به گزارش «تابناک»؛ روزنامههای امروز پنجشنبه پانزدهم آبان ماه در حالی چاپ و منتشر شد که رقابت تنگاتنگ ترامپ و بایدن در انتخابات جنجالی ریاست جمهوری آمریکا در کنار موافقت رهبر انقلاب با عفو تعدادی از محکومان و رونمایی از موشک رگباری سپاه در صفحات نخست روزنامههای امروز برجسته شده است.
در ادامه تعدادی از یادداشتها و سرمقالههای منتشره در روزنامههای امروز را مرور میکنیم:
عباس حاجی نجاری در بخشی از یادداشت امروز خود با تیتر فرصتهای ما در انتخابات امریکا در روزنامه جوان نوشت: آنچه در سالهای اخیر به ویژه در اجرای شعار اول امریکا و در آستانه پنجاه و نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری امریکا و پس از برگزاری آن در کلام و عمل نامزدها و حامیانشان مطرحشده است، ابعاد گوناگونی از افول امریکا را نشان میدهد. در این زمینه تنها به سه گزاره اشاره میشود.
سیانان در گزارشی در این زمینه مینویسد: بسیاری از کارشناسان و ناظران معتقدند که چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ علاوه بر ناامیدی و سرخوردگی و البته از بین بردن اعتماد بسیاری رهبران جهان، ضربه سخت و محکمی به دموکراسی امریکایی هم بوده است. ترامپ بهتنهایی با یکجانبهگرایی خود همه چارچوبهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را درنوردید و فصل جدیدی در سرپیچی از نظم نوین جهانی را که خود امریکا پایهگذار آن بود، ایجاد کرد. ترامپ با ستایش از دیکتاتورهایی نظیر محمد بن سلمان به آنها این پیام را ارسال کرد که هرچقدر در دیکتاتوری و مقابله با دموکراسی پیشقدم باشند، امریکا بهعنوان یکی از قدرتهای برتر دنیا کاری با آنها ندارد و با آنها همراهی هم میکند.
نشریه انگلیسی گاردین هم در تحلیل چرایی این پسرفت مینویسد: صحبتهای زیادی مطرح است که با رأی نیاوردن ترامپ امید زیادی هست که هنجارهای قانون اساسی و مدنیت به گفتمان عمومی امریکا برگردد و شکاف حزبی بهبود پیدا کند؛ اما امریکا مدتها قبل از انتخاب ترامپ، درهمشکسته شده است و کنار رفتن وی هیچ تضمینی برای اصلاح این کشور نخواهد بود. بسیاری از موضوعات سیستماتیک که امریکا را دچار مشکل کرده برای قبل از ترامپ است. طی ۳۰ سال گذشته، ۱۶ سال دموکراتها بر سرکار بودهاند، اما آنها بر موضوعات ساختاری که باعث از بین رفتن دموکراسی میشود بهطور مشخصی تأثیر نگذاشتهاند؛ بهعنوانمثال در دوره اوباما فاصله درآمدی سیاهپوستان و سفیدپوستان بیشتر شده بود.
عملکرد چهار سال گذشته ترامپ علاوه بر پایان دادن به نظریه لیبرال دموکراسی و شعار اول امریکا و آشکارسازی ضعف و ناکارآمدیهای این نظام سیاسی و مقاومت مردم ایران در برابر فشارهای امریکا، در نقطه مقابل ظرفیت انقلاب اسلامی و نظام دینی را آشکار و فرصتهای ذیقیمتی را فرا راه ما قرار میدهد که رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیاناتشان در سخنان زنده تلویزیونی روز میلاد پیامبر گرامی اسلام به گوشهای از آنها اشاره و نقشه راه آینده را روشن کردند:
۱. اوضاع کنونی نشانگر انحطاط شدید مدنی، سیاسی و اخلاقی در امریکا است جدای از اینکه چه کسی در امریکا بر سرکار بیاید.
۲. سیاستهای جمهوری اسلامی با رفتوآمد اشخاص در امریکا تغییری نمیکند.
۳. سرانجام چنین نظام سیاسی اضمحلال و انهدام است، البته اگر برخی بر سرکار بیایند این انهدام زودتر انجام خواهد شد و اگر برخی دیگر به قدرت برسند ممکن است قدری به تأخیر بیفتد، اما سرنوشت محتوم، نابودی است.
۴. علت اصلی دشمنی امریکا با نظام اسلامی ایران زیر بار سیاستهای ظالمانه نرفتن و به رسمیت نشناختن سلطه آنها است. این دشمنی ادامه خواهد داشت و تنها راه برطرف کردن آن، این است که طرف مقابل از این تصور که بتواند به ملت و دولت ایران ضربه اساسی وارد کند، مأیوس شود.
۵. مأیوس شدن دشمن از ادامه دشمنی علیه ایران منوط به قوی شدن و تقویت ابزارهای قدرت واقعی است.
۶. برخی تصور میکنند که اگر دولتی تسلیم خواستهها و سیاستهای امریکا شود، سود خواهد برد، درحالیکه دولتهای تسلیمشده در برابر زورگوییهای امریکا، بیشترین ضربه را خوردهاند و گرفتاریهای آنها بیشتر شده است.
۷. ملت ایران واقعاً و انصافاً در برابر فشارها و مشکلات خوب ایستادگی کردند، اما برای قوی شدن، مسئولان باید در سه بخشِ اقتصاد، امنیت و فرهنگ، تحرک بیشتر و جدیتری داشته باشند.
محمد یوسفی آرامش در سرمقاله امروز روزنامه ابتکار با عنوان روز آبروریزی موسسات افکارسنجی آمریکایی نوشت: در طول هفتههای گذشته با اخبار ضد و نقیض انتخابات آمریکا، بازارهای مالی ایران تماما دستخوش تغییرات زیادی قرار گرفت؛ اکثریت این موسسات خبر از پیشتازی بایدن در سطح ملی و و پیروزی زودهنگام او در ایالتهای کلیدی میدادند؛ اخباری که به سرعت بر بازارهای مالی ایران اثرگذاشت و با توجه به آمریکایی بودن این موسسات، احتمال خطا را در پایینترین سطح ممکن میدانست!؛ تحلیلها آنجا سخت میشد که بسیاری از تحلیلگران نیز بر پایین بودن خطا تاکید میکردند و در بسیاری از ایالتها بایدن را رئیس جمهوری بیرقیب آمریکا میدانستند! آنچه که در عمل اتفاق افتاد، شوک برانگیز بود. ظهر چهارشنبه، ترامپ برخلاف نظرسنجیهایی که تا همین چند روز قبل نهایت شانس او را بیش از ۱۱۵ و در برخی دیگر بیش از ۱۶۵ آرای الکترال نمیدیدند و اکثریت آرا را برای بایدن میدانستند، با اختلافی به شدت نزدیک با بایدن رقابت کرد، او حتی در اکثریت ایالتهای کلیدی از رقیب خود جلوتر بود و موجب شگفتی بسیاری از تحلیلگران شد؛ این نظرسنجیها در روزهای پیش از انتخابات، حتی نگرانیها در خصوص ایالتهای تگزاس، فلوریدا، کارولینای شمالی، ایوا و اوهایو را بالا برده بودند و خبر از رقابت به شدت نزدیک بایدن میدادند؛ اما آنچه که در عمل اتفاق افتاد چیز دیگری بود. برای مثال ترامپ با پیشتازی حدودا ۶ و ۳ درصدی پیروز تگزاس و فلوریدا بود، ایالتهایی که در برخی نظرسنجیها رقابت ۱ الی ۲ درصدی را مطرح میکرد. اما چه شد که ورق آنطور که پیش بینی میشد، رقم نخورد؟ به نظر میرسد آرای خاموش و سنتی ترامپ و همچنین حمایت کارگران و سیاه پوستان در ایالتهای هدف، همچنان او را در قدرت حفظ کرده و موجب رقابت به شدت نزدیک با بایدن شده بود. گویا موسسات افکارسنجی آمریکایی، بعضی حقایق آماری را به درستی پیش بینی نکرده و در نظر نگرفته بودند! بسیاری از ریزشهای رای در ایالتهای جمهوری خواه بر خلاف پیش بینی ها، رقم نخورد.
ترامپ حتی در ایالتهای پنسیلوانیا، میشیگان، جورجیا و کارولینای شمالی در برخی با اختلاف زیاد و در برخی با اختلاف کمتر تا ساعت ۷ صبح به زمان آمریکا پیش بود که موجب رقابت به شدت نزدیک دو طیف سیاسی شد. سرانجام رقابت به ایالتهای کمربند شمالی رسید که چیزی فراتر از تحلیل برخی نظرسنجیها بود. اما آنچه در این میان از یاد نمیرود، تکرار مجدد اشتباهات سال ۲۰۱۶ موسسات افکارسنجی آمریکا، اختلاف فاحش آنها در برخی ایالتها و اعتماد میلیونها ایرانی و تصمیمگیریهای مالی آنها بر پایه نظرسنجیهایی احتمالی و بعضا با درصد خطای غیرقابل پذیرش است که نتیجه آن پیشتازی فراتر از انتظار ترامپ در شطرنج انتخابات بود. با اینکه انتظار میرفت این موسسات افکارسنجی برای توسعه نام و اعتبار خود، اشتباهات گذشته دوره قبل خود را جبران کنند؛ اما در عمل شاهد تکرار این خطا بودیم، در خصوص اینکه چه شرایطی موجب رقم خوردن این شرایط شد، مباحث مکمل زیادی وجود دارد که در این یادداشت نمیگنجد.
در سرمقاله هفته قبل ابتکار با عنوان «جشن زودهنگام بایدن یا رقابت شدید انتخاباتی»، مطرح کردم که رقابتها به شدت در انتخابات آمریکا نزدیک است و هرگونه تصمیم گیری کوتاهمدت مالی در این خصوص خطرناک است؛ با این حال در برخی ایالتها درصد خطاهایی بیش از آنچه که در آن یادداشت مطرح شد را شاهد بودیم، آنچه فارغ از نتیجه رئیس جمهوری نهایی آمریکا رقم خورد، قضاوت نکردن تنها بر اساس فاکتورهایی مثل ملیت موسسات افکارسنجی است و این حقیقت که خطای آماری میتواند در هر کشوری حتی با شرایط خاص و منحصر به فرد آن جامعه رقم بخورد.
فریدون مجلسی. تحلیلگر روابط بینالملل در بخشی از سرمقاله شماره امروز شرق نوشت: بههمریختن کافه اصطلاحی است که معنای آن برای آشنایان با فرهنگ عوامانه ترامپ به نوعی قابلدرک است. معمولا اینگونه اشخاص وقتی در کافه به دلیل مشاجره یا برای گریز از پرداخت صورتحساب یا مسائل دیگر کارشان به بدمستی و نفسکشطلبیدن میکشد، کافه را به هم میریزند. اینکه نتیجه چه از آب دربیاید بستگی به نوع مقابله با آنان دارد. انتخاب ترامپ برای ریاستجمهوری آمریکا در دور اول نیز با همین خصوصیات که با جمعشدن انواع موتورسوارهای چرمینهپوش خالکوبی کرده و شعارهای پوپولیستی و عوامفریبانه و با بههیجانآوردن احساسات پایینترین سطوح فرهنگی جامعه آمریکا خصوصا در ایالات روستایی میانی همراه بود، به اندازه کافی موجب حیرت شد. اگرچه ترامپ با درافتادن با نظام بازرگانی جهانی و با زیرپاگذاشتن تعهدات بینالمللی آمریکا در واقع کافه جهانی را نیز به هم ریخت، اما دورانش همراه با رونق و اشتغالی فریبنده بود. وقتی آن رونق هم بر اثر کرونا با بیاعتباری مواجه شد، همه برآوردهای آماری و تقریبا توافق عمومی رسانهها و روزنامهنگاران آمریکایی که با محیط خود آشنایی بیشتری دارند، حکایت از شکست قاطع ترامپ داشت. ترامپ که شکست پیشبینیشده را گریزناپذیر میپنداشت، پیشاپیش اعلام کرد که رقیب خیال تقلب دارد! و اعلام کرد که رأیگیری قانونی پستی نوعی تقلب است.
البته نتایج شمارششده هم بیش از انتظار به سود ترامپ بود. ترامپ هم از پیش با دعوت از ۴۰۰ نفر از حامیانش به شبنشینی در کاخ سفید، پیشاپیش اعلام کرده بود که میخواهد پیروزی خود را جشن بگیرد. نحوه گزارشدهی رسانهای برای کسانی که توقع شکست ترامپ را داشتند، نومیدکننده بود. ترامپ نیز در شامگاه که هنوز رأیگیری در غرب آمریکا ادامه داشت، به استناد نتایج آرای حضوری با همان دروغگویی متعارف و با اعتمادبهنفس آمار چند ایالت را جمع زد و پیروزی خودش را اعلام کرد، اما نکته شکبرانگیز آنجا بود که گفت بعد از این اجازه شمارش آرای پستی را که تقلب محسوب میشود، نمیدهد و به دیوان عالی مراجعه خواهد کرد! یعنی همان سناریوی بههمریختن کافه به بهانه پوچی که از چند روز قبل مقدمهچینی کرده بود. توضیحات بعدی بایدن و دلگرمی دادن او به حامیانش حاکی از آن بود که هنوز شمارش آرای پستی آغاز نشده است و بدون وقفه انجام خواهد شد. بعد از شمارش آرای پستی نتایج یکی، دو ایالت تغییر کرد، اما تزلزلی را که درباره نتایج قطعی آرا به وجود آمده است، از میان نبرد. اکنون مردم نگران دلایل تختهکردن پنجرههای فروشگاهها هستند که مگر پیشبینی چه وقایعی شده بود که چنین هزینه احتیاطی را متقبل شدند؟ و اگر نتیجه به زیان ترامپ باشد، چگونه مقاومت و برخورد خواهد کرد و دموکراتها چگونه زیر بار رفتار اوباشانه ترامپ خواهند رفت؟ بههرحال با توجه به اینکه شمارش آرای پستی تا روز جمعه ادامه خواهد یافت، اکنون دیگر با قطعیت از سیاستهای بایدن پس از انتخابات سخن نمیگویند، اکنون با تردید از این سخن میگویند که اگر ترامپ مقام ریاستجمهوری را اشغال کند، چه خواهد کرد و اگر بایدن انتخاب شود، چه؟ البته مقامات ایرانی اعلام کردهاند انتخاب آمریکاییها هرکدام باشد، برایشان مهم نیست و کاری به کارشان نخواهند داشت، اما در سیاست روزمره حرفهایی زده میشود و در عمل مسئولان که مسئولیت تصمیمگیری و سرنوشت و شرایط زندگی مردم به تمایلات و عملکردهای آنان بستگی دارد؛ منافع و نیازها و زندگی شهروندان را در نظر خواهند داشت. اگر ترامپ باشد که به همین شیوه انسداد فزاینده و فرسایشی ادامه خواهد داد، خصوصا پس از مصادره کشتیهای حمل سوخت ایران به ونزوئلا که عملا حملونقل دریایی ایران را هم تهدید میکند. اگر بایدن باشد که طبق تعهد قبلی به برجام باز خواهد گشت و این هم بهمعنای راهآمدن با ایران نیست بلکه خروج غیراصولی ترامپ را قبول ندارد. اما برای جمهوری اسلامی امکان تبادلنظر در قالب ۱+۵ فراهم میشود که با توجه به اختلافنظر عمیق ایران و آمریکا در حمایت از کلیت حقوق تاریخی فلسطین، پافشاری آمریکا بر دفاع از موجودیت اسرائیل و ادعای غرب در تجهیز جمهوری اسلامی به سلاحهای هستهای یا غیرهستهای، چشمانداز تعامل نزدیک و رفع تحریمها، روشن به نظر نمیرسد.