محور جدید انتقادات از روحانی/ اسپانسر روغنی انتخابات/ روایت‌هایی از حضور هاشمی در دانشگاه/ دام ریاض برای ایران/ قواعد بازي با آمریکا

حضور هاشمی رفسنجانی در دانشگاه امیرکبیر، صرف‌نظر از نوع برخورد دانشجویان با این موضوع، نشانه تغییر جایگاه هاشمی در برابر جامعه دانسته شده است. سخنان دیروز رئیس‌جمهور انتقادات روزنامه‌های اصولگرا از احتمال خصوصی‌سازی آموزش و پرورش را در برداشته است. روابط با عربستان، انتخابات مجلس دهم و مذاکرات هسته‌ای دیگر اخبار مهم روزنامه‌های سه‌شنبه هستند.

در ادامه می‌توانید روایت تابناک از مهم‌ترین مطالب روزنامه‌های سه‌شنبه پانزدهم اردیبهشت را مرور کنید.

جمهوری اسلامی ترجیح داده توئیت روز گذشته وزیر خارجه که گفته «مصمم هستیم بحران ساختگی را پایان دهیم» را به عنوان تیتر اول خود انتخاب کند. این روزنامه با درج تصاویری از هاشمی رفسنجانی و روحانی سخنان دیروز آنها را منعکس کرده است. جمهوری اسلامی از جمله روزنامه‌هایی است که از برخورد روز دوشنبه جمعی از دانشجویان دانشگاه امیرکبیر با هاشمی رفسنجانی راضی نیست و در یکی از خبرهای ستون جهت اطلاع خود نوشته: روز پنجشنبه گذشته محمود احمدی نژاد در بابل بدون آنکه با کوچکترین مزاحمتی از ناحیه مخالفان خود مواجه شود، سخنرانی کرد. همزمان، مخالفان علی مطهری از سخنرانی وی در مشهد ممانعت کردند، در اسفند ماه هم در شیراز به جرم اینکه می‌خواست در دانشگاه این شهر سخنرانی کند، مورد ضرب و شتم قرار گرفت. دیروز هم مخالفان در دانشگاه امیر کبیر تهران هرچه خواستند علیه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که برای سخنرانی و تکریم اساتید به آنجا رفته بود شعار دادند. حالا اگر می‌توانید به این سئوال، پاسخ بدهید که: در ایران،‌ قدرت دردست کیست؟ دولت یا مخالفان دولت؟

سرمقاله جمهوری اسلامی باز هم به مسائل منطقه اختصاص یافته و در آن «غرب، منبع تسلیحاتی داعش» معرفی شده است.

دنیای اقتصاد تحولات روز گذشته بازار بورس را تأییدی بر نظر خود در مخالفت با کاهش نرخ سود بانکی دانسته و در شروع مطلب اصلی خود با تیتر «شکست دوباره دستکاری سود» نوشته: شاخص کل بورس تهران روز گذشته با افت ۶۷۲ واحدی به کانال ۶۴ هزار واحدی وارد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهند از زمان کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی که در جلسه سه‌شنبه هفته گذشته شورای پول و اعتبار به تصویب رسید تا روز گذشته شاخص کل در حدود هزار واحد ریزش را به ثبت رسانده است. این روند نزولی نه فقط در رقم شاخص که در حجم و ارزش معاملات نیز مشاهده می‌شود. این دومین بار است که در یک سال گذشته تصمیم کاهش نرخ سود سپرده‌ها با هدف رونق در بازار سهام عملیاتی می‌شود اما با شکست مواجه می‌شود. این در حالی است که این موضوع با چند سوال اساسی روبه‌رو است؛ اول اینکه چه تضمینی وجود دارد که با کاهش نرخ سود مقصد بعدی سپرده‌ها بازار سهام باشد؟ سوال دوم آنکه آیا اصولا قربانی کردن بازار پول و کلیت اقتصاد کلان کشور برای رونق بورس تصمیمی عقلانی است؟ آیا معامله‌گران بازار سهام و سپرده‌گذاران بانکی از درجه ریسک‌پذیری یکسانی برای سرمایه‌گذاری برخوردارند؟ آیا سایر چالش‌ها و عوامل که بازار سهام با آن‌ها روبه‌رو است از درجه اهمیت کمتری نسبت به نرخ سود سپرده‌های بانکی برخوردارند؟ رونق اقتصادی کشور و متعاقبا بهبود وضعیت اقتصادی شرکت‌های بورسی چه جایگاهی در بهبود جایگاه بازار سهام در اقتصاد ایران دارد و مخاطرات ناشی از دستکاری نرخ سود در این چرخه چیست؟

اطلاعات که سخن رئیس‌جمهور در‌باره اولویت مصون‌سازی بر محدودسازی در حوزه مسائل جوانان را تیتر اول خود کرده و با درج تصویری به بزرگداشت دکتر عباس شیبانی پرداخته، دو یادداشت قابل توجه در حوزه مسائل منطقه‌ای نیز دارد. محمدکاظم سجادپور، چهارمین بخش از سلسله یادداشت‌های خود در باره پوست‌اندازي استراتژيك در خاورميانه را با تیتر «تحول در نگاه فرامنطقه‌اي» نوشته که در بخشی از آن‌ آمده است: در كنار تداوم‌ها، تغييراتي در نگرش قدرت‌هاي فرا منطقه‌اي به وجود آمده است، در ميان محافل و نخبگان سياست خارجي آمريكا مخصوصاً در دوره اوباما، اين پرسش مطرح شده است كه تا چه اندازه نياز است آمريكا در خاورميانه درگير باشد. ميزان و چگونگي درگيري آمريكا محل بحث است، نه اينكه آمريكا در خاورميانه بماند يا نماند. در ماندن و درگير بودن آمريكا در منطقه، ترديدي بين كارشناسان و دست اندركاران سياست خارجي آمريكا وجود ندارد ولي در خصوص ميزان، سطح و ماهيت درگيري، تغييراتي در حال شكل گرفته اند.

غلامرضا عسكري نیز در شروع یادداشت دیگری با تیتر «درايت در تخاصم» نوشته: عربستان، نمونه دامي را كه اكنون در يمن براي ايران گسترده، پيش از اين نيز در سوريه، عراق، بحرين و لبنان پهن كرده بود. اين دام، چيزي نيست مگر درگير كردن ما در يك رويارويي مستقيم نظامي در خاورميانه و طعمه اين دام، شيعيان منطقه هستند كه به‌ ويژه در يك دهه اخير با اقدامات و تحريكات مستقيم و غيرمستقيم رياض، هدف تعدي حكومت‌هاي عرب قرار مي‌گيرند.

جوان با فاصله گرفتن از مسائل منطقه‌ای، بیشتر به مسائل داخلی پرداخته است. تصویر و تیتر اول این روزنامه به سخنان سخنگوی قوه قضائیه در‌باره بازداشت ده ابربدهکار بانکی اختصاص دارد. جوان در شروع مطلبی با تیتر «نزاع بر سر روغن رانتی»، وضعیت این روزهای واردات روغن را مورد توجه قرار داده و آن را با انتخابات سالهای گذشته مرتبط کرده و از جمله نوشته: داستان روغن‌هاي پالم همچنان كشدار است. اين داستان كه با نام اسپانسرهاي روغني در سال ۸۸ آغاز شد و به نوعي روزنامه جوان براي اولين بار از آن خبر داده بود، تا كنون به انحاي مختلف در رأس اخبار بوده است؛ زماني در محصولات لبني برگشت خورده از بازار عراق و زماني در نحوه انحصاري واردات و اعطاي برخي امتيازات ويژه به افراد خاص!

جوان مطابقت سخنان رئیس‌جمهور در‌باره ضرورت خارج شدن آموزش و پرورش از شکل دولتی محض با اصل سی قانون اساسی را مورد تردید قرار داده ‌و در سرمقاله خود با تیتر «سردرگمي تجديدنظرطلبان در مسير بهارستان» به طور خلاصه نوشته است: اصرار برخي رسانه‌هاي منتسب به طيف تجديدنظرطلبان براي القاي داشتن راهبرد و برنامه‌هاي راهبردي منسجم براي انتخابات و با تأكيد بر نقش «ليدر اصلاحات» در درون خود حاوي يك حقيقت پنهان نيز هست كه بخش قابل‌توجه و اثرگذاري از اين جريان هنوز اين راهبرد و راهبر واحد را نپذيرفته‌اند.

اصلی‌ترین مطالب روزنامه ابتکار به حضور هاشمی در دانشگاه امیرکبیر اختصاص دارد. در کنار مطلبی با تیتر «خطابه خطیر»، سرمقاله ابتکار با عنوان «هاشمی، دانشگاه و یک اتفاق معنادار» به قلم سیدعلی محقق هم به همین موضوع اختصاص دارد که در بخشی از آن‌ آمده: در مجموع سخنان هاشمی رفسنجانی در دانشگاه امیرکبیر‌‌ همان منطق سخنان رسمی دیگر مسولان حکومتی را داشت و حامل مبحث خاص و جنجال برانگیزی برای بهانه جویان نبود. نکته عجیب، معنادار و کم سابقه این حضور، نه هیچ کدام از حاشیه‌های پیش آمده در محوطه دانشگاه و نه متن مراسم و وقایع سالن دانشگاه و محتوای سخنان هاشمی که اصل ماجرا و خود حضور غیرمترقبه این چهره خاص و برجسته عرصه سیاست کشور در عرصه عمومی و سخنرانی او در این دانشگاه خاص و در این مقطع زمانی خاص بود. حضور دیروز هاشمی رفسنجانی در دانشگاه از نگاهی یک خرق عادت خاص و معنادار از سوی این سیاستمدار کارکشته بود که باید منطق حضور این چنینی او در عرصه عمومی جامعه را به درستی شناخت و تحلیل کرد. هاشمی در طول دهه‌های گذشته به مناسبت‌های مختلف به عنوان یک مقام رسمی و ارشد کشوری به مراسم‌های زیادی در دانشگاه دعوت شد و سخنرانی کرد و دقایقی بعد راهی دفتر کار خود شد. علاوه بر این تا همین روزهای گذشته هرازگاهی گروه‌ها و طیف‌های مختلف سیاسی اجتماعی و اقتصادی را در دفترکار خود در مجمع تشخیص مصلحت نظام به حضور پذیرفته و با انان سخن گفته است. او اما دیروز نه به عنوان یک مقام رسمی و یک مه‌مان فرمایشی که به عنوان شخص هاشمی و به دعوت یک جریان و انجمن سیاسی دانشگاهی به جای به حضور پذیرفتن دانشگاهی‌ها در دفترش، راهی دانشگاه امیر کبیر شد. همین موافقت او برای حضور این چنینی در دانشگاه و در این مقطع به اندازه کافی معنادار است.

کیهان که تیتر اول و سرمقاله خود را به مسائل یمن اختصاص داده، با درج تصویری از حضور دانشجویان معترض در اطراف خودروی هاشمی رفسنجانی، حضور رئیس مجمع تشخیص در دانشگاه امیرکبیر را در گزارشی با تیتر «امیرکبیر به هاشمی خوش‌آمد نگفت» پوشش داده است. در کنار اینها، کیهان هر یک از خبرهای ستون اخبار ویژه خود را به فرصتی برای مخالفت با طرف مقابل تبدیل کرده است. کیهان مطلب دیروز طباطبایی در روزنامه شرق را اعتراض روزنامه حامی دولت به گره زدن همه چیز به تحریم‌ها نامیده است؛ در واکنش به سخنان دیروز رئیس‌جمهور درباره اجتهاد نکردن غیرمجتهدین، رئیس‌جمهور را به همین مسأله متهم کرده، برای هاشمی ماجرای همنوایی منتقدان با نتانیاهو را یادآوری کرده؛ با استفاده از مطالب دیرور رسالت شعار‌مدار‌ی دولت در سیاست خارجی را مورد انتقاد قرار داده و به نقل از روزنامه اعتماد، تعیین نرخ سود بانک‌ها را دستوری دانسته است.

مهم‌ترین بخش از سرمقاله وطن امروز با تیتر «مهم‌تر از فکت‌شیت» به قلم مهدی محمدی، از این قرار است: حتی اگر فکت‌شیت آمریکا را یکسره غیرواقعی بدانیم، حداقل حسن این متن این است که یک تصویر تفصیلی و دقیق از آرزوهای آمریکا –پارامترهای یک توافق خوب از دید آمریکا- که قاعدتا در پی محقق کردن آن در مذاکرات است به ما می‌دهد. ما اکنون به دقت می‌دانیم پارامترهای یک توافق خوب از دید آمریکایی‌ها چیست اما نمی‌دانیم از دید تیم ایرانی این پارامترها دقیقا چگونه تعریف می‌شود. مهم است توجه شود که اظهارات شفاهی در این زمینه به هیچ‌وجه کفایت نمی‌کند. آنچه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای–اگر خواهان ایجاد یک فضای سالم انتقادی است- موظف به انجام آن است این است که یک بار برای همیشه بگوید در 6 موضوع کلیدی تحریم، تحقیق و توسعه، غنی‌سازی، اراک، بازرسی‌ها و فردو، چه چیز را یک توافق خوب می‌داند و چه چیز را یک توافق بد. آن وقت، معیاری فراهم خواهد شد که بتوان براساس آن درباره متن نهایی توافق قضاوت کرد.

وطن امروز تصویر صفحه اول خود را به تصویری از رئیس‌جمهور اختصاص داده که گویا به بعد از پایان سخنرانی دیروز رئیس‌جمهور در بزر‌گداشت مقام معلم اختصاص دارد و در کنار آن از تیتر «آموزش‌وپرورش باید از دولتی بودن خارج شود» استفاده شده است؛ موضوعی که احتمالا در روزهای آینده کانون انتقادات جدیدی از سیاست‌های دولت روحانی در بخش آموزش و پرورش خواهد بود.

در روزنامه رسالت، مطلب مهم، سرمقاله این روزنامه با تیتر «قواعد بازي با دشمن غير قابل اعتماد» و به قلم حنيف غفاري است که در بخشی از آن آمده: با توجه به احتمال بالای عهد شکنی طرف مقابل و سوابق تلخی که در این خصوص وجود دارد، باید چه نگاهی نسبت به توافق نهایی احتمالی داشت؟ در این خصوص ۴ راهکار کلی را می‌توان متصور گردید: ۱- باید در نگارش توافقنامه نهایی ‌‌نهایت وسواس حقوقی ممکن را به کار برد تا جایی برای کارشکنی طرف مقابل در ابعاد حقوقی و قانونی باقی نماند. در این میان لازم است علاوه بر رفع ابهامات موجود در خصوص «بازرسی‌های غیر متعارف هسته‌ای»، «رفع مشروط و مرحله‌ای تحریم‌ها» و «تعیین مکانیزیم دقیق داوری حقوقی» مانع از سوء استفاده واشنگتن و حتی دیگر اعضای ۱+۵ از متن توافق نهایی شد. در اینجا بیشتر متوجه تاکید مقام معظم رهبری در خصوص لزوم شفافیت حقوقی متن توافق نهایی و غیر قابل تفسیر بودن آن خواهیم شد. نباید فراموش کنیم که طرف مقابل به صورت بالقوه، آمادگی بالایی برای نقض توافقنامه‌های شفاف و محکم دارد، حال تکلیف آن با توافقنامه‌ای که دارای ذره‌ای کژتابی یا پارادوکس حقوقی باشد کاملا مشخص است!

۲- لازم است در تعیین جایگاه راهبردی «مذاکرات هسته‌ای» و «توافق احتمالی منبعث از آن» در سیاست خارجی خود بسیار محتاطانه و مبتکرانه عمل کنیم. در صورتی که توافق احتمالی در جایگاه یک «هدف استراتژیک» یا «نقطه گذار راهبردی» در سیاست خارجی کشورمان متبلور شود، هر رفتار، حرکت و یا گفتار طرف مقابل و بد‌تر از آن، هرگونه کارشکنی طرف آمریکایی موقعیت و حرکت ما در نظام بین الملل را متزلزل خواهد کرد. از آنجا که احتمال کارشکنی مقابل (حتی به صورت بالقوه) در قبال توافق نهایی هسته‌ای متصور خواهد بود، سرمایه گذاری استراتژیکی و راهبردی (که مبتنی بر مولفه‌های ثابت و غیر قابل تغییر است) در قبال چنین توافقی مدبرانه به نظر نمی‌رسد. با این حال در حوزه تاکتیکی می‌توان از توافق احتمالی در پیشبرد اهداف کلان و غیر قابل تغییر سیاست خارجی کشورمان بهره گرفت. در بهترین حالت ممکن توافق هسته‌ای احتمالی می‌تواند حکم یک «نقطه عطف تاکتیکی» را برای کشورمان در حوزه سیاست خارجی داشته باشد و لا غیر.

۳- باید هزینه‌های کارشکنی احتمالی طرف مقابل (مخصوصا ایالات متحده آمریکا) را در مذاکرات هسته‌ای افزایش داد. در این خصوص لازم است در ذیل «استراتژی مدیریت رفتار دشمن» دست به یارگیری‌هایی در درون نظام بین الملل زد. این یارگیری‌ها می‌تواند در درون اعضای ۱+۵ و خارج از آن مجموعه تعریف شود. هدف از این یارگیری‌های بین المللی، افزایش هزینه‌های کارشکنی طرف آمریکایی در مذاکرات هسته‌ای با ایران است. «یارگیری» در درون اعضای ۱+۵ و حتی خارج از آن نیز مترادف با اعتماد به آن‌ها نبوده و نیست و حکم معامله‌ای واقع بینانه در راستای بر هم زدن بازی مخرب رقیب و هدایت دوباره آن در مجرای تعهداتش خواهد بود. در اینجا نگاه ایده آلیستی نسبت به بازیگرانی که با رویکرد محض رئالیستی و نئورئالیستی در پای میز مذاکرات هسته‌ای و در مقابل ما صف آرایی کرده‌اند محکوم به شکست خواهد بود. گارد بسته مطلق ایران در مقابل آمریکا و تروییکای اروپایی باید در چنین معادله‌ای حفظ شود و هرگونه هم افزایی و حاشیه سازی امن در قبال توافق هسته‌ای با حفظ همین گارد بسته صورت گیرد.

۴- از آنجایی که احتمال کارشکنی آمریکا در قبال توافق نهایی وجود دارد، لازم است ضریب برگشت پذیری کشورمان در خصوص فعالیتهای هسته‌ای صلح آمیز خود افزایش یابد. این برگشت پذیری باید «فوری» و «واکنشی» باشد. هر اندازه ضریب برگشت پذیری کشورمان در خصوص بازتعریف و بازخوانی دستاوردهای هسته‌ای خود کمتر شود، قدرت ریسک پذیری طرف آمریکایی در خصوص بر هم زدن توافق هسته‌ای افزایش می‌یابد.