به گزارش «تابناک» روزنامههای امروز سه شنبه بیستم آبان ماه در حالی چاپ و منتشر شد که خبر ساخت واکسن کرونا توسط دو شرکت داروسازی، نوسانات بازار سرمایه و تحلیل آن و غیرقابل بررسی مجدد بودن برجام که روز گذشته توسط سخنگوی وزارت خارجه مطرح شد، همراه با گزارشهای تحلیلی از چگونگی رفتار سیاست خارجی بایدن با ایران و بالعکس در صفحات نخست روزنامههای امروز برجسته شده اند.
در ادامه تعدادی از یادداشتها و سرمقالههای منتشره در روزنامههای امروز را مرور میکنیم؛
جاوید قرباناوغلی، دیپلمات بازنشسته در بخشی از سرمقاله امروز شرق با عنوان سه نکته کلیدی برای ایران مقابل بایدن نوشت: رئیسجمهور منتخب آمریکا قبل از پیروزی در انتخابات به صراحت اعلام کرده که به توافق برجام بازخواهد گشت. اینکه این امر چه زمانی پس از تصدی او بر کرسی ریاست در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ اتفاق بیفتد تا حدود بسیار زیادی با رایزنیهای قبل از ورود بایدن به کاخ سفید ارتباط دارد. بدون هیچ شک و تردیدی میتوان حدس زد که از هماکنون لابیهای اسرائیلی و عربی مخالف توافق هستهای دور جدیدی از فعالیت فشرده نزد تیم بایدن را آغاز خواهند کرد. علاوه بر مخالفتهای صریح نتانیاهو و دهانکفکرده او در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و نمایش مضحک برنامه هستهای ایران، از یاد نبردهایم که شاهزاده سعود الفیصل، وزیر خارجه وقت عربستان، با عجله به وین رفت و با جان کری در هواپیمای خود ملاقات کرد تا به نظر خود مانع توافق با ایران شود. سیاست امروز اسرائیل و عربستان در مقابل ایران به مراتب شرورانهتر و ضدیت با ایران صریحتر شده و شاهد اتحادی بین اسرائیل و تعدادی از رژیمهای عربی حول محور ایران هستیم. طرفه آنکه نقطه وصل این اتحاد نامیمون ایرانهراسی برخاسته از طرف اسرائیل و تیم ترامپ و البته در یک نگرش واقعبینانه برخی از اقدامات از طرف ما بود.
به نظر میرسد ایجاد شکاف در این اتحاد، باید از اولویتهای سیاست خارجی ایران در دوره پساترامپ باشد. برای تحقق این امر پیشنهاد میکنم؛
اول، با توجه به سیاست اعلامشده بایدن در بازگشت برجام، ایران از بهکارگیری ادبیاتی که میتواند فرصت برای لابی مخالفان عربی، اسرائیلی باشد، پرهیز کند. اینکه بایدن با چه شرایطی به برجام بازمیگردد و شرط ما چیست، بیش از آنکه سیاست توییتی و بیان مواضع رسانهای باشد، میتواند از طریق گفتگو قبل از ورود بایدن به کاخ سفید صورت گیرد. تجربه موفق مذاکرات دوجانبه در خلال مذاکرات قبل، چه در عمان یا ژنو و وین، مدل خوبی برای این مهم است.
دوم، از هماکنون میتوان نگرانی محمد بنسلمان را از خلال سیاستهای اعلامی بایدن در قبال ایران، مشاهده کرد. برای گرفتن بهانه از دست کسانی که سیاستهای منطقهای ایران را خطرناک میدانند، ضروری است دستگاه دیپلماسی تمرکز خود را بر اصلاح و بازسازی روابط با همسایگان بگذارد. با وجود دشواری این مهم بهویژه در پرتو رویکردهای عربستان در برابر ایران، توجه داشته باشیم که پیشرفت در بهبود روابط ایران با جهان، مشوق رژیمهای عربی برای کاهش خصومت و درپیشگرفتن سیاستی منطقی و براساس منافع مشترک خواهد بود.
سوم، سیاست خارجی کشورها، امری فراجناحی است. متأسفانه این مسئله در ایران به مناقشه بین جناحهای سیاسی و تسویهحساب بین گروههای مختلف تبدیل شده است. اینکه یک نفر از مجلس یا از تریبون نماز جمعه یا ... بدون درنظرگرفتن سیاست رسمی حرفی زده و مشکلی برای کشور ایجاد کند، نشانه آزادی عقیده و دموکراسی نیست. دوره دوماهه تا جلوس بایدن در کاخ سفید از حساسیت فوقالعادهای برخوردار است. مدیریت این بازه زمانی را جدی گرفته و با تدبیر فرصت را برای طرفهایی که نگرانی آنها از پیروزی بایدن مشهود است و درصدد استفاده از زمان باقیمانده ترامپ یا تأثیرگذاری بر تیم آینده بایدن هستند، فراهم نکنیم. با کناررفتن ترامپ راه برای دیپلماسی هموار است. از این فرصت برای تغییر شرایط در منطقه و روابط با جهان استفاده کنیم.
حنیف غفاری در سرمقاله امروز رسالت با عنوان مهار بازی دموکراتها در قبال ایران نوشت: «آموس هاچسن» مشاور سابق جو بایدن و از مقامات سابق وزارت خارجه در دولت اوباما، در گفتگو با کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی تأکید کرد: «من معتقدم بایدن در ماههای نخست ریاست جمهوری بهصورت کامل به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بازخواهد گشت؛ این به معنی لغو تحریمهای آمریکا در ازای تعلیق برخی از برنامههای هستهای توسعهیافته ایران در ۳ سال گذشته است. البته بایدن همزمان میخواهدبرخی تغییرات در برجام ازجمله در بازه زمانی انقضای این توافق بینالمللی، صورت دهد.»
صورتبندی اظهارات مشاور سابق بایدن و تجمیع آن با مواضع دموکراتهایی مانند «ایلان گلدنبرگ»، «جک سالیوان»، «ویلیام برنز»، «ریچارد نفیو» و دیگر افراد شاخص در حوزه سیاست خارجی آمریکا بهوضوح نشان میدهد که دموکراتها «بازگشت مشروط به برجام» را در دستور کار خود قرار دادهاند!
به عبارت بهتر، دولت بایدن (در صورت استقرار بیدردسر در کاخ سفید) سعی دارد در ازای «اعلام بازگشت کلی به برجام» امتیازات جدیدی را از ایران طلب کند که شاخصترین آنها، «دائمی کردن محدودیتهای هستهای ایران» است. تحقق این خواسته غیرقابلقبول، مستلزم حذف بند «غروب آفتاب» در توافق هستهای با ایران است. بر این اساس، محدودیتهایی که وفق برجام از سوی کشورمان پذیرفتهشده و قرار است در سال ۲۰۲۵ میلادی بخش گستردهای از آنها پایان یابد، جنبهای دائمی پیداکرده و دیگر مقید به زمانی خاص نمیباشد!
پسازآن، دموکراتها درصدد آن خواهند بود تا در عین اعلام بازگشت به برجام، از تعلیق عملی تحریمهای یکجانبه ایالاتمتحده علیه کشورمان اجتناب کنند.
در این میان، ترامپ از قبل بخشی از بازی بایدن را تکمیل کرده است! دولت بایدن قطعا ادعا خواهد کرد که بخشی از تحریمهای یکجانبه آمریکا که قرار بود مطابق سند توافق هستهای تعلیق شوند، در ذیل بندهایی مانند «مبارزه با تروریسم» و توسط سنای آمریکا به تصویب رسیده و تعلیق دوباره آنها مستلزم زمان خواهد بود!
فراتر از آن، وزارتخانههای خزانهداری و امور خارجه دولت دموکرات آمریکا به شرکتها و کمپانیهای تجاری و اعتباری در جهان هشدار خواهند داد که علیرغم تعلیق تحریمهای آمریکا، باید مراقب تبعات سرمایهگذاری بلندمدت، میانمدت و حتی کوتاهمدت خود در ایران باشند. اثر عملیاتی این رویکرد، همان اجتناب بسیاری از شرکتها در معامله با کشورمان است، با این تفاوت که در دوران ریاست جمهوری ترامپ، شرکتهای خارجی بابت مراوده با ایران مشمول جریمه و تحریم میشدند و این بار در ظاهر چنین چیزی در کار نیست!
بایدن و دموکراتها بهمانند ترامپ به دنبال تحدید توان موشکی، منطقهای و هستهای کشورمان هستند. آنها قصد دارند در این خصوص، مذاکراتی موازی و همزمان با یکدیگر را با ایران صورت داده و درنهایت از استراتژی «مهار حداکثری ایران» بهصورت رسمی پردهبرداری کنند. نخستین گام در مواجهه با این بازی هدفمند و از پیش تعیینشده دموکراتها، آگاهی نسبت به مختصات بازی بایدن و همراهانش در مواجهه با کشورمان خواهد بود.
در این میان، هرگونه مرزبندی اشتباه میان تاکتیکها و استراتژیهای رقیب از سوی ما، میتواند منجر به نادیده انگاشتن «نقشه استراتژیک و مبنایی آمریکا» و درنتیجه، ارسال سیگنالها و پالسهای «هزینهساز» از سوی کشورمان شود. در این صورت، قدرت «مدیریت و مهار بازی رقیب» را بهخوبی و فارغ از هرگونه هیجانی پیدا خواهیم کرد.
سید علیرضا عظیمی پور، طی یادداشتی با عنوان پیش بینی بازارهای اقتصادی ایران در آفتاب یزد نوشت: از نیمههای بهار امسال رشد مستمر قیمت ارز بگونهای بود که گویی ریسک ناشی از انتخاب مجدد ترامپ پیش خور میشد. بطوریکه بسیاری هم در این بازار و هم سایر بازارها برای سود بیشتر و حفظ ثروت خود نسبت به خرید طلا، زمین، ملک، خودرو، اوراق قرضه، صندوقهای سرمایهگذاری و سهام شرکتهای بورسی خصوصا شرکتهای وابسته به دلار اقدام نمودند. طبیعتا گروهی نیز بدون مطالعه کافی و تحلیل اطلاعات مالی به امید سود کوتاه اقدام به سرمایهگذاری کرده اند، غافل از اینکه بازدهی بالا و غیرمتعارف در کوتاه مدت، ناشی از فریبکاری است.
حال این سوال مطرح است که اوضاع بازارهای مالی چگونه خواهد شد؟
انتظار میرود با تداوم کاهش نرخ ارز در روزهای پیش رو، بیشترین ریزش قیمتها را در بازارهایی شاهد باشیم که وابستگی جدی به دلار دارند؛ لذا ارز، طلا و خودروهای خارجی که عمدتا بدلایل سفته بازی در ماههای اخیر از رشد قیمتهای بالا و حتی حبابی برخوردار بودند و از جمله بازارهایی هستند که فاقد دستگاه نظارتی و یا تنظیمکننده قوانین و مقررات هستند، بشدت تحت تاثیر قرار میگیرند.
در مرحله بعد و البته با شدت کمتر، سایر بازارهایی که سرمایه گذاران برای حفظ و ارتقای ارزش ذخایرشان در آنها فعال هستند با ریزش و تعدیل قیمت مواجه خواهند شد. بازار ملک و ساختمان، صندوقهای پایه طلا و سهام شرکتهای بورسی که قیمت تابلو آنها در ارتباط مستقیم با ارز قرا دارد از این دست هستند. قطعا سهام شرکتهای بورسی که صنایع آنها وابستگی اندکی به ارز دارد و صندوقهای سرمایهگذاری کمترین کاهش را تجربه خواهند کرد؛ لذا سرمایه گذاران با توجه به اصلاح شاخص بورس طی دو ماه اخیر و همچنین انتشار گزارشهای عملکرد حسابرسی شده شرکتها تا پانزدهم آذرماه، در کنار احتمال ادامه روند کاهش نرخ ارز طی روزهای آینده میتوانند از فرصت مناسب خرید سهام شرکتهای مطمئن در بورس با انتظار بازدهی در افق حداقل یک ساله بهره ببرند و شاهد ورود سرمایه به بازار بورس باشیم.