سازمان زندان‌ها پس از تعطیلی کانون اصلاح و تربیت استان خراسان جنوبی، کانون اصلاح و تربیت استان گیلان را هم تعطیل کرد و مددجویان نوجوان این استان را هم به آغوش خانواده‌های خود برگرداند.
به تازگی رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور، با انتشار توییتی در صفحه شخصی خود، از سیاست جدید نهاد تحت مدیریت خود رونمایی کرد و نوشت: «تنها چند روز پس از خراسان جنوبی، مددجویان زیر ۱۸ سال در گیلان به آغوش خانواده بازگشته و کانون اصلاح و تربیت استان گیلان هم، تعطیل شد. انشاءالله با کمک آحاد جامعه، به زودی زمینه‌های تربیت و تنبه سایر مددجویان زیر ۱۸ سال کشور نیز در خارج از زندان فراهم شود.»
به گزارش تابناک، اواسط خردادماه بود که با تلاش دادگستری و اداره کل زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی، کانون اصلاح و تربیت استان خراسان جنوبی تعطیل شد؛ اتفاقی که می‌تواند کاهش آمار‌های ورودی به زندان‌ها را هم به دنبال داشته باشد. گزارش‌ها و ارزیابی‌های دادگستری استان خراسان جنوبی نشان می‌دهد، بسیاری از بزهکاری‌های نوجوانان به دلیل مشکلات اقتصادی و وضعیت معیشت خانواده‌هاست و به این دلیل، رخ می‌دهد که افراد نمی‌توانند نیاز‌های اولیه خانواده خود را تامین کنند.
نخستین کانون اصلاح و تربیت در سال ۱۳۴۷ و در تهران تشکیل شد. کانون اصلاح و تربیت مکانی است که نوجوانان به خاطر ارتکاب به جرم نگهداری می‌شوند. آن طور که سایت خبررسانی کانون اصلاح و تربیت، این نهاد را معرفی کرده، کانون اصلاح و تربیت مرکزی است جهت نگهداری، اصلاح و تربیت و تهذیب اطفال غیربالغ و بزهکار یا بزهکارانی که کمتر از ۱۸ سال تمام داشته باشند.
هدف قانونگذار از تمایز و جداسازی این‌گونه بزهکاران، توجه به واقعیت‌های ملموس در جوامع شهری و تنگنا‌های ایجاد شده در مسیر زندگی افراد جامعه، بخصوص کودکان و نوجوانان است. درواقع این قشر کم سن و سال معمولا در اثر سوءاستفاده از ناآگاهی و شناخت نداشتن از قوانین و مقررات در سن بسیار کم گرفتار مشکلات قضایی می‌شوند. اغلب نوجوانانی که به این مکان می‌ایند به جرمی مرتکب شده‌اند و زیر ۱۸ سال دارند.
کانون اصلاح و تربیت دارای سه قسمت است؛ قسمت نگهداری موقت، قسمت اصلاح و تربیت و زندان.
هر یک از قسمت‌های نامبرده از یکدیگر جدا بوده و در هر قسمت اطفال بر حسب سن با رعایت تبصره ذیل ماده ۱۳ قانون دادگاه اطفال، سابقه ارتکاب جرم و حتی الامکان از نظر نوع جرم و درجه تربیت‌پذیری طبقه‌بندی می‌شود. از سوی دیگر، قسمتی که دختران در آن نگهداری می‌شوند از پسران مجزاست. بدین ترتیب، اطفال و نوجوان کانون در سه گروه دختران، گروه ویژه (پسران کمتر از۱۴ سال) و گروه پسران ۱۸-۱۴ سال جای می‌گیرند.
کانون اصلاح و تربیت در هر حوزه دارای یک مدیر و برای هر یک از قسمت‌های آموزش، نگاهداری موقت و اصلاح و تربیت و زندان، دارای یک مسئول است. این نهاد به تعداد کافی پزشک، روان پزشک، روانشناس متخصص، مددکار اجتماعی، مربی، آموزگار و آموزگار تعلیمات حرفهای، کارمند دفتری، پزشکیار و مراقب تربیتی و انتظامی هم دارد.
گام بعدی: تعطیلی زندان زنان
به نوشته حامی عدالت، سال گذشته رئیس قوه قضائیه در بازدید از کانون اصلاح و تربیت تهران با بیان اینکه خدا را شاکر هستیم که تعداد مددجویان کانون اصلاح و تربیت بالا نیست، گفت: امیدواریم در مقطع بعدی که در این کانون حاضر خواهیم شد، شاهد باشیم که تعداد مددجویان آن به کمترین میزان ممکن رسیده و همه نوجوانان حاضر در این کانون اصلاح شده‌اند و مشکلاتشان مورد رسیدگی قرار گرفته است.
رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی نیز در نشست خبری پس از تعطیلی کانون اصلاح و تربیت خراسان جنوبی، با اشاره به بیانات امام خمینی، از زندان به عنوان مدرسه آموزش و تربیت اخلاق نام برد.
محمدمهدی حاج محمدی، همکاری و تعامل حوزه‌های اجرایی و قضایی را در بهبود شرایط موجود بسیار موثر خواند و درخصوص هدف از سفر به خراسان جنوبی گفت: تعطیلی کانون اصلاح و تربیت استان که اولین بار در سطح کشور رقم خورد، بررسی علل این اتفاق خوب و خداقوت به همکاران حوزه زندان‌ها و دادگستری، مهمترین هدف از سفر ما بود. وی با بیان اینکه کمتر از سه درصد جمعیت کیفری کشور را بانوان تشکیل می‌دهند، افزود: تعطیلی بخش رنان نیز به گفته مدیران استان در دستور کار است که امیدواریم به زودی عملیاتی شود.
اقدامات گسترده در کانون تهران
کانون اصلاح و تربیت استان تهران هم اقدامات زیادی در خصوص آزادی مددجویان خود انجام داده است. معاون وزیر دادگستری سوئیس و هیات همراهش هم سال قبل از از این کانون بازدید کردند.
در آن دیدار آقای برناردو اشتادلمان، معاون وزیر دادگستری و پلیس فدرال و رئیس هیات سوئیس از مدیر کانون اصلاح و تربیت سوال کرد که اطفال زیر ۱۵ سال که مرتکب بزهکاری می‌شوند چه مجازاتی دارند؟
مدیر کانون هم در پاسخ به ایشان گفت: بر اساس ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی اطفال و نوجوانانی که مرتکب جرایم تعزیری می‌شوند (۹ تا ۱۲ سال) حسب مورد دادگاه تصمیمات مختلفی را درباره این افراد اتخاذ می‌شود. از جمله تحویل به خانواده با اخذ تعهد مبنی بر تادیب و تربیت و یا معرفی به مددکار اجتماعی یا روانشناس و یا فرستادن به یک موسسه آموزشی به منظور تحصیل یا حرفه آموزی، جلوگیری از معاشرت و ارتباط مضر طفل یا نوجوان با اشخاص به تشخیص دادگاه، نصیحت به وسیله قاضی دادگاه. در خصوص اطفال و نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ سال نیز اخطار و تذکر و یا اخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم و یا نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال در مورد جرایم تعزیری درجه یک تا پنج که البته آمار کانون در خصوص اطفال زیر ۱۵ سال صفر است.
چندی پیش هم مدیرکل زندان‌های استان تهران خبر داد که با دستور ریاست قوه قضائیه و همکاری مراجع قضائی، جمع کثیری از مددجویان این مرکز آزاد شده، یا به مرخصی اعزام شده‌اند و در حال حاضر فقط یک نفر مددجوی دختر در این مرکز نگهدای می‌شود.
سیدحشمت اله حیات الغیب افزود: با تلاش شبانه روزی در حال حاضر کل مددجویان کانون اصلاح و تربیت به کمتر از نصف آمار قبلی رسیده که بی‌سابقه است و امیدواریم با نظارت بیشتر خانواده‌ها بر تربیت نوجوانان و مراقبت از رفتار‌هایی مانند دعوا یا سرقت که موجب صدمه جانی یا مالی به شخص دیگر شود، نوجوانان مرتکب رفتار‌های معارض قانون نگردند. این امر (کاهش مددجویان) بر اساس دستور ریاست قوه قضائیه و بخشنامه‌های ریاست سازمان زندان‌ها صورت می‌گیرد.
مدرک فنی و حرفهای برای مددجویان
جالب اینکه در کانون اصلاح و تربیت کارگاه‌هایی برای آموزش و مهارت مددجویان هم وجود دارد. حمید رحمانی مسئول کارگاه نجاری کانون تهران در این خصوص به ایسنا گفت: ما دو دوره چهار ماهه برای آموزش فنی و حرفهای پسران داریم. این دوره‌ها شامل صندلی ساز چوبی و دوره مقدماتی است که از قطعات کوچک شروع می‌کنیم و آموزش‌های لازم را به مددجویان می‌دهیم و کسانی که مهارت داشته باشند در کنار دستگاه می‌ایستند و به ادامه کار می‌پردازند و در نهایت مدرک فنی و حرفهای بدون اینکه اسمی از کانون اصلاح و تربیت یا زندان در آن باشد به آن‌ها می‌دهیم. عواید حاصل از کار مددجویان به حساب آن‌ها واریز می‌شود.
خانم جوادی مسئول شیفت بانوان کانون تهران هم در خصوص مدت مددجویان این کانون گفت: مددجویان را تا ۱۸ سال نگه می‌داریم و بالاتر از آن بستگی به رفتار فرد دارد کما اینکه اکنون هم در بین بانوان خانمی هست که به جرم ارتکاب قتل غیرعمد-شوهرش- به مدت ۵ سال در کانون است و بدلیل اینکه رفتارش خوب بوده است و حتی درس می‌خواند او را به ندامتگاه تهران بزرگ نفرستادیم و سعی می‌کنیم که رضایت شکات را بگیریم و دیه آن‌ها از طریق خیرین تامین شود، زیرا طبق قانون جدید مجازات اسلامی، مجازات قصاص برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع شده است.
مسئول خوابگاه کانون اصلاح و تربیت تهران هم درباره وضعیت خوابگاه مددجویان گفت: ما در کانون اصلاح و تربیت خوابگاه پسران را به چهار گروه تقسیم کردیم. خوابگاه شماره یک پسران ۱۴ تا ۱۵ سال، خوابگاه گروه دو پسران ۱۵ تا ۱۶ سال و خوابگاه گروه سه، پسران ۱۶ تا ۱۷ سال و خوابگاه گروه چهارم پسران ۱۷ تا ۱۸ سال نگهداری می‌شوند. جرایم هر کدام هم متفاوت است. در حال حاضر تقسیم‌بندی ما براساس جثه و سن نوجوانان است. همه امکانات در خوابگاه‌هاست و با پنج تا دوربین مداربسته کنترل می‌شوند. در خوابگاه‌ها همکاران ما ۲۴ ساعته فعالیت می‌کنند.
به گفته وی، مددجویان یک روز در میان استحمام می‌کنند. صبح تا ظهر در کارگاه‌های فنی و حرفهای و مدرسه فعالیت می‌کنند. مدرسه کانون تا مقطع دیپلم است و حتی در دوره‌ای مددجویان در کنکور هم شرکت کردند. کادر آموزشی همه از آموزش و پرورش می‌آیند. ظهر به بعد هم ناهار و نماز جماعت برگزار می‌شود و بعد از آن یک تا دو گروه ملاقات حضوری دارند. بعد از آن پسران از ساعت ۱۴ به بعد هم در سالن ورزشی هستند و از ساعت ۱۸ به بعد هم به خوابگاه برمی‌گردند و به کار‌های شخصی می‌رسند و در نهایت شام را می‌خورند و خاموشی را داریم.
با یک برگه می‌آیند و با یک برگه می‌روند
معاون سلامت، اصلاح و تربیت کانون اصلاح و تربیت تهران هم با بیان اینکه کودکان کانون تشنه محبت هستند، گفت: ما کلاس‌های تئاتر را به مدت سه روز در هفته داریم. کلیه مناسبت‌ها و مراسم‌ها و جشن‌های کانون در اینجا برگزار می‌شود. بازیگران و هنرمندان به اینجا می‌آیند و برنامه‌های متنوعی را برگزار می‌کنند. گروه سرود هم داریم و فیلم‌هایی را هم در اینجا برای کودکان پخش می‌کنیم. از جمله بازیگران کشورمان محمدرضا فروتن بود که در اینجا نقش ارزنده‌ای داشته است و برای آزادی کودکان اینجا کمپینی راه‌اندازی و برای آزادی آن‌ها کمک‌هایی را جمع‌آوری کرد ودر سال گذشته با کمک‌های ایشان توانستیم ۱۸۰ میلیون تومان پول جمع‌آوری و یکی از کودکان کانون را آزاد کنیم.
یحیی قربانی، افزود: مهارت‌های زندگی توسط روانشناسان و مددکاران به کودکان جدیدالورود آموزش داده می‌شود. کلاس‌های بهداشت جمعی و جلوگیری از انتقال یکسری از بیماری‌های خاص برگزار می‌شود. بعد از آن معاون قضائی کانون اصلاح و تربیت در خصوص پرونده آن‌ها توضیحاتی می‌دهد و بعد از یک هفته تا ده روز که کودکان در این بخش هستند، پرونده شخصیتی آن‌ها تشکیل و ثبت و تکمیل و بعد از آن وارد خوابگاه می‌شوند. همچنین ما یک روحانی داریم که کلاس‌های آشنایی با احکام اولیه را به کودکان آموزش می‌دهد. روانشناس کانون مسائل روحی و روانی کودکان را بررسی می‌کند و اگر موردی حاد باشد، او را به بیمارستان‌های بیرون اعزام می‌کنیم. در غیر این صورت پرونده ثبت می‌شود که از نظر رفتاری مددجو سالم است. ما در پرونده اولیه مددجویان هیچ نقشی نداریم و با یک برگه تحویل ما شده و با یک برگه آزاد می‌شوند. این وظیفه قاضی است که باید تحقیق کند گفتار آن‌ها صحیح است یا خیر. تایید صحت و سقم حرفهای کودکان با مرجع رسیدگی‌کننده است. یکی دیگر از امتیازات کانون این است که اقلام خشک را برای تهیه غذا به بانوان می‌دهیم و خودشان آشپزی می‌کنند، ولی غذای کانون برای آقایان را تهیه می‌کنیم. واقعا کانون، زندان نیست بلکه مدرسه شبانه روزی است.
بنظر من بعد از آزادی نباید کاملا رهاشون کرد بلکه باید شرایطی که باعث ایجاد جرم شده رو بررسی کرد و بعد مشکلاتشون رو حل کرد.باید بهشون کمک کنیم تا به طرز شایسته ای به جامعه برگردن و خدای نکرده کودک کار یا تحت تربیت والدین بی کفایت و مجرم نباشن