اضطراب جدایی در کودکان چیست و چه درمانی دارد؟

اضطراب جدایی چیست و از چه سنی شروع می شود ؟

اختلالات اضطرابی از شایع‌ترین اختلالات در جهان هستند، اضطراب جدایی نیز یکی از انواع اضطراب است که در کودکان کمتر از یک سالگی دیده می‌شود، بین ۹ ماهگی تا ۱۸ ماهگی به اوج خودش می‌رسد و در حدود ۲/۵ سالگی کاهش می‌یابد.

در کودکانی که این اختلال ادامه پیدا کند در کودکی از رفتن به مدرسه امتناع می‌کنند و دچار مدرسه هراسی می‌شوند و در نوجوانی نیز دچار مشکلات سازگاری می‌شوند. این اختلال در نیمی از افراد مبتلا هشت تا نه سال ادامه می‌یابد و دختران تقریبا دو برابر پسران به اختلالات اضطرابی دچار می‌شوند.

کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی نسبت به دور شدن از خانه اضطراب مفرط، ناتوان کننده و نامتناسب از خود نشان می‌دهند، اغلب اضطراب جدایی پس از آنکه کودک یک اتفاق تنش زای شدید را تجربه می‌کند بروز می‌کند: رفتن به مدرسه، انتقال از مدرسه به مدرسه جدید، مرگ یکی از بستگان نزدیک، رفتن به محله جدید، ورود به مقطع ابتدایی و … کودکان همواره نگراه هستند که اگر از والدین شان دور شوند آسیبی به آن‌ها برسد.

اضطراب جدایی که در سن زیر ۳ سالگی وجود دارد طبیعی است، ولی اگر ادامه پیدا کند تبدیل به اختلال اضطراب جدایی می‌شود که در سن دبستان به بعد خود را بیشتر از سنین دیگر نشان می‌دهد.

نشانه‌های اضطراب جدایی کودکان
ویژگی اصلی این اختلال که معمولا از سنین پیش از دبستان شروع می‌شود، ترس و نگرانی مفرط به هنگام جدایی یا انتظار جدایی، از منزل و افراد دلبست هاست.
حداقل سه علامت از موارد ذیل در این اختلال مشاهده می‌شود:


۱- ناراحتی مفرط و مکرر به هنگام جدایی یا انتظار جدایی از منزل و افراد دلبسته
۲- نگرانی زیاد نسبت به سلامت و مرگ افرادی که به آن‌ها دلبسته اند به ویژه در مواردی که از هم دور هستند و باید دایم با آن‌ها در ارتباط باشند
۳- نگرانی فوق العاده نسبت به وقوع اتفاقات ناخواسته‌ای در مورد خود، مانند گم یا ربوده شدن و تصادف کردن که مانع دیدار مجدد با افراد دلبسته می‌شود
۴- اکراه نسبت به تنها بیرون رفتن به دلیل به دلیل ترس از جدایی
۵- ترس و اضطراب بارز از تنها بودن یا ماندن در منزل، یک اتاق خانه یا سایر مکان‌ها بدون حضور افراد دلبسته
۶- اکراه یا امتناع مداوم از خوابیدن به تنهایی و دور از والدین یا خارج از خانه
۷- مشکل هنگام خواب به صورت اصرار بر بودن کسی زمان خواب رفتن هم چنین امکان دارد نیمه شب به اتاق والدین یا خواهر و برادرهایشان بروند
۸- احساس ناراحتی در زمان خواب موقع مسافرت‌های انفرادی
۹- علایم جسمی مانند سردرد یا تپش قلب هنگام جدا شدن از افرادی که به آن‌ها دلبستگی شدید دارند
کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است نتوانند به تنهایی در خانه بمانند یا به یک اتاق جدید وارد شوند، این کودکان رفتار چسبیدن را از خود نشان می‌دهند و می‌خواهند نزدیک والدین یا زیر سایه آن‌ها بمانند.


این کودکان وقتی از اخاص دلبسته خود جدا می‌شوند ممکن است گوشه گیر، بی تفاوت و غمگین شوند و علاقه‌ای به بازی کردن نشان ندهند و ممکن است بسته به سن شان از هیولا‌ها، تاریکی، جیب بر‌ها، سارقان، تصادفات و هر موقعیتی که امکان دارد خطری برای خود یا خانواده اش ایجاد کند می‌ترسند.
اضطراب جدایی در کودکان می‌تواند منجر به مدرسه هراسی و امتناع از رفتن به مدرسه شود.

درمان اختلال اضطراب جدایی با بازی درمانی شناختی رفتاری
برای انجام درمان بازی درمانی شناختی رفتاری برای کودک دچار اختلال اضطراب جدایی می‌توانید این مراحل را انجام دهید:

جلسه اول: کودک با درمانگر ارتباط برقرار کرده و درمانگر به کودکان و مادران آن‌ها برنامه‌های درمانی و چگونگی شرکت آنان را توضیح میدهد.
جلسه دوم: انواع عروسک‌ها که هر یک نقش‌های متفاوتی را داشته و هیجاناتی را بروز می‌دهند توسط نمایش عروسکی و تکمیل جملات ناتمام به کودکان آموزش داده می‌شود.
جلسه سوم: ارتباط فکر و احساس از طریق الگوی نمایشی برای کودکان اجرا می‌شود و کودکان خود نیز آن‌ها را به اجرا در می‌آورند.
جلسه چهارم تا دهم از تکنیک‌های درمانی این روش شامل احساس آرامش، احساس خوب داشتن، افکاردرونی، نقشه‌های اکتشافی کودک (راهبرد‌های مقابله ای)، جایزه به خود برای کار‌های خوب، تمرین کردن، آرام ماندن به وسیله مهارت‌های مقابله‌ای جدید استفاده شود.
تمامی این موقعیت‌ها با استفاده از انواع عروسک‌های دارای نقش‌های مثبت و منفی ارائه شود.
در این بازی‌ها افکار مطلوب و نامطلوب توسط عروسک‌ها بیان می‌شود. در هر جلسه، یک راهبرد مقابله‌ای نظیر تمرین تنفس، آرامش دهی، خودگویی‌های مثبت، تشویق خود، دادن پاداش به خود و… آموخته می‌شود که کودک نیز در خانه باید آن‌ها را در نمایش عروسکی به همراه مادر تمرین کند.
در جلسات پایانی مادر باید دقایقی کلاس را ترک کند به طـوری که کودک متوجه خروج مادر از کلاس نشده، ولی به هنگام بازگشت به گونه‌ای وارد شود که کودک متوجه ورودش شود.
درهر جلسه به زمان ترک جلسه توسط مادر افزوده شود.
درجلسه دهم مادر دیگر در کلاس حضور ندارد.