عراقچی و ویتکاف در شبکه های اجتماعی؛ کدام دیپلمات نفوذ بیشتری دارد؟

به گزارش تابناک، شبکه های اجتماعی و به خصوص شبکه ایکس(توئیتر سابق)  یکی از مهم‌ترین پلتفرم‌های دیپلماسی دیجیتال است که فضایی برای تبادل پیام‌های سیاسی و دیپلماتیک فراهم کرده است، دیپلمات ها حرف های خود و کشورهای متبوغ خود را مقابل چشم و نظر میلیون ها کاربر مخالف و موافق و خنثی بیان می کنند، با هم رویارویی می کنند و حتی متلک و کنایه می زنند.

همزمان با داغ تر شدن مذاکرات ایران و آمریکا در موضوع هسته ای، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و مذاکره کننده ارشد ایرانی و استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه که نمایندگی آمریکا را بر عهده دارد، هرکدام با نگاه و نظر و هدف خاص خودشان از این بستر برای بیان مواضع رسمی، مدیریت مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم، و  از همه مهمتر "شکل‌دهی به افکار عمومی" استفاده می‌کنند.

برای فهم بهتر استراتژی ها، گفتمان ها و محتوای تولید شده توسط این دو مذاکره کننده ارشد در جریان مذاکرات عمان، پنج توییت آخر عراقچی و ویتکاف را بررسی کرده ایم، در این گزارش، از مقایسه تعداد واکنش‌ها (لایک، بازنشر، و کامنت)، تحلیل گفتمان و محتوای هرکدام را بررسی کرده ایم.

تحلیل محتوای توئیت های عراقچی و ویتکاف

توییت‌های عباس عراقچی 

توییت ۱ (۲۴ آوریل ۲۰۲۵): «اسرائیل و گروه‌های بانفوذ بار دیگر با تاکتیک‌های گوناگون در تلاش برای انحراف دیپلماسی هستند. نهاد‌های امنیتی ایران هوشیار و آماده‌اند. ما مسیر دیپلماسی را با قاطعیت ادامه می‌دهیم.» 

تعامل: ۱۲K لایک، ۳K بازنشر، ۱.۵K کامنت

توییت ۲ (۲۴ آوریل ۲۰۲۵): «سفر به چین بار دیگر اعتماد متقابل ایران و چین را به‌عنوان شریکی قابل اعتماد نشان داد. روابط ما فارغ از تغییرات جهانی مستحکم باقی خواهد ماند.» 
تعامل: ۱۰K لایک، ۲.۵K بازنشر، ۱.۲K کامنت

توییت ۳ (۲۸ آوریل ۲۰۲۵): «از ایلان ماسک و سرمایه‌گذاران آمریکایی دعوت می‌کنم به ایران بیایند و پتانسیل بالای اقتصادی ما را ببینند. ایران امن است؛ شایعات ناامنی بی‌اساس‌اند.» 
تعامل: ۱۵K لایک، ۴K بازنشر، ۲K کامنت

توییت ۴ (۱۰ مارس ۲۰۲۵): «هشدار آمریکا به عراق برای قطع وابستگی انرژی به ایران، تلاشی برای محروم کردن مردم عراق از خدمات اساسی است. این سیاست‌های غیرانسانی را محکوم می‌کنیم.» 

تعامل: ۸K لایک، ۲K بازنشر، ۱K کامنت

توییت ۵ (۲۲ اکتبر ۲۰۲۴): «ارسال تسلیحات آمریکا به اسرائیل و حضور نیروهایش در منطقه، تهدیدی برای صلح است. ایران در دفاع از منافع خود هیچ خط قرمزی ندارد.» 

تعامل: ۱۱K لایک، ۳K بازنشر، ۱.۳K کامنت

توییت‌های استیو ویتکاف 

توییت ۱ (۱۵ آوریل ۲۰۲۵): «ایران باید برنامه غنی‌سازی را به‌طور کامل متوقف کند. رئیس‌جمهور ترامپ برای صلح و ثبات در خاورمیانه متعهد است. این شرط غیرقابل مذاکره است.» 

تعامل: ۹K لایک، ۲K بازنشر، ۸۰۰ کامنت

توییت ۲ (۱۵ آوریل ۲۰۲۵): «مذاکرات عمان مثبت، سازنده، و قانع‌کننده بود. تمرکز بر راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای و تسلیحاتی ایران است. هفته آینده ادامه می‌دهیم.» 

تعامل: ۷K لایک، ۱.۵K بازنشر، ۶۰۰ کامنت

توییت ۳ (۱۲ آوریل ۲۰۲۵): «آمریکا آماده مصالحه است، اما خط قرمز ما سلاح هسته‌ای است. مذاکرات عمان با هدف برچیدن برنامه هسته‌ای ایران آغاز شد.» 

تعامل: ۸K لایک، ۲K بازنشر، ۷۰۰ کامنت

توییت ۴ (۳ آوریل ۲۰۲۵): «عالی» (در پاسخ به توییت عراقچی درباره تعهد ایران به عدم دستیابی به سلاح هسته‌ای؛ حذف‌شده). همین توئیت یک کلمه ای، با ۵K لایک و ۵۰۰ کامنت،  به‌عنوان «مستقیم‌ترین» تعامل دیجیتال بین ایران و آمریکا در دهه اخیر لقب کرفت. 
تعامل پیش از حذف: ۵K لایک، ۱K بازنشر، ۵۰۰ کامنت

توییت ۵ (مارس ۲۰۲۵): «راستی‌آزمایی توانایی‌های موشکی و تسلیحاتی ایران ضروری است. مذاکرات غیرمستقیم ادامه دارد تا اطمینان حاصل شود.» 

تعامل: ۶K لایک، ۱.۲K بازنشر، ۴۰۰ کامنت

  مضامین اصلی توئیت ها:

عباس عراقچی
دیپلماسی چندجانبه (۴۰% توییت‌ها): توییت‌های ۲ و ۳ بر تقویت روابط با چین و جلب سرمایه‌گذاری جهانی تمرکز دارند. توییت ۳ (دعوت از ماسک) با ۱۵K لایک و ۲K کامنت، جذابیت دیپلماسی اقتصادی را نشان داد. 

مقاومت در برابر فشار‌های خارجی (۴۰% توییت‌ها): توییت‌های ۱، ۴، و ۵ به انتقاد از آمریکا و اسرائیل می‌پردازند. توییت ۴ با ۱K کامنت، احساسات منطقه‌ای را هدف گرفت. 

تأکید بر امنیت ملی (۲۰% توییت‌ها): توییت ۱ با ۱۲K لایک و ۱.۵K کامنت، اقتدار ایران را برجسته کرد.

استیو ویتکاف
فشار برای توقف برنامه هسته‌ای (۶۰% توییت‌ها): توییت‌های ۱، ۳، و ۵ بر توقف غنی‌سازی و راستی‌آزمایی تأکید دارند. توییت ۱ با ۹K لایک و ۸۰۰ کامنت، حمایت پایگاه جمهوری‌خواهان را جلب کرد. 

ترویج مذاکرات دیپلماتیک (۲۰% توییت‌ها): توییت ۲ با ۷K لایک و ۶۰۰ کامنت، فضای دیپلماتیک را آرام کرد. 
همسویی با سیاست‌های ترامپ (۲۰% توییت‌ها): توییت ۱ وفاداری شخصی ویتکاف به ترامپ را نشان می‌دهد.

 مخاطبان هدف
عراقچی مخاطبان متنوعی را هدف قرار داده است: دولت‌های چین (توییت ۲)، عراق (توییت ۴)، و سرمایه‌گذاران جهانی (توییت ۳). توییت‌های ۱ و ۵ برای مخاطبان داخلی طراحی شده‌اند. ویتکاف دولت ایران (توییت‌های ۱ و ۵)، متحدان آمریکا (توییت ۳)، و رأی‌دهندگان آمریکایی (توییت ۱) را هدف قرار داده است.

 تعاملات بالای عراقچی (میانگین ۱۱.۲K لایک، ۱.۴K کامنت) نسبت به ویتکاف (۷K لایک، ۶۰۰ کامنت) نشان‌دهنده نفوذ بیشتر ایران در شبکه اجتماعی ایکس است. کامنت‌های توییت‌های عراقچی بحث‌های گسترده‌تری ایجاد کردند، که به دلیل مخاطب احساسی‌تر اوست.

 لحن و استراتژی ارتباطی

عراقچی از لحنی متنوع استفاده کرده است: قاطع (توییت ۵)، دیپلماتیک (توییت ۲)، و دعوت‌کننده (توییت ۳). استراتژی‌های او شامل اقناع احساسی (توییت ۴)، دیپلماسی عمومی (توییت ۳)، و مقاومت‌محوری (توییت ۱) است. ویتکاف لحنی قاطع (توییت ۱)، دیپلماتیک (توییت ۲)، و غیررسمی (توییت ۴) دارد. استراتژی‌های او شامل فشار دیپلماتیک (توییت ۱)، نمایش انعطاف (توییت ۳)، و مدیریت بحران (حذف توییت ۴) است. حذف توییت ۴ حساسیت به واکنش‌های داخلی آمریکا را نشان می‌دهد.

کامنت‌های توییت‌های عراقچی (مانند ۲K در توییت ۳) بحث‌های احساسی را برانگیختند، در حالی که کامنت‌های ویتکاف (مانند ۸۰۰ در توییت ۱) فنی‌تر بودند.

  تحلیل آماری و مقایسه تعاملات: مذاکره کننده ایرانی پرتر از طرف آمریکایی

به گزارش تابناک، توییت‌های عراقچی میانگین ۱۱.۲K لایک، ۲.۹K بازنشر، و ۱.۴K کامنت دارند، در حالی که توییت‌های ویتکاف میانگین ۷K لایک، ۱.۵K بازنشر، و ۶۰۰ کامنت دارند. 

 توییت ۳ عراقچی (۱۵K لایک) و توییت ۱ ویتکاف (۹K لایک) پرتعامل‌ترین بودند. میانگین لایک‌های عراقچی ۶۰% بیشتر است. 
 توییت ۳ عراقچی (۴K بازنشر) و توییت ۱ ویتکاف (۲K بازنشر) بیشترین بازنشر را داشتند. میانگین بازنشر‌های عراقچی ۹۳% بیشتر است.  توییت ۳ عراقچی (۲K کامنت) و توییت ۱ ویتکاف (۸۰۰ کامنت) پربحث‌ترین بودند. میانگین کامنت‌های عراقچی ۱۳۳% بیشتر است.

فرکانس مضامین عراقچی: ۴۰% مقاومت، ۴۰% دیپلماسی، ۲۰% امنیت؛ ویتکاف: ۶۰% فشار هسته‌ای، ۲۰% مذاکرات، ۲۰% سیاست‌های ترامپ. توییت ۴ ویتکاف (حذف‌شده) با ۵K لایک و ۵۰۰ کامنت تأثیر قابل‌توجهی داشت.

توییت‌ها در بستر مذاکرات غیرمستقیم عمان و رم، با میانجی‌گری پادشاهی عمان، منتشر شدند. مذاکرات پس از تهدیدات نظامی ترامپ و فشار حداکثری شکل گرفتند. توییت حذف‌شده ویتکاف(عالی! در پاسخ به عراقچی)نشانه‌ای مهم و کم نظیر از تعامل مستقیم بود، اما حذف آن تحت فشار لابی‌های تندرو و اسرائیل محدودیت‌های دیپلماسی دیجیتال را نشان می‌دهد. عراقچی پیشنهاد توافق موقت داد، که توسط ویتکاف رد شد. انفجار بندر شهید رجایی  همزمان با مذاکرات، به پیچیدگی فضا افزود. عراقچی در توییت ۳ به‌دنبال کاهش تأثیر این انفجار بود. ویتکاف در توییت ۲ مذاکرات را «سازنده» خواند، که با بیانیه کاخ سفید همخوانی دارد.

تحلیل گفتمان توییت‌های عباس عراقچی و استیو ویتکاف  

تحلیل گفتمان توییت‌های عباس عراقچی و استیو ویتکاف نشان می‌دهد که هر دو مقام از گفتمان‌های متفاوتی برای پیشبرد اهداف سیاسی خود استفاده می‌کنند: عراقچی بر گفتمان مقاومت و دیپلماسی چندجانبه تمرکز دارد، در حالی که ویتکاف گفتمان هژمونیک و فشار حداکثری را به کار می‌گیرد.

گفتمان مقاومت و اقتدار در توییت‌های عراقچی

عراقچی در توییت‌های خود از گفتمان مقاومت علیه قدرت‌های غربی و اسرائیل استفاده می‌کند. در توییت ۱ («اسرائیل و گروه‌های بانفوذ بار دیگر با تاکتیک‌های گوناگون در تلاش برای انحراف دیپلماسی هستند»)، او با واژه‌هایی مانند «انحراف دیپلماسی» و «هوشیاری امنیتی»، اسرائیل را به‌عنوان یک نیروی مخرب معرفی می‌کند و ایران را در جایگاه مقاومت و اقتدار قرار می‌دهد.  

  استفاده عراقچی از «Israel’s fantasy» را به‌عنوان یک استراتژی تحقیرکننده برجسته می‌کند که هدفش بی‌اعتبار کردن روایت اسرائیل است. در توییت ۵ («ایران در دفاع از منافع خود هیچ خط قرمزی ندارد»)، گفتمان اقتدار ملی با تأکید بر «خط قرمز» تقویت می‌شود، که نشان‌دهنده موضع دفاعی و تهاجمی ایران است.

 این گفتمان برای مخاطبان داخلی طراحی شده تا اعتماد عمومی را تقویت کند و در عین حال به غرب هشدار دهد. توییت ۳ («از ایلان ماسک و سرمایه‌گذاران آمریکایی دعوت می‌کنم») از گفتمان دیپلماسی اقتصادی استفاده می‌کند که با رد «شایعات ناامنی»، روایت هژمونیک غرب درباره ایران را به چالش می‌کشد.

 عراقچی با تأکید بر «منافع ملموس»، روایت شکست برجام را بازسازی کرده و فشار را بر غرب افزایش می‌دهد. این گفتمان چندلایه، ایران را به‌عنوان بازیگری فعال و مستقل در صحنه جهانی معرفی می‌کند.

گفتمان هژمونیک و فشار در توییت‌های ویتکاف

ویتکاف از گفتمان هژمونیک برای اعمال قدرت آمریکا و مشروعیت‌بخشی به سیاست فشار حداکثری استفاده می‌کند. در توییت ۱ («ایران باید برنامه غنی‌سازی را به‌طور کامل متوقف کند»)، او با استفاده از واژه «غیرقابل مذاکره» و ارجاع به «ترامپ»، اقتدار هژمونیک آمریکا را تقویت می‌کند. این گفتمان، ایران را به‌عنوان یک تهدید معرفی کرده و آمریکا را در جایگاه قدرت برتر قرار می‌دهد. توییت ۲ («مذاکرات عمان مثبت، سازنده، و قانع‌کننده بود») از گفتمان دیپلماتیک استفاده می‌کند، اما با تأکید بر «راستی‌آزمایی»، کنترل و نظارت بر ایران را به‌عنوان پیش‌شرط صلح معرفی می‌کند، که بخشی از گفتمان هژمونیک است. توییت ۴ («عالی»)، اگرچه حذف شد، نشان‌دهنده تلاش برای تعامل مستقیم بود، اما حذف آن تحت فشار لابی‌های تندرو، محدودیت‌های گفتمان هژمونیک را نشان می‌دهد.

 ویتکاف با ارجاع به «خط قرمز سلاح هسته‌ای» در توییت ۳، روایت امنیتی غرب را تقویت می‌کند و ایران را در جایگاه یک بازیگر غیرقابل اعتماد قرار می‌دهد. این گفتمان با هدف جلب حمایت متحدان آمریکا و پایگاه سیاسی داخلی طراحی شده است.

مقایسه و تأثیرات گفتمانی

گفتمان عراقچی ترکیبی از مقاومت، دیپلماسی، و بازسازی روایت است، که با تعاملات بالا (میانگین ۱۱.۲K لایک) تأثیرگذاری بیشتری در ایکس دارد. او با استفاده از واژگان احساسی و استراتژیک (مانند «مردم بی‌گناه» و «tangible dividends»)، روایت هژمونیک غرب را به چالش می‌کشد.

 در مقابل، گفتمان ویتکاف هژمونیک و متمرکز بر کنترل است، اما تعاملات کمتر (میانگین ۷K لایک) نشان‌دهنده جذابیت محدودتر پیام‌های اوست. حذف توییت ۴ ویتکاف نشان‌دهنده تنش‌های درونی در گفتمان هژمونیک آمریکا است، در حالی که خلاقیت عراقچی (مانند دعوت از ماسک) انعطاف‌پذیری گفتمان مقاومت را نشان می‌دهد. 

   می توان گفت عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد ایرانی با تنوع مضامین و لحن انعطاف‌پذیر، مخاطبان گسترده‌تری را جذب کرده است. تعاملات او (۱۱.۲K لایک، ۱.۴K کامنت) ۶۰-۱۳۳% بیشتر از ویتکاف (۷K لایک، ۶۰۰ کامنت) است. ویتکاف با تمرکز بر فشار هسته‌ای، رویکردی محدودتر دارد.  
 
 در نهایت می توان گفت توییت‌های عراقچی و ویتکاف استراتژی‌های متفاوتی را در مذاکرات هسته‌ای نشان می‌دهند. عراقچی با دیپلماسی چندجانبه و تعاملات بالا نفوذ بیشتری دارد، در حالی که ویتکاف با فشار حداکثری عمل می‌کند. تحلیل گفتمان، نقش مقاومت و هژمونی را در پیام‌ها برجسته کرد.

میدان شبکه های اجتماعی برای هم آوردی و تعامل و گفتگو ایران و آمریکا تا اینجای کار و در مجموع به نفع ایران تمام شده است و این برتری دیلپماتیک/ دیجیتالی در فضای رسانه های رسمی و سیطره غول های رسانه ای که سالهاست نگاه منفی علیه ایران را ترویج و تبلیغ می کنند، قابل تامل است.

 داوود اردشیر شیرالی

نظر شما چیست؟ آیا از نتیجه این مقاله غافلگیر شدید یا آن را پیش بینی می کردید؟