آخرین وضعیت فروش نفت، تأکید ژاپن و اتحادیه اروپا بر تداوم حمایت از برجام، دستبرد گوگل به گوشی ایرانی ها، مذاکره در سایه مبادله، بحران مسکن با پول حل نمی‌شود، بی‌آیندگی، بدتر از طاعون برای جامعه، زنانه شدن چهره سالمندی در ایران، سه فرضیه در قتل وکیلی که هدایتی از او نام برد، قدرشناسی تهرانی‌ها از شهید مجید قربانخانی، توضیحات سرافراز درباره ویدئوی جنجالی و واکنش وزیر فرهنگ به توقیف رحمان ۱۴۰۰ از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.
به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز شنبه هفتم اردیبهشت ماه در حالی چاپ و منتشر شد که پیشنهاد ظریف برای تبادل زندانی‌ها با تیتر‌های مختلف از جمله دیپلماسی تبادل زندانی، ایران ـ آمریکا؛ اقدام برای تبادل زندانیان؟ و مذاکره در سایه مبادله در کنار تیتر‌های دیگری از سخنان وزیر امور خارجه از جمله درباره دور زدن تحریم‌ها توسط ایران در تعدادی از روزنامه‌ها برجسته شده است. آخرین وضعیت فروش نفت و مراسم تشییع شهید مدافع حرم مجید قربانخانی از دیگر عناوینی است که در تعدادی از روزنامه‌ها، موضوع گزارش‌های صفحه نخست شده است.
تحلیل آمار مؤسسه گالوپ درباره حضور ایرانی‌ها در بین غمگین‌ترین مردمان جهان و دستبرد گوگل به گوشی ایرانی‌ها نیز در چند روزنامه مورد توجه قرار گرفته است.
در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم؛
توپ در زمین آمریکاست
حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل طی یادداشتی با عنوان توپ در زمین آمریکاست در روزنامه آرمان امروز نوشت: پیشنهاد وزیر خارجه کشورمان مبنی بر تبادل زندانیان دو کشور ایران و آمریکا به نوعی انداختن توپ در زمین آمریکایی‌هاست که باید دید عکس‌العمل آن‌ها در این رابطه چه خواهد بود. هرچند کلیت بحث آمریکایی‌ها توقع آزادی زندانیان به صورت یکجانبه از سوی ایران است که با هیچ منطقی سازگار نیست، اما این پیشنهاد می‌تواند حداقل شروع خوبی باشد برای اینکه چند نفر آدم بیگناه که فقط جرمشان این بوده که تحریم‌های آمریکا که به ناحق و ناروا علیه ملت ایران برقرار شده را دور زدند و سعی کردند وسایل و امکانات مورد نیاز ایران را فراهم کنند و به این جرم در زندان هستند، آزاد شوند. این تبادل می‌تواند به این موضوع کمک کند تا کسانی که برای کشورشان تلاش کردند تا شرایط تحریمی برای مردم آسان‌تر شود، از زندان آزاد شوند و شاید هم تحلیلی باشد برای اینکه در زمینه سایر موضوعات مورد اختلاف هم مرحله به مرحله مشکلات حل گردد.
به هرحال اصل بحث این است که به معنای مذاکره نیست. هرچند در برخی خبرگزاری‌ها ایران را آماده برای مذاکره جلوه دادند، اما به نظر می‌رسد که هیچ ربطی به مذاکرات ندارد، چون اصلا در شرایط فعلی زمینه برای مذاکرات فراهم نیست. آمریکایی‌ها در ابتدا باید سر میز مذاکره برجام برگردند تا بعد بتوان صحبت از شروع مذاکرات مجدد کرد. ۱۲ شرط پمپئو عملا به معنای تسلیم است و زمینه‌ای برای مذاکره محسوب نمی‌شود. پیشنهاد دکتر ظریف جنبه انسانی دارد و کمک می‌کند که ایرانیان دربند در آمریکا آزاد شده و مبادله‌ای بین زندانیان صورت بگیرد.
چهل سال است که شعار نجات اقتصاد ایران از وابستگی به نفت را سر می‌دهیم، ولی متاسفانه دولت‌ها از آن غفلت کرده‌اند. درحالی که اگر سال‌ها پیش به این سمت حرکت کرده بودیم، اکنون دیگر آمریکا نمی‌توانست از این اهرم فشار علیه ما استفاده کند. ولی هنوز هم دیر نشده است. یک راه دور زدن تحریم‌ها از طریق کشتی‌هایی است که نفت خود را روی آب به فروش می‌رساند و راه دیگر صادرکردن مشتقات نفتی است. اگر بتوانیم در داخل کشور با سهمیه‌بندی بنزین یا حداقل تشویق مردم به مصرف کمتر، صادرکننده بنزین شویم، آن‌ها قادر به کنترل محموله‌های بنزین نیستند در حالی که مشتری بیشتری هم با نرخ اعلامی ایران وجود دارد. محموله‌های پتروشیمی هم مثل نفتکش نیست که با جی‌پی‌اس از مبدأ تا مقصد کنترل شود؛ بنابراین راه‌های مختلف نظیر فروش محموله‌های مشتقات نفتی، پتروشیمی و گاز وجود دارد. ما در حد سرسام‌آور و بی‌رویه از گاز در پاییز و زمستان استفاده می‌کنیم و چنین مصرفی در دنیا بی‌سابقه است. صادرات گاز از طریق لوله است و تحریم آن خیلی مشکل است و برای طرف‌های مقابل هم صرفه اقتصادی دارد؛ بنابراین راهکار‌های مختلفی وجود دارد ضمن اینکه کشور‌های مختلفی هم که از ایران نفت خریداری می‌کردند، نمی‌توانند بلافاصله نسبت به اقدام لغو خرید نفت از ایران اقدام کنند، چون پالایشگاه‌هایشان بر اساس نفت ایران تنظیم شده است. آن‌ها باید هزینه کنند تا نفت جدیدی را وارد پالایشگاه‌ها کنند. نباید هزینه‌ها را به شکل قبل ببینیم و لازم است که دولت قدری در هزینه‌هایش صرفه‌جویی کند. قوای مقننه و قضائیه، ارگان‌ها و سازمان‌های غیردولتی و خصولتی همه باید در بخش هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند تا به گذر از این دوره تاریخی کمک کنند. اگر آمریکا به این جمع‌بندی برسد که سلاح تحریم دیگر کند شده و اثر قبلی را ندارد، مطمئنا تجدیدنظر خواهد کرد. مهم این است که ما آن اراده را نشان دهیم. ملت ایران اراده خود را مبنی بر کم‌کردن وابستگی به نفت به مرحله اجرا بگذارد تا بتواند تحریم‌ها را مدیریت کرده و از تاثیر آن بکاهد. به طوری که طرف مقابل به این نتیجه برسد که عملا تحریم‌ها کارآمد نبوده است. آمریکا می‌خواهد سلاح تحریم به نارضایتی داخلی بینجامد تا فروپاشی حکومت را رقم بزند. این طراحی به جای این است که بخواهند میلیارد‌ها دلار هزینه کنند.
چشمان نظارتی و قضایی هنگام شکل‌گیری مفسدان اقتصادی کجا بودند؟
محمدحسین محترم در بخشی از یادداشت روز روزنامه کیهان با عنوان مطالبات مردم از قوه قضائیه نوشت: ریاست محترم قوه قضائیه تاکید کرده است که «تحول در قوه قضائیه زودگذر و دل‌خوش‌کنک و بخشنامه‌ای نیست و مردم باید در عمل عزم راسخ دستگاه‌های کشور را برای مبارزه با فساد ببینند و در نظارت و برخورد با فساد هیچ تابلوی ممنوع و خط قرمزی وجود ندارد». برای تحقق این وعده‌ها و برای اینکه دستگاه قضا از این آزمون خطیر سربلند بیرون آید، در شرایط کنونی مهم‌ترین مطالبه مردم ورود دستگاه قضائیه به موضوعی که رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی بر آن تاکید داشتند و آن «ضعف مدیریتی و مدیریت نارسا در مسائل اقتصادی» و جلوگیری از ضایع شدن حقوق عامه با این ضعف‌هاست تا از یک سو جلو برنامه‌ریزی‌های غلط و اشتباه و بعضاً تحمیل شده از سوی جریان نفوذی گرفته شود و از سوی دیگر آن‌گونه که رهبرمعظم انقلاب فرمودند: «کار‌ها بدون تاخیر انجام شود تا مشکلات اقتصادی که مسئله فوری کشور است، به سرعت برطرف شود». در کنار غفلت دولت، غفلت قوه قضائیه از این فرصت نیز می‌تواند تهدیدزا و تبعات کوتاه‌مدت و بلندمدتی برای اقتصاد کشور در پی داشته باشد کما اینکه تاکنون داشته است.
- در این خصوص یکی از موارد ورود دادستان کشور به عنوان مدعی‌العموم، بحث رشد اقتصادی کشور است. طبق برنامه پنجم و شعار‌های آقای رئیس‌جمهور قرار بود رشد اقتصادی در سال گذشته به ۸ درصد برسد، اما براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و وزارت اقتصاد و همچنین بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی کشور در سال ۹۷ منفی ۳ و یک دهم و رشد بخش صنعت منفی ۸ درصد بوده است. مدعی‌العموم باید ورود کند که منابع مالی کشور توسط چه
سوء مدیریت‌هایی و چه مفسدان و رانت‌خوارانی و کجا هزینه شده است که رشد ۸ درصد محقق نشده و علل و عوامل آن چه بوده است؟
بحث سیلاب‌های اخیر و سیاست غلطی که موجب تعطیلی ساخت برخی سد‌هایی شد که می‌توانست از بخش بزرگی از خسارات فعلی جلوگیری کند و بررسی چگونگی هزینه شدن ۵۱ میلیارد دلار اعتبار لایروبی رودخانه‌ها در بودجه ۹۷، و همچنین پیگیری و نظارت دقیق بر پرداخت مطالبات مردم سیل‌زده برای اینکه به سرنوشت مطالبات سال ۹۵ تبدیل نشود، از دیگر مواردی است که قوه قضائیه برای رعایت حقوق عامه باید به آن‌ها ورود کند و پاسخ شفافی برای مردم داشته باشد.
- رسیدگی صریح و بدون ملاحظه و مصلحت‌جویی به پرونده‌های برادران رئیس‌جمهور و معاون اول رئیس‌جمهور نیز می‌تواند برای مردم امیدآفرین باشد که در مقابله با فساد و رانت هیچ خط قرمزی وجود ندارد.
- وظیفه مهم و اساسی قوه قضائیه پیشگیری از بوجود آمدن «ابربدهکاران بانکی» و «سلطان»های فساد است. سوال این است مگر رانت‌خواران و مفسدان یک‌شبه ابربدهکار بانکی و سلطان فساد می‌شوند؟ این نقد به قوه قضائیه در دوره قبل وارد است که چشمان نظارتی و قضایی هنگام شکل‌گیری چنین مفسدانی کجا بودند؟ لذا این انتظار از قوه قضائیه با مدیریت جدید وجود دارد که چهارچشمی مراقب باشد تا سلطان‌ها و ابربدهکاران جدید و بعضاً «یقه سفید» به وجود نیایند! برخورد آنی و قاطع با جرم هنگام وقوع جرم بدون هیچ مصلحت‌جویی و ملاحظه‌ای انتظار بحق مردم از دستگاه قضا می‌باشد. سوال این است که چرا در پرونده‌هایی که پای برخی از مدیران دولتی و سیاسیون در میان است بعد از اینکه سال‌ها از وقوع جرم می‌گذرد، سراغ مجرمین می‌روند؟ اگر برخورد قاطع و بهنگام باشد، بازدارنده و پیش‌گیرنده از بروز و گسترش فساد خواهد بود. امیدواریم ریاست محترم قوه قضائیه امسال در هفته قوه قضائیه گزارش موفقیت‌آمیز و امیدوارکننده‌ای در خصوص اعاده حقوق عامه و مطالبات مردم ارائه کند. ان‌شاءالله.
راز غمگین بودن ایرانی‌ها چیست؟
روزنامه ابتکار در گزارشی با عنوان راز غم ایرانی به تحلیل آمار‌های ارائه شده توسط مؤسسه گالوپ که ایران را در رتبه پنجم غمگین‌ترین، عصبانی‌ترین و پراسترس‌ترین کشور‌های جهان قرار داده پرداخت و نوشت: چاد، نیجر، سیرالئون، عراق؛ تنها این چهار کشور در فهرست نتایج پژوهش سال ۲۰۱۸ موسسه گالوپ در میان ۱۴۰ کشور جهان، از ایرانی‌ها غمگین‌تر و خشمگین‌تر هستند! اما واقعا ایرانی‌ها همین قدر غمگین و خشمگین‌اند؟
شاید نتوان جواب این سوال را به شکلی علمی داد. به هر حال این نتیجه حاصل پژوهشی با سوال‌های مشخص است. به طور کلی نتایج تحقیقات موسسه آمریکایی گالوپ نشان داده که مردم در سراسر جهان در سال ۲۰۱۸ میلادی، برای دومین سال پیاپی غمگین‌تر و خشمگین‌تر و ترسناک‌تر از هر زمانی شده‌اند. یورونیوز در گزارشی دراین‌باره نوشته است که بر اساس این تحقیقات، جهان در سال گذشته میلادی به اندازه سال ۲۰۱۷ بدبخت باقی مانده است که نتیجه جنگ‌ها، بحران‌های سیاسی و شرایط اضطراری انسانی است. موسسه گالوپ برای انجام این تحقیق بیش از ۱۵۱ هزار مصاحبه را در سال ۲۰۱۸ در ۱۴۰ کشور جهان انجام داده است تا احساسات ساکنان این کشورها را درباره وضعیت زندگی‌شان دریابد. در این تحقیق پرسش‌هایی با هدف درک عواطف و نگاه مردم به زندگی طرح شده و معیار‌های سنتی تحقیقات از جمله تولید ناخالص داخلی کشورها، مدنظر قرار نگرفته است. برخی از پرسش‌های مطرح شده عبارتند از: آیا دیروز احساس خوبی داشتید؟ آیا دیروز با احترام با شما رفتار شده است؟ آیا دیروز خندیده‌اید یا دست‌کم لبخند زده‌اید؟ آیا دیروز چیز جالبی آموخته‌اید یا کار جالبی انجام داده‌اید؟ آیا شما بیشترین ساعات روز را با غم و اندوه، استرس، درد‌های فیزیکی، نگرانی و خشم سپری می‌کنید؟
نتایج این تحقیق نشان داد که در سال گذشته میلادی به طور متوسط از هر ۱۰ نفر ۴ نفر اعلام کرده‌اند که زندگی روزمره‌شان توام با نگرانی‌های زیادی است و از هر ۱۰ نفر ۳ نفر نیز گفته‌اند همواره دچار استرس هستند و درد‌های فیزیکی بسیاری را تحمل می‌کنند. یک چهارم مصاحبه‌شوندگان دچار غم و اندوه بودند و ۲۲ درصد از آن‌ها نیز همواره خشمگین هستند. بر اساس نتایج این تحقیق، ۱۰ کشوری که به طور میانگین بین ۱۰ شاخص، مردم‌شان بدترین وضعیت را در سال گذشته میلادی تجربه کرده‌اند به ترتیب عبارتند از: چاد، نیجر، سیرالئون، عراق، ایران، بنین، لیبریا، گینه، سرزمین‌های فلسطین و کنگو.
به این ترتیب مردم چاد غمگین‌ترین مردم جهان هستند و نسبت به مردم دیگر کشورها احساس بدبختی بیشتری می‌کنند. چاد از سال ۲۰۱۴ میلادی در یک رکود اقتصادی عمیق به سر می‌برد و استاندارد‌های زندگی در این کشور به پایین‌ترین سطح در میان کشور‌های آفریقای مرکزی رسیده است. نزدیک به ۶ میلیون نفر از جمعیت ۱۵ میلیونی این کشور در فقر شدید زندگی می‌کنند.
بیش از ۷ نفر از هر ۱۰ پاسخ دهنده به پرسش‌های نظرسنجی گالوپ در آمریکای لاتین، اعلام کرده‌اند که دست‌کم در روز قبل از مصاحبه، لذت و آرامش و لبخند را تجربه کرده‌اند و ۸۷ درصد نیز گفته‌اند که با آن‌ها با احترام برخورد شده است. پاراگوئه در میان کشور‌های آمریکای لاتین بهترین وضعیت را دارد و نگاه مردم آن به زندگی مثبت‌تر است.
جالب توجه اینکه ۴۳ درصد ایرانی‌ها گفته‌اند که یک روز قبل از سوال این موسسه، تنش عصبی را تجربه کرده‌اند. به طور تفکیکی، ایران در احساس عصبانیت رتبه ۳، در احساس غم رتبه ۵، در احساس استرس رتبه ۵ و در احساس نگرانی رتبه ۴ را در میان ۱۴۰ کشور جهان داشته است.
ایرانی‌های زیادی به این گزارش در فضای مجازی واکنش نشان داده‌اند. کاربری در توئیتر نوشته است: «یعنی اگه گالوپ نمی‌گفت، خودمون نمی‌فهمیدیم؟» دیگری می‌گوید: «خبر تکراری بود و عادی، موسسه گالوپ ایران را پنجمین کشور غمگین جهان اعلام کرد». بعدی هم نوشته: «هفته‌ای یک بار نتایج تحقیقات نشون میده ایران غمگین‌ترین و عصبی‌ترین کشور دنیاست». کاربری دیگر به کنایه گفته است: «به نظرم این گزارش اشتباهه. شما الان برید تو خیابون می‌بینید بیشتر مردم شاد و خندان تو صف‌های گوشت و مرغ و شکر و... ایستادن. تازه بعضی‌ها هم شادمانه دارن تو سطل‌های زباله جستجو می‌کنن». برخی نیز واقعا معتقدند که این گزارش اشتباه است و اوضاع اینقدر‌ها هم بد نیست. عده‌ای وضعیت ایران را نسبت به کشور‌هایی درگیر مصایب بیشتر از ایران می‌سنجد و دیگرانی هم می‌گویند که حتی با وجود صحت این گزارش، باید تغییر را شروع کرد و به مردم توصیه می‌کنند این کار را با تلاش برای شاد بودن و شاد کردن دیگران، مهربانی به دیگران و... شروع کنند.
مهرانه عظیمی دانش آموخته جامعه شناسی در بخشی از این گزارش می‌گوید: اگر در میان جامعه حضور داشته باشیم، میزان غم، استرس و خشم را درک کنیم». وی در عین حال خاطرنشان کرد: «البته شرایط فرهنگی ما به گونه‌ای است که به اصطلاح غر زدن و به طور کلی ابراز نارضایتی از وضع موجود در آن زیاد شده و بسیاری در مواجهه با سوالات این چنین، مسابقه «من وضعم بدتر است» برگزار می‌کنند. با این حال حتی در این شرایط هم نتیجه پژوهش بر اساس این پرسشنامه‌ها علمی محسوب شده و قابل استناد است». این دانش‌آموخته جامعه‌شناسی در پایان گفت: «قطعا وضعیت اقتصادی در این نتایج بی‌تاثیر نیست. با این حال چنانکه در مقایسه با نتایج کشور‌های آمریکای جنوبی مشاهده می‌شود، ویژگی‌های فرهنگی در مقابله با ناملایمات هم در این زمینه نقش ویژه دارد. مسلما مسئولان امر باید در کنار حل مشکلات اقتصادی، به نشاط جامعه هم توجه ویژه داشته باشند و البته فراموش نکنیم که گاهی تعریف نشاط نزد مسئولان و مردم با هم فرق می‌کند و الزاما راهکار‌ها و اقدامات مسئولان در این زمینه نتیجه‌بخش نیست. در نتیجه باید به دنبال راه‌هایی بود که عنصر نتیجه‌بخش بودن در آن‌ها قابل مشاهده باشد».
