کنفرانس خبری رئیسجمهور موضوع اصلی بیشتر روزنامههای یکشنبه است. در کنار این، بیشتر روزنامههای نزدیک به دولت تلاش کردهاند کارنامه دولت و وزرا را ارزیابی کنند و میزان تعهد رئیسجمهور به وعدههای انتخاباتی خود را بسنجند. مذاکرات هستهای، رابطه دولت و مجلس و پروندههای قضایی و فساد، دیگر مطالب مهم روزنامههای یکشنبه است.
مسائل مرتبط با دومین سالگرد پیروزی روحانی در انتخابات و ماجرای مافیایی که سردار احمدیمقدم فرمانده سابق نیروی انتظامی را تهدید کرده، دو موضوع اصلی روزنامه قانون هستند. این روزنامه از مصاحبه مطبوعاتی دیروز رئیسجمهور تیتر «مایوس نشوید، 24 خرداد ادامه دارد» را انتخاب کرده است. قاسم خرمی سردبیر قانون نیز یادداشتی با عنوان «رویاهای ناتمام 24 خرداد» نوشته که در بخشی از آن به طور خلاصه آمده: اكنون دو سال بعد از آن مشاركت اضطراري، بسياري از ابرهاي تاريك عرصه سياست كشور كنار رفتهاند. ايران به عضو فعال و مبتكر جامعه جهاني مبدل شده و غرب متحد و هميشه طلبكار را به موضع انفكاك و پاسخگويي كشانده است. از منظر داخلي اقليت سياسي امتيازطلب موقتاً زمينگير شده است. دستهاي آلوده روشده و منشأ پولهاي آلوده به مردم معرفي شده است . انديشه جهاد عليه رأي مردم ديگر هواداران و سينه چاكان زيادي ندارد. امنيت پارادايم فكري و رفتاري نظام نيست. مردم از دستگاههاي امنيتي نميترسند. دستگاههاي امنيتي هم از مردم هراسي ندارند و خشونتهاي حيرتآور اقليت پيكارجو تا سرحد بينزاكتي سياسي در يك جلسه غيرعلني تخفيف يافته است. با اين همه اما تا تحقق روياهاي 24 خرداد فاصله درازي باقي مانده است :
1- دولت فعلي در حوزه تنظيم فرهنگ سياسي هنوز در حد واسط دو گزينه اجتماعي كردن سياست يا سياستزدايي از جامعه سرگردان و بلاتكليف مانده است. دولت كوشيده از هيجانات سياسي غيرضروري مردم حتي پيرامون آنچه قبل از آن «حق مسلم » آنان ناميده شد بكاهد و مضافا از برگزاري هرگونه ميتينگ عمومي در حمايت از سياستهاي دولت پيشگيري نمايد.
2- در حوزه جذب وسازماندهي نخبگان وكنشگران سياسي مؤثر درپيروزي دولت فعلي، قضيه از اين هم پيچيدهتر است. دولت روحاني خاستگاه نظري وتشكيلاتي شناخته شدهاي نداشت. بنابراين پيروزي او مديون ائتلافي اضطراري از نيروهايي بودكه هراس از بازتوليد احمدينژاد آنها را زير سقف يك ستاد انتخاباتي گردآورده بود.
3- ارتباط و تعامل مستمر دولت با بدنه اجتماعي از ديگرروياهاي ناتمام انتخابات 24 خرداد است. فشار سازمان يافته بر طبقه متوسط مدرن حامي دولت اعم از سرمايهگذاران، كارآفرينان، ديوانسالاران ، دانشگاهيان، نويسندگان و روزنامهنگاران كماكان ادامه دارد. هنوز از صدا و سيما و تريبونهاي رسمي به باورها و سمبلهاي سياسي قاطبه مردم بياحترامي ميشود. در خيابانها نوع پوشش و سبك زندگي آنان تحقير ميشود. در حوزه فرهنگي سانسور هنوز پابرجاست، فيلمها پايينكشيده ميشوند و كنسرتها بهصورت زنجيرهاي لغو مي شوند.
در دو صفحه از روزنامه قانون هم گفت و گویی با محمدرضا عارف با تیتر «روحانی از وعدههايش عدول نكرده است» درج شده است.
قانون در بخشی از مطلبی با عنوان «ادعاهای عجیب فرمانده» درباره سخنان اخیر فرمانده سابق نیروی انتظامی نوشته:
فارغ از صحت و سقم گفته اين فرمانده سابق ناجا انگيزه وي براي بيان اين سخنان داراي اهميت بسياري است زيرا احمدي مقدم بهتر از هر شخصي ميداند با سخنان خود از طرفي وضعيت امنيتي در كشور و از سويي ديگرعدالت دستگاه قضا را در معرض پرسش قرار داده است زيرا وقتي فرمانده ناجا براي برخورد با تخلفات و مفاسد امنيت نداشته باشد و قضات دستگاه قضا با پول خريد و فروش شوند ديگر سنگ بر روي سنگ بند نخواهد شد. اگر فرمانده ناجا پشت درهاي بسته مافياي مفسدان اقتصادي رها شده است چه بر سر مردم عادي خواهد آمد. به همين سبب در رابطه با انگيزه احمدي مقدم براي اين افشاگريها ديدگاههاي متفاوتي وجود دارد، اول اينكه احمدي مقدم براي نجات خود به فرافكني دست زده است و به دنبال نجات خود از مخمصه فسادي كه ممكن است گريبانش را بگيرد اينچنين به دستگاه قضا تاخته است .از طرفي ديگر ممكن است به راستي باند و گروهي از مفسدان اقتصادي چنان قدرتي داشته باشند كه بتوانند فرمانده كل ناجا كشور يعني مسئولي كه در راس برقراري امنيت در كشور است را تهديد كنند. در هر دو حالت آنچه به ذهن مخاطب خطور مي كند نا اميدي از برقراري عدالت و برخورد با مجرمان دانه درشت است، دغدغه اي كه نبايد بي پاسخ از سوي دستگاه قضا و نهاد هاي امنيتي باقي بماند.
دكتر محمدرضا ساكي، مشاور معاونحقوقی رئيس قوهقضاییه در رابطه با ادعاي احمدي مقدم به «قانون» گفت: راجع به اصل ماجرا كه تا چه اندازه صحتوسقم داشته بايد بررسيهاي لازم صورت گيرد كه آيا چنين چيزي وجود داشتهاست يا خير، در اين راستا بايد گفت اگر تخلف و جرمي درهر مرجعي صورت بگيرد دستگاه قضايي بدون هيچگونه اغماضي بايد به آن رسيدگي كند و موقعيت و جايگاه افراد نميتواند تاثيري در رسيدگي يا توقف رسيدگي داشته باشد.
جوان با توجه به این جمله رئیسجمهور که «طرف ما به رغم توافق در یک جلسه در جلسه بعدی باز میگردد به چانهزنی»، عبارت «دبه تأیید شد» را تیتر اصلی خود انتخاب کرده است. دیگر مطلب مهم برای روزنامه جوان این است که در کنفرانس مطبوعاتی رئیسجمهور با مدیریت خاص دولتیها، اجازه داده نشده که هیچ یک از رسانههای منتقد از رئیسجمهور سؤالی بپرسند.
با توجه به اینکه مسئولان درخصوص علت واريز نكردن يارانه خردادماه سكوت كردهاند، جوان در ابتدای مطلبی با عنوان «تكرار سناريوي غافلگيري بنزين در يارانه» نوشته: در حالي كه واريز يارانه نقدي خردادماه با تأخير همراه شده و اكبر ايزدي، رئيس سازمان هدفمندي يارانهها ميگويد يارانه نقدي خرداد ظرف دو يا سه روز آينده تعيين تكليف ميشود، سخنگوي سازمان هدفمندي يارانهها اظهار بياطلاعي كرده است.
دیگر مطلب قابل توجه جوان، گزارشی با تیتر «حلقه كرسنتيها براي زنگنه استيضاح تحفه ميآورد» است که در بخش پایانی آن آمده: شنيدهها حاكي از آن است كه بيتوجهي وزارت نفت به سياستهاي اقتصاد مقاومتي و بيتوجهي به بهرهگيري از شركتهاي ايراني و همچنين آمادگي براي حضور شركتهاي خارجي، طرح استيضاح وزير نفت را كليدزده است كه اين روزها سايه جريمه 14 ميلياردي كرسنت را نيز بالاي سر خود ميبيند. نكته جالبتر در اينباره، نقشآفريني «حلقه كرسنتيها» در اين پرونده است؛ اين حلقه با دلالي كم نظيري، شركتهاي ايراني و چيني را وارد ايران كرده و موجب اخراج شركتهاي ايراني از پروژهها شده است. چندي پيش سايت الف گزارش جالبي را درباره نقش آفريني «م. م» در اين جريان منتشر كرد كه فرد مورد نظر با تأسيس چند شركت نفتي، شركتهاي شرقي را جايگزين شركتهاي ايراني كرده است. براساس گزارش الف، ردپاي جريان ايرانيزدايي صنعت نفت به يكي از مديران ارشد وزارت نفت در دوره نخست وزارت زنگنه بر ميگردد. «م.م» كه در ماجراي قرارداد كرسنت بازداشت شده بود براي رسيدن به سودهاي كلاني كه در اين حوزه وجود دارد تلاش دارد شركتهاي ايراني را در معرض ورشكستگي قرار دهد.
پايش اخبار منتشره طي هفتههاي گذشته نشان ميدهد يكي از نقشآفرينان پرونده كرسنت با قدرتگيري در دولت يازدهم، اين بار شركتهاي ايراني را هدف گرفته است و از سوي ديگر، سخنان اخير وزير فرهنگ در باره جريمه 14 ميليارد دلاري ايران در كرسنت نشان ميدهد دامنه فساد كرسنت از ارزان فروشي منابع و فساد فراتر رفته و قصد زمين زدن شركتهاي ايراني را دارد. هر چه كه هست طي روزهاي آينده زواياي آن روشن ميشود اما مطمئناً زنگنه اولين روز هفته خود را با اضطراب و فشارهاي فراوان پشت سر گذاشته است.
غلامرضا کمالیپناه در سرمقاله ابتکار با تیتر «رسم حرمتشکنی و شیوه شهرآشوبی» با ده روز تأخیر به حواشی مراسم گرامیداشت رحلت امام (ره) پرداخته و نوشته: مع الاسف شرایط به گونه ای شده است تا عده ای پا را از گلیم خود درازتر کنند و هر زمان که فیلشان یاد هندوستان کرد و دلشان از کسی گرفت، هرچه می خواهد دل تنگشان بگویند. دولتی که رهبری معظم حامی آن است و به اعتراف یکی از سران رژیم صهیونیست، روی کار آمدن چنین دولتی نشانگر هوشمندی و تدبیر بالای رهبر معظم انقلاب است و انتخاب و تنفیذ آن از ناحیه مردم و رهبری است، توهین به راس این دولت قطعاً ناخوشنودی رهبر معظم را در پی خواهد داشت. نگارنده حتی زمانی که به احمدی نژاد اهانت شد مقاله زد و این رویه را ناپسند دانست. بلاخره باید باور داشت که چاه کن در چاهی که برای دیگران کنده، روزی خواهد افتاد. البته انتقاد به این دولت یا هر دولت دیگری باید باشد. اما مسیر درست آن است. بعلاوه کسانی که شعار "بصیرت بصیرت" سر دادند، یک لحظه به این موضوع اندیشیدند که اکنون "بصیرت" در "همدلی و همزبانی دولت و ملت" است؟ این گونه رفتارهای حرمت شکنانه و شهر آشوب، نقض همان چیزی است که خود مدعی آن هستند. یعنی "بصیرت".
ابتکار برنامه مطبوعاتی دیروز رئیسجمهور را در گزارشی با عنوان «دفاع رئیس از دولت» پوشش داده و همچنین کارنامه دوساله دولت را هم در مطلبی با تیتر «نمره متوسط قبولی با نگاه به آینده» از زبان چند چهره سیاسی بررسی کرده است. نعمت احمدی در این باره به ابتکار گفته: برای ارزیابی عملکرد دولت اول باید تصمیم بگیریم که واقعبین باشیم یا آرمانگرا. اگر آرمانگرایی را انتخاب کنیم با طرح سوالاتی مثل این که در حوزه اشتغال چه کار شده است؟ برای افزایش تولید چه اقداماتی صورت گرفت؟ در سطح واردات و صادرات چه تغییری صورت گرفته؟ و ... به این نتیجه میرسیم که دولت گام اساسی برنداشته است. اما اگر بخواهیم واقعبین باشیم باید به این توجه کنیم که دولت یازدهم وارث یک وضعیت آشفته و به هم ریخته در همه بخشها بود و روحانی تا مدتها به تعبیر خودش در حال آواربرداری بود. با این نگاه به این درک میرسیم که دولت باید در مرحله اول به تورم افسارگسیخته و ... سرو سامان داده و جمشید بسماللههای ارز، بابک زنجانیهای نفت و سه هزار میلیاردیهای سیستم بانکی را کنترل میکرد و تا حدودی توانسته است که این کار را انجام دهد. نباید همه مسایل داخلی را به دولت مربوط کرد زیرا بسیاری از مسایل به قوی مقننه و قضایی مربوط است. مهمترین اقدام دولت در این مدت ممانعت از گسترش ادامه شیوه احمدینژادی در کشور بوده است. بهتر است به جای اینکه بپرسیم دولت در این مدت چه کرده است، بپرسیم که دولت یازدهم در این مدت چه میتوانسته بکند و نکرده است؟
خراسان که انتقاد روحانی از عملکرد 5+1 به دلیل «چانهزنی پس از تفاهم» را تیتر نخست خود کرده، سرمقاله خود با نام «آن چه مهمتر از نتیجه مذاکرات است» را هم به موضوع هستهای اختصاص داده است. مهدی حسنزاده در ابتدای این مطلب نوشته: با رسيدن به هفته هاي پاياني مذاکرات هسته اي و همزمان حساسيت بخشي از جامعه نسبت به روند مذاکرات و واکنش طرفداران دولت به دغدغه هاي دلواپسان، نگرانيهايي درباره شکل گيري شکاف هاي سياسي و اجتماعي حول اين موضوع ايجاد شده است. اين در حالي است که در صورت تحقق هر يک از 2 نتيجه توافق يا عدم توافق، ضرورت حفظ انسجام اجتماعي ضروري است چرا که بدون انسجام و در صورت تشديد تنش هاي سياسي حول موضوع مذاکرات هسته اي، در حوزه اقتصاد نه مي توان از نتايج مثبت توافق هسته اي استفاده چنداني کرد و نه مي توان تبعات عدم توافق هسته اي را به خوبي مديريت کرد.
براي روشن شدن موضوع 4 حالت پيش رو در موضوع نتيجه مذاکرات و انسجام داخلي را بايد در نظر گرفت. هرچند بايد متذکر شد که تاثير مثبت توافق هسته اي و رفع تحريم ها در اقتصاد ايران صرفا منوط به انسجام داخلي نيست، بلکه استفاده خردمندانه و همراه با تدبير از مزاياي رفع تحريم ها و مراقبت از تبديل شدن کشور به دروازه واردات از ديگر شروط استفاده بهينه از توافق است. اين 4 حالت عبارتند از:
1 - توافق همراه با انسجام، حالت بهينه اي است که مي تواند در بستر انسجام داخلي امکان استفاده اقتصاد ايران از مزيت توافق هسته اي و رفع تحريم ها را فراهم کند.
2- توافق همراه با عدم انسجام، شرايطي است که عدم انسجام داخلي نمي گذارد اقتصاد ايران از مزاياي توافق هسته اي استفاده کند.
3- عدم توافق همراه با انسجام، اگر چه متضمن شکست مذاکرات است اما مي تواند مقدمه اي براي مديريت اقتصاد کشور با وجود شکست مذاکرات و در پي آن تداوم و حتي تشديد تحريم ها باشد.
4- عدم توافق همراه با عدم انسجام، بدترين حالت است که ضمن شکست مذاکرات و تداوم تحريم ها، گسستگي سياسي و اجتماعي در داخل و فشار بيشتر دشمن در زمينه هاي سياسي و اقتصادي را فراهم مي کند.
آن چه مي تواند معادله فوق را حل کند توجه به عوامل اثرگذار بر 2 متغير نتيجه توافق و انسجام است. به نظر مي رسد نتيجه توافق متاثر از اين 4 عامل باشد: تلاش دقيق تيم مذاکره کننده، برداشت طرف مقابل از ميزان ايستادگي مذاکره کنندگان، مجموعه حاکميت و ملت ايران، انسجام يا عدم انسجام دروني گروه 1+5 و جايگزين شدن رفتار عقلاني به جاي لجاجت در طرف مقابل ملت ايران. در اين بخش رفتار مردم و مجموعه کنشگران سياسي مي تواند شامل حمايت، راهنمايي و نقد دلسوزانه تيم مذاکره کننده براي افزايش دقت فني در مذاکرات و اعلام ايستادگي بر آرمان ها و مخالفت با زياده خواهي طرف مقابل باشد. اما در موضوع انسجام داخلي وظيفه کنشگران سياسي داخلي پر رنگتر است چرا که اهميت اين موضوع حتي از نتيجه توافق نيز بيشتر است.
اعتماد که چندان از جلسه مطبوعاتی دیروز رئیسجمهور راضی نیست در شروع گزارشی با عنوان «پاسخ هاي سربسته روحاني به پرسش هاي بسته» در این باره نوشته: دومين سالگرد انتخابات ٢٤ خرداد بهانه چهارمين نشست خبري رئيس جمهوري شد: نشستي با ٢٠٠ خبرنگار داخلي و خارجي كه فقط ١٨ نفر از آنها فرصت طرح سوال شان از حسن روحاني را پيدا كردند. سوالاتي از جنس هاي مختلف، از سياست داخلي و اقتصاد گرفته تا موضوع هسته اي و وضعيت منطقه: سوالاتي كه حتي گاه در تناقض با هم بودند: از جمله آنجا كه خبرنگاري از روحاني درباره سياستش براي برخورد با تعطيلي كنسرت ها و برنامه هاي مجوزدار پرسيد و ديگري او را درباره گلايه علما از برگزاري همين كنسرت ها مورد سوال قرار داد. مهم ترين همراه روحاني در اين نشست خبري، محمدجواد ظريف بود: كسي كه دو سالي است در قامت «سردار ديپلماسي» دولت ظاهر شده است. سوال هاي مربوط به حوزه كاري او هم كم نبود: سوال هايي درباره مذاكرات هسته اي. سؤال هايي كه هر وقت مطرح مي شدند وزير امور خارجه با دقت بيشتري برنامه نشست را دنبال مي كرد. حتي گاهي هم مي شد كه صحبت هاي در گوشي او با محمدنهاونديان كه كنار دستش نشسته بود توجه برخي ها را جلب مي كرد: صحبت هايي كه مي شود حدس زد بي ارتباط با سوال خبرنگاران و جواب هاي رييس جمهوري نبود. حسن روحاني خيلي وقت است كه بدون اشاره به مساله هسته اي جايي سخني نگفته است: حالاچه نشست مرتبط با محيط زيست باشد چه سخنراني براي مردم در سفرهاي استاني. نشست خبري چهارم روحاني هم از اين قاعده مستثني نبود: هم آغاز سخنان روحاني با اشاره به مذاكرات هسته اي كليد خورد و هم محور خيلي از سوالات متوجه اين موضوع بود. مخصوصا سوال هاي خبرنگاران خارجي. خيلي از داخلي ها هم سوال شان يك محور داشت: نگراني از وضعيت گروه هاي خودسر. يكي درباره بر هم زدن كنسرت ها پرسيد و ديگري از اخلال در سخنراني ها و برگزاري تجمع هاي غيرقانوني. برخلاف نشست هاي پيشين رييس جمهوري، جاي سوال هاي تند و تيز اما در كنفرانس خبري ديروز خالي بود، نه سوالات هواداران دولت و نه پرسش هاي منتقدان حسن روحاني. رسانه هاي شاخص دو طيف در نشست خبري ديروز خيلي جايي براي پرسشگري پيدا نكردند. اتفاقي بلافاصله بعد ترك جلسه توسط رييس جمهوري، باعث اعتراض خبرنگاران اين رسانه ها به پرويز اسماعيلي، معاون ارتباطات و اطلاع رساني دفتر رييس جمهور شد.
تیتر اصلی اعتماد به مطلبی با عنوان «روايت پليس از لغو كنسرتها» اختصاص دارد که در شروع آن آمده: فرمانده ناجا مي گويد كه ممانعت از برگزاري كنسرت ها و حضور زنان در ورزشگاه ها وظيفه ذاتي و شرعي پليس است.
در بررسی کارنامه کاری رئیسجمهور، اعتماد پای گفت و گو با احمد خرم وزیر سابق راه نشسته ولی به اشتباه از وی با نام علی خرم یاد کرده است. به اعتقاد احمد خرم، «نمره روحانی 15 از 20 است».
در ستون فضاي مجازي اعتماد با تیتر «تقدير آشنا از مواضع هسته اي شهردار» نیز آمده: مشاور فرهنگي رييس جمهوري از مواضع هسته اي شهردار تهران تقدير كرد و با بيان اينكه مواضع نقل قول شده از طرف شهردار تكذيب شده است، نوشت: خدا را شكر مي كنم كه مسير مستقيم اقتدار و اعتدال براي اعتلاي كشور هنوز هم بلند ترين صدا در ايران اسلامي است. حسام الدين آشنا در صفحه شخصي خود در يكي از شبكه هاي اجتماعي نوشت: سردار هشت ساله خراسان و شهردار ١٠ ساله تهران از زمان كسب دومين ديپلم افتخار در بخش سوداي سيمرغ جشنواره انتخابات تاكنون در مورد مذاكرات رفع تحريم ها مواضع صريح و صحيحي اتخاذ كرده است. وي افزود: از جمله آنكه «بزرگ ترين خيانت را كساني مرتكب مي شوند كه از موضوع مذاكرات هسته اي و موضوعات مشابه به عنوان ابزاري براي دوقطبي كردن جامعه استفاده مي كنند. كساني كه بر اين شيپور مي دمند، قطعا خير و صلاح اين ملت و سرزمين را نمي خواهند و اهداف ديگري را دنبال مي كنند و متاسفانه عده اي هم جاهلانه در اين دام گرفتار مي شوند و حتي در بين خانواده ها و دوستان نيز به يك طيف صفر و صدي گرايش پيدا مي كنند و از روي هيجان يا چشم بسته همه چيز را نفي مي كنند يا چشم بسته به به و چه چه مي كنند و در تقابل با يكديگر قرار مي گيرند.