آثار لغو تحریم‌ها / تحلیل محمدرضا باهنر از سخنان روز گذشته رهبر انقلاب / انتخابات ۱۴۰۰ و چالش کووید-۱۹

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه های امروز پنجشنبه ۲۷ آذرماه در حالی چاپ و منتشر شد که بیانات رهبر انقلاب در دیدار با اعضای ستاد بزرگداشت شهید سلیمانی با محورهای «توصیه قطعی؛ به دشمن اعتماد نکنید» (خراسان)، یک ساعت هم نباید تاخیر کنیم (جهان صنعت)، بروید دنبال بی‌اثر کردن تحریم‌ها (جوان)، اتمام‌ حجت (وطن امروز)، اولویت خنثی‌سازی تحریم‌ها (رسالت)، شهید سلیمانی قهرمان ملت ایران و اسم رمز بسیج مقاومت در دنیای اسلام است (کیهان)، و نبايد حتي يك ساعت در رفع تحريم تاخير كنيم (اعتماد) در صفحات نخست روزنامه های امروز برجسته شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت ها و سرمقاله های منتشره در روزنامه های امروز را مرور می کنیم؛

تحلیل محمدرضا باهنر از سخنان روز گذشته رهبر انقلاب

محمدرضا باهنر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام طی یادداشتی در شماره امروز ایران نوشت: رهبر معظم انقلاب روز گذشته در دیدار با مســـئولان ســتاد بزرگـــداشت شـــهید ســـــلیمانی نکات و توصیه‌های مهمی را خطاب به مسئولان کشور بیان کردند. از تشریح جایگاه و نقش بی‌نظیر شهید سلیمانی در تحولات منطقه تا ضرورت خروج امریکایی‌ها از منطقه و توصیه به حل مشکلات از طریق همکاری و هم‌افزایی ملی و گفت‌و‌گوهای داخلی. ایشان همچنین در حوزه مراودات خارجی و بین‌المللی در عین حال که برقراری روابط با دنیای خارج را نفی نکردند اما تأکید داشتند که کلید حل مشکلات در داخل است. به تعبیر ایشان ما باید در حوزه‌های مختلف اقتصادی، دفاعی، اجتماعی و سیاسی قوی و قوی‌تر شویم تا بدخواهان ایران چشم به ضعف‌های ما نداشته باشند. به نظر می‌رسد مهمترین فراز سخنان رهبر معظم انقلاب همان تأکید همیشگی بر ضرورت همکاری‌ها و هم‌افزایی‌های ملی باشد چرا که وقتی این شیوه از تعامل و روابط داخلی جایگزین رفتارهای تقابلی شود...

و یا به تعبیر ایشان صدای واحدی از ایران اعم از مردم و مسئولان بلند باشد، به معنای تقویت جبهه داخلی هم برای حل مشکلات داخلی و هم ابزار چانه‌زنی قوی در مناسبات و مراودات بین‌المللی است. اینکه ایشان این مهم را یادآوری می‌کنند شاید ناشی از آن باشد که روابط مسئولان در قوا و حوزه‌های مختلف آن‌گونه که شایسته و بایسته است، نیست حال آنکه هر عقل سلیمی می‌پذیرد در مواجهه با شرایط سخت، کدورت‌های شخصی یا رقابت‌های جناحی باید به مرتبه نازل‌تری از اهمیت برود و آنچه در اولویت قرار گیرد، مسائل و منافع کلان و ملی است. اینکه ایشان تأکید دارند رفع تحریم به‌دست طرف‌های خارجی است اما خنثی کردن اثر تحریم در داخل و به دست خود ماست نکته بسیار مهمی است که راه حل تحقق آن نیز در همان توصیه قبلی ایشان یعنی تقویت روحیه همکاری و هم‌افزایی ملی است. اینکه در مواجهه با شرایط احتمالی آینده در حوزه سیاست خارجی و معطوف به چگونگی رفع تحریم‌ها، صداها و اقدامات مختلف و پراکنده‌ای مطرح باشد که گاهاً از چارچوب‌های متعارف بیان دیدگاه‌ها خارج شده و بیشتر نمایشگر تقابل داخلی است، بر خلاف رهنمود صریح رهبر معظم انقلاب است که اتفاقاً در همان سخنان روز گذشته مسئولان را به گفت‌و‌گو با همدیگر برای رفع اختلافات توصیه کردند و گفتند که وقتی می‌توان با دنیا گفت‌و‌گو کرد چرا در داخل با همدیگر گفت‌و‌گو نمی‌کنید. بنابراین به نظر می‌رسد از منظر رهبر معظم انقلاب لازمه هر اتفاق مثبتی در کشور معطوف به پیشرفت و آینده بهتر ایران اسلامی، پرهیز از این پراکندگی‌ها و مواضع اختلافی و جایگزین کردن شیوه‌های همگرایی و همکاری ملی است.

رهبر معظم انقلاب این نکته را هم یادآوری کردند که اگر راه‌حل‌هایی برای رفع تحریم‌ها وجود داشته باشد در عین حال که به وعده‌های غربی‌ها هم نباید اعتماد کرد، حتی یک ساعت هم نباید تأخیر شود. بر سر اینکه تحریم‌ها چقدر در بروز مشکلات اقتصادی و معیشتی تأثیر‌گذار است شاید اختلاف‌نظرهایی وجود داشته باشد، اما به هر حال بر مسئولان کشور است که از راه‌های عقلانی و عزتمدارانه برای رفع همین تحریم‌ها تلاش کنند. خنثی‌سازی تحریم‌ها به‌عنوان پارادایم اصلی در راستای مقاوم‌سازی کشور، منافاتی با تلاش در جهت رفع تحریم‌های ظالمانه فعلی ندارد و باید از هر تلاش و اقدام عزتمندانه و در چارچوب‌های رسمی نظام در این مسیر حمایت کرد. منتها باز هم به همان نکته مهمتر می‌رسیم که برای این منظور هم باید اقدامات و راهکارها یا تلاش‌ها در یک مسیر واحد و رسمی باشد یعنی از کانال همان گفت‌و‌گوها و هم‌افزایی‌های ملی باشد نه آنکه مسأله رفع تحریم هم محل اختلاف باشد.

انتخابات ۱۴۰۰ و چالش کووید-۱۹

شهاب‌الدين بي‌مقدار طی یادداشتی با عنوان انتخابات و چالش کووید-۱۹ در اعتماد نوشت: شش ماه مانده به برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري و در شرايطي كه در آستانه يك‌سالگي ورود و شيوع ويروس كرونا به كشور هستيم، بحث چگونگي برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در خردادماه ۱۴۰۰ از مباحثي است كه مورد توجه بسياري از ناظران، كارشناسان و افراد آشنا به امور انتخاباتي قرار گرفته و در اين ميان، شاهديم بعضا پيشنهادهايي ازجمله برگزاري انتخابات در بيش از يك روز، راي‌گيري پستي و البته برگزاري انتخابات به‌صورت الكترونيكي مطرح شده و نظرات مختلفي در اين رابطه عنوان مي‌شود. حال آنكه روز گذشته سخنگوي شوراي نگهبان نيز در توضيحاتي، احتمال استفاده از اين روش‌ها را بعيد دانسته است. با اين همه معتقدم اتفاقا برگزاري انتخابات در دو روز ايده خوبي است كه مي‌توان به اين ترتيب، علاوه بر برگزاري انتخابات و جلب مشاركت سياسي، از سلامت شهروندان نيز صيانت كرد تا مبادا اين كنش سياسي، هزينه‌هايي براي ملت همراه داشته باشد. آنچه طي ماه‌هاي گذشته به ‌دفعات و مكرر از سوي پزشكان و كادر درمان و سلامت كشور و همچنين ستاد مديريت كرونا مورد تاكيد قرار گرفته، بحث رعايت فاصله فيزيكي و نظافت فردي است و طبيعتا برگزاري انتخابات در چنين شرايطي، از آنجا كه خواه‌ناخواه به تشكيل صفوف راي‌دهندگان مي‌انجامد، مي‌تواند سلامت شهروندان را در معرض خطر قرار دهند.

حال آنكه در صورت افزايش ساعات راي‌گيري و برگزاري انتخابات در بازه زماني بيش از يك روز كه در قانون ذكر شده، در شرايط خاص كنوني مي‌تواند مانع از ازدحام بيش از حد و فشردگي ناموجه صفوف راي‌دهندگان شده و درنتيجه شهروندان قادر خواهند بود در فرصت مقتضي طي دو يا چند روز راي خود را به صندوق بيندازند. از ديگرسو بحث برگزاري انتخابات به‌صورت الكترونيك نيز اگرچه چندان از سوي شوراي نگهبان مورد استقبال قرار نگرفته اما از آنجا كه طول دوران مجلس دهم كه به عنوان عضوي از كميسيون شوراها و امور داخلي مجلس، از نزديك درگير اين بحث بودم، معتقدم برگزاري انتخابات به‌صورت الكترونيك روشي قابل‌قبول است و به‌خصوص اكنون كه با توجه به شرايط كرونايي، ضرورت اين مساله افزايش يافته و همزمان به همين دليل، دولت و وزارت آموزش و پرورش در راستاي فراهم كردن امكان تحصيل در سراسر كشور، دسترسي به اينترنت را تا دورترين نقاط كشور فراهم كرده، برگزاري انتخابات الكترونيك بيش از گذشته به واقعيت نزديك شده است. در مجموع اما اميدوارم آنچه درنهايت به صلاح ملت بزرگ ايران است، محقق شود و فارغ از بحث انتخابات و برگزاري اين رويداد مهم سياسي در شرايط نامساعد ناشي از كرونا، ان‌شاءالله امور ديگر كشور نيز روي غلتك قرار گيرد و باتوجه به سخنان ديروز رهبري مبني بر ناشايست بودن حتي يك ساعت تاخير براي رفع‌تحريم‌ها، مسوولان به‌ سمتي گام بردارند كه به‌زودي شاهد گشايش در اوضاع معيشتي ملت عزيز ايران باشيم.

آثار لغو تحریم ها

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل طی یادداشتی در شماره امروز آرمان ملی با عنوان آثار لغو تحریم ها نوشت: سخنراني رهـــبر انـــقلاب و تـــاکيد ايشان بر اينکه «اختلافات خود را با مذاکره با يکديگر حل کنيد... و آيا نمي‌شود با عنصر داخلي مذاکره و اختلافات را حل کرد؟» گوياي اين نکته مهم است که يک موضع وحدت و يکپارچه داشته باشيم، تا طرف مقابل آمريکا، اتحاديه اروپا و ديگر شرکت‌کنندگان در اين مذاکرات، بدانند اگر با طرف ايراني به نتيجه مي‌رسند، مورد حمايت هشتادميليون نفر قرار مي‌گيرد، نه اينکه سياست خارجه اسير بازي‌هاي جناحي شود. درواقع مشکلمان در برجام و FATF همين است که هرکدام براساس جناحي موضوع را تحليل مي‌کنيم و نه براساس اينکه چقدر به نفع کشور است و چقدر هزينه-فايده روي دست مردم مي‌گذارد و چقدر برايمان مشکل‌ساز خواهد شد. اشاره ایشان به تلف شدن وقت از سال ۹۵ تاکنون، عدم اجرای تعهدات طرف مقابل به دلایل مختلف است و یکی دیگر از کار‌هایی که قبل از مذاکره باید انجام داد، آسیب‌شناسی است که ببینیم دلیل اجرا نشدن برجام فقط سیاست‌های زیاده‌خواهانه آمریکا بوده یا موانع دیگری هم بر سر اجرای برجام وجود داشته. به نظر می‌رسد در این‌باره هم باید یک بررسی منصفانه، غیرجناحی، عمیق و دقیق داشته باشیم تا سیاست‌های گذشته را تکرار نکنیم. از طرفی با اینکه به نظر می‌رسد جو بایدن هم دنبال مذاکره است، اما قبل از آن باید تکلیف خود را با سیاست تحریم حداکثری روشن کند و رسما این سیاست شکست‌خورده را کنار بگذارد. سیاست نادرستی که غیر از آنکه به انزوای آمریکا انجامید، عملا آنچه ساخته شده بود که بتوان معضلی را از طریق دیپلماسی حل کرد را هم از بین برد.

چون برجام تجربه‌اي بود که نشان داد، مشکلات را مي‌توان از طريق ديپلماسي و نه جنگ حل کرد و به نتيجه رساند. ولي دونالد ترامپ همانند تانک روي هرچه مذاکره شده و به دست آمده بود، رفت و تخريب کرد. گرچه عربستان‌سعودي و اسرائيل هم در اين ميان نقش داشتند و تلاش کردند. به‌هرحال اين يک مساله ملي است و قبل از هرچيز بايد در داخل به تفاهم برسيم. آسيب ديگري که در سياست خارجي ما وجود دارد اين است که بدبيني شديدي نسبت به سازمان‌هاي بين‌المللي داريم که به سابقه استعمارگران در کشورمان که يک زمان امپراتوري بريتانيا، يک زمان امپراتوري روسيه و يک زمان مداخلات فرانسوي‌ها، آلماني‌ها و آمريکايي‌ها بوده است، برمي‌گردد. درواقع دخالت‌هاي مختلف طي دو قرن اخير فضايي در ايران ايجاد کرده که به‌شدت نسبت‌به همکاري‌ها و سازمان‌هاي بين‌المللي بدبيني وجود دارد. يعني در جمهوري اسلامي اصل را بر اين مي‌گذارند که همه سازمان‌هاي بين‌المللي نوکر و در خدمت آمريکا هستند، درحالي‌که همين دو تجربه اخير در شوراي امنيت سازمان ملل که آمريکا نتوانست دو قطعنامه را تصويب کند، غير از حق وتو، عملا کشورهاي ديگر هم جز خودش و دمينيکن همراهي نکردند. بنابراين بايد رويکردهايمان نسبت به مسائل بين‌المللي را مورد بازنگري قرار دهيم و ببينيم واقعا مطلق‌انديشي‌ها به ما کمک مي‌کند يا اينکه مانع از توافق با ساير کشورها مي‌شود. بحث ديگري که رهبري مورد تاکيد قرار دادند اين بود که نبايد وقت را تلف کرد به اين معنا که ريشه تحريم را از بين ببريم و اهرم تحريم را از دست طرف مقابل بگيريم و تحريم‌ها را بي‌خاصيت کنيم. خنثي کردن تحريم، مهم‌تر از لغو تحريم است. يعني موقعي سر ميز مذاکرات بنشينيم که ديگر نتواند از اهرم تحريم عليه ما استفاده کند.

از نگاه رهبري، خشکاندن ريشه تحريم مهم است؛ به گونه‌اي که ديگر براي طرف مقابل کارآيي نداشته باشد و اين هم شدني و قابل اجراست. مثلا اگر نظام بانکداري را اصلاح کنيم، خيلي از مشکلات اقتصادي حل مي‌شود. مجلس به جاي اين همه اراده‌اي که براي بحث مربوط به قانون کاهش تحريم‌ها گذاشته، بهتر بود که روي اصلاح نظام بانکداري، بيمه و گمرکات مي‌گذاشت. اصلاح نظام مالياتي به اينکه فرآيند توليد در ايران باصرفه و خيلي از مشکلات داخل حل شود، کمک مي‌کند که به نظر مي‌رسد در شرايط حاضر خيلي فوري‌تر و کمک‌کننده‌تر است تا با اجراي آن قانون عملا متحدين خودمان را دور کنيم و چين و روسيه هم از ما فاصله مي‌گيرند و ترديدي در اين نيست. هرچند در جلسه کمیسیون مشترک برجام ۱+۴ طرف ايراني به اين قانون اشاره کرد که موظف به اجرا هستيم ولي مشخص است که اين قانون موجب تغيير رفتار آنها نخواهد شد و چيزي موجب تغيير رفتار طرف مقابل مي‌شود که ببينند اهرم تحريم بي‌خاصيت شده است. همان طور که درمورد هسته‌اي باوجود تحريم، پيشرفت‌هاي هسته‌اي در ايران ادامه پيدا کرد؛ درمورد اقتصاد هم بايد به‌گونه‌اي باشد که ببينند اقتصاد ايران با تحريم فلج نشده و دارد کار خود را ادامه مي‌دهد.