سامان موحدی راد در معرفی و نقد کتاب تهران نوشت: «ما یک عمر قلعهنشین بودهایم» یک داستان کلاسیک گوتیک آمریکایی است که به روایت زندگی غیرمعمول دوخواهر میپردازد که با عموی پیر و گربهشان در یک خانه دور افتاده از اجتماع، خارج از یک روستا زندگی میکنند. خانوادهای که علیرغم ظاهر زیبا و اشرافیشان با دشمنان، خارجیها و هرکسی که به آنها احترام نگذارد و یا قلمروشان را با حضورش آلوده کند با خشنترین شیوهی ممکن برخورد میکنند. بله درست است! داریم دربارهی یکی از داستانهای شرلی جکسون حرف میزنیم.
«ما یک عمر قلعهنشین بودهایم» حکایت زندگی مریکاترین بلکودد، کوچکترین دختر خانواده بلکوودهاست که با خواهر زیبایش کنستانسین و عموی پیر و زمینگیرش جولین و گربهاش جوناس در خانهای زیبا و اشرافی خارج از روستا زندگی میکنند. به سیاق بیشتر داستانهای شرلی جکسون باید کمی از خواندن کتاب بگذرد تا کمکم با علت عجیب و غریب بودن اتفاقات و رویدادها آشنا شویم. اینکه چرا اهالی دهکده با دختران بلکوود بد هستند، اینکه چرا آنها را مسخره میکنند و اینکه چرا کودکان روستا به دنبال کاترین بلکودد میدوند و به آواز میخوانند:
کانی میگه مری کت، چایی بیارم برات؟
مری میگه نه!نه! زهر میریزی تو نبات!
کانی میگه مریکت، میخوای بری بخوابی؟
آره توی قبرستون، وای یه خواب حسابی!
قتل و مرگ و میر اگرچه هستهی اولیهی شکلگیری داستان «ما یک عمر قلعهنشین بودهایم» را شکل میدهد اما به لطف روایت منحصر به فرد داستان از زبان مریکت، چنان به حاشیه رانده میشود که کمتر موردتوجه قرار میگیرد. همچنین همین زاویهی دید رویدادهای داستان است که قضاوت ما دربارهی رویدادهای داستان، نظیر علت برخورد عجیب و غریب اهالی روستا با بلکوودها یا علت تنفر از آنها را، دگرگون میسازد. درواقع مریکت با همهی وسواسهایش بهزیرکی تلاش میکند تا در میان دشمنان فراوانش زنده بماند؛ دشمنانی که از کشتاری که در عمارت بلکوودها اتفاق افتاده بود و مسببینش بیاعتراف و عقوبت راحت در نزدیکی آنها زندگی میکردند، چندان خرسند نیستند. در مجموع اگر از انتها به ابتدای داستان نگاهی بیندازیم، «ما یک عمر قلعهنشین بودهایم» روایتی است از اینکه چگونه یک خانهی زیبا و پر رونق به خانهی اشباح بدل میشود.
اگر به نویسندههایی با رفتارهای غیرمعمول علاقه دارید و خواندن بازتاب زندگی غیرمعمول آنها در آثارشان برایتان جذاب است، خواندن این کتاب به شما توصیه میشود. اگر بخواهیم از این دست نویسندهها در یک صد سال اخیر فهرستی تهیه کنیم، بیشک شرلی جکسون کسی است که نامش در میان ده انتخاب اول جای دارد. زنی که در طول زندگی ۴۸ سالهاش با مسائل و مشکلات درونی و بیرونی فراوانی مبارزه کرد. روابط عجیبش با مادرش که سرتاسر با تحقیر شرلی جکسون همراه بود، ازدواجش با ادگار هایمن که با عشق و نفرت همراه بود به همراه دستوپنجهنرمکردن با اعتیاد و آگروفوبیا و بیماریهای روانتنی دیگر، زندگی سختی برای خانم نویسنده فراهم ساخته بود. همهی این سختیها را بهوضوح میتوان در آثار او دید.
در «ما یک عمر قلعهنشین بودهایم» با دو خواهری مواجه هستیم که یکی بسیار خانهدار و کدبانوست و دیگری ساحرپیشهای که امور عجیب و غریب بیرون از خانه را انجام میدهد. خرید میکند، قفل درها را وارسی میکند تا خانه را از شر دشمنان و خارجیها نجات دهد و در جایجای عمارت بزرگ بلکوودها طلسمهایی کار میگذارد تا دشمنان را دفع کند و انگار این هر دو شرلی جکسون هستند. زنی که به داستانهای ساحرگرونه و وردهای جادوگرها بسیار علاقه دارد و از سوی دیگر به دلیل ازدواج استثمارگونهاش، وظیفهی چرخاندن تمام و کمال یک زندگی با چهار فرزند و یک شوهر پرتوقع را هم بر عهده دارد. آنچه در «ما یک عمر قلعهنشین بودهایم»، بر سر خانه بلکوودها میآید یک بار در عالم واقعی هم بر سر خانهی شرلی جکسون آمده بود. یکبار و پس از یک مشاجرهی طولانی و پر سروصدا میان شرلی جکسون و معلم دخترش، خانوادهی آنها در بنینگتن مورد آزارهای کلامی و برخوردهای فیزیکی مختلفی قرار گرفت؛ از جمله اینکه یک بار اهالی روی شیشهی پنجرهشان تصویر صلیبهایی شکسته را کشیدند. جکسون نتیجهی این برخوردها و سختیهایی را که زندگی اجتماعی بر او وارد کرده، بهخوبی در این کتاب روایت کرده است.
شرلی جکسون را البته بیشتر با داستان کوتاه لاتاری می شناسند. همین شهرت هم موجب شده بود در ایران، چند نمونه ترجمه از این داستان کوتاه موجود باشد. از سایر کتابهای جکسون که در خارج از ایران بسیار تقدیر شده اما خبری نبود. سرانجام بعد از سالها بیخبری انتشارات آگه «ما یک عمر قلعهنشین بودهایم»، کوتاهترین رمان جکسون، را ۵۵ سال بعد از انتشار این کتاب در اختیار علاقهمندان فارسیزبان ادبیات قرار داد. شاید نتوان ترجمهی این اثر را عالی قلمداد کرد، چه اینکه برخی اشتباهات حتی از چشم چون منی که خبرهی کار هم نیستم دور نمانده، اما درکل، کار با دریافت نمرهای بالاتر از متوسط میتواند گزینهی خوبی برای علاقهمندان به ادبیات معاصر آمریکا و آثار شرلی جکسون باشد.