تبعات آن بدون تردید متوجه واشنگتن و تلآویو خواهد بود، چرا که در وضعیت کنونی بخشی از هویت مسلمانان جهان و همچنین ساکنان سرزمینهای اشغالی در حال تغییر است و هرگونه اقدامی در جهت پاسخ به انتقال سفارت متصور خواهد بود.