به گزارش بورس تابناک، مسیر صعودی بورس تهران در نخستین روز از هفته جاری نیز تداوم یافت. در این روز شاخص کل بورس به میزان ۲/ ۳ درصد رشد کرد تا پس از چهار روز دوری با بازپس‌گیری کانال یک میلیون و ۲۲۰ هزار واحدی، امید به رشد قیمت‌ها در بازار سهام بار دیگر افزایش یابد. در این روز خالص خرید ۷۸۳ میلیارد تومانی خرید سهام توسط فعالان حقیقی این بازار از حقوقی‌ها نشان داد که سرمایه‌گذاران خرد به رغم تقابل دیدگاه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت در بورس، بار دیگر درصدد حمایت از این بازار برآمده‌اند.
معاملات نخستین روز هفته با سبزپوشی تمامی شاخص‌های بازار سهام خاتمه یافت. در این روز شاخص بورس تهران که تا میانه هفته قبل سقوطی تقریبا بی‌وقفه را به نمایش گذاشته بود، در روز شنبه به میزان ۳۸ هزار واحد رشد کرد و به سطح یک میلیون و ۲۲۲ هزار واحد رسید. این صعود که میانگین وزنی قیمت‌ها را به میزان ۲/ ۳ درصد افزایش داد سبب شد بار دیگر نماگر اصلی بورس تهران بالاتر از مقاومت روانی یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی قرار گیرد و بر انتظارات فعالان بازار سهام مبنی بر بازیابی بخشی از سرمایه از دست رفته بیفزاید.
با این حال اگرچه این روزها فعالان بازار به راحتی امیدوار می‌شوند، توجه به این نکته نیز امری ضروری است که تقریبا امید سرمایه‌گذاران در سهام طی ماه‌های اخیر به راحتی ناامید شده است. پیگیری تغییرات رخ داده در بازار سهام حکایت از آن دارد که آنچه این روزها در بازار سرمایه اتفاق می‌افتد به رغم ناراحت‌کننده بودن چندان هم غیرمعمول نیست. اگرچه در ایران وجود معضلاتی نظیر دامنه نوسان و حجم مبنا بر کارآیی بازار صدمه‌ای سنگین وارد کرده اما بررسی تجربیات موجود در بازارهای مطرح سهام در طول تاریخ به خصوص در کشورهایی که سابقه قابل توجهی در معاملات این نوع دارایی دارند نشان می‌دهد نوسان غیرمعمول این چنین در ادامه روندهای صعودی و نزولی مساله‌ای عجیب یا مختص ایران نیست.
مشکل از جایی شروع می‌شود که عموم مردم به هنگام افزایش قیمت‌ها نه کاری به ناهنجاری‌های تئوریک بازارها دارند و نه آنچنان که باید بر دشواری‌های محتمل به هنگام تغییر جهت بازار توجه می‌کنند. همین مساله سبب شده برای آن بخش از سرمایه‌گذاران خردی که توانایی چندانی برای رویارویی با مخاطرات بازار پرریسکی نظیر بازار سهام را ندارند، وضعیت به هنگام افت قیمت‌ها بغرنج‌تر شود. مشکل اینجاست که همان دلایلی که سبب شد در ۵ ماه نخست سال جاری شاهد صعود بی‌وقفه قیمت‌ها در بورس و فرابورس باشیم حالا به عاملی بدل شده که تداوم روند نزولی را تسهیل می‌کند.
ورود هیجانی و خروج ناگزیر
در ابتدای سال جاری بازار سرمایه در حالی معاملات سهام را آغاز کرد که در طول این مدت تمامی شرایط برای هجوم نقدینگی به بازار سهام فراهم بود. از طرفی هم بورس در روند صعودی دو ساله ذهنیتی مثبت از خود در اذهان عمومی به جا گذاشته بود و کسادی ناشی از شیوع کرونا به تعطیلی کسب و کارها و اشتیاق مردم به درآمدزایی از راه‌های غیرمعمول افزوده بود. در کنار همه اینها آنچه مزید بر علت شد و رونق بازار سهام را حتمی کرد، افت شدید نرخ بهره بین بانکی و سود سپرده‌ها بود که در این شرایط راه خروج منابع از بازار پول به سمت بازار سرمایه را به راحتی فراهم کرد.
برآیند این قضیه هم رشد شاخص کل بورس از سطح حدودی ۵۰۰ هزار واحدی تا ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی در میانه معاملات ۱۹ مردادماه سال جاری بود. رشد یاد شده که به افزایش ۴ برابری میانگین قیمت‌ها در بازار سهام منجر شد در حالی اتفاق افتاده بود که در ابتدای سال ۹۷ نماگر یاد شده تنها ۹۶ هزار واحد ارتفاع داشت. همین امر به خوبی نشان می‌دهد که بازار سهام با هر معیاری که بسنجیم پس از دو سال و نیم پیشروی رو به بالا راهی به جز عقب‌نشینی از سطوح فتح شده نداشته است.
دقیقا به همین دلیل بود که حتی با رشد قیمت ارز، بورس نتوانست به مسیر صعودی خود ادامه دهد و ناگزیر به افت قیمت‌ها شد. در این میان آنچه باعث شده نقدشوندگی بازار در صف‌های فروش به راحتی صفوف خرید تامین نشود، نبود اشتیاق خرید در طرف تقاضا بود که در کنار وجود دو مکانیزم ناکارآمد حجم مبنا و دامنه نوسان روند تازه ایجاد شده را نوسانی می‌کرد. در این میان اگرچه همواره تحلیلگران در شبکه‌های اجتماعی و مصاحبه‌های مطبوعاتی خود بر ارزندگی سهام اصرار داشتند، با این حال هیچ خرید موثری که بتواند بازار را به روند صعودی بلندمدت خود بازگرداند، مشاهده نشده است.
در پیشگاه دو دیدگاه
اما چرا به رغم آنچه پیش‌تر مورد بررسی قرار گرفت، فعالان بازار مانند ماه‌های ابتدایی سال، در مورد آینده بورس و فرابورس نظر یک‌دستی ندارند. نکته اصلی در اینجا نهفته است که در شرایط فعلی نگاه فعالان بازار نسبت به آنچه پیش‌تر وجود داشت کوتاه‌مدتی نیست. بخش زیادی از فعالان بازار سرمایه به خصوص آنها که مخاطرات ماه‌های اخیر را دیده‌اند، با توجه به ریسک بالای تغییر قوانین و مقررات در کنار ابهام در مورد اثرات بودجه نامتوازن در سال آتی درصدد حفظ سرمایه خود برآمده‌اند. این بخش از فعالان بازار عمدتا با وجود باور به ارزندگی قیمت در مقطع فعلی عواملی را در نظر می‌گیرند که در حال حاضر اطلاعات چندانی در مورد آنها وجود ندارد. برای مثال مشخص نیست که بودجه دولت در سال آتی چه اثری بر درآمد شرکت‌ها خواهد داشت.
در حال حاضر این احتمال مطرح است که در سال آینده به دلیل نبود منابع لازم برای تامین مخارج دولت قیمت تمام شده محصولات از طریق تغییر در هزینه‌های مربوط به انرژی، عوارض مالیات افزایش یابد. همچنین وجود ریزش‌های سنگین در قیمت سهام طی ماه‌های اخیر سبب شده بسیاری از افراد به‌رغم ارزندگی سهام ریسک افت ارزش دارایی را قبول نکنند. در مقابل این بخش از فعالان بازار معامله‌گران کوتاه‌مدتی که اغلب ریسک‌پذیرتر نیز هستند، ریزش سنگین قیمت‌ها را دلیل موجه برای خرید سهام ارزیابی می‌کنند. دلیل این بخش از فعالان بازار که برخی از آنها نیز درصدد جبران زیان رخ داده در ماه‌های اخیر هستند، اولا کاهش زیاد قیمت سهام است که خود احتمال استراحت در جهت عکس روند نزولی را بیشتر می‌کند و دیگر کاهش نسبت قیمت به سود سهام در بسیاری از نمادها است که در بعضی از سهام به زیر ۳ واحد نیز رسیده است.
نبض بازار در دست حقیقی‌ها
عواملی از این دست بود که در روز گذشته توانست کفه ترازوی خالص خرید را به نفع حقیقی‌ها سنگین کند. روز گذشته معاملات بازار سهام در حالی خاتمه یافت که خریداران خرد بازار به میزان ۷۸۳ میلیارد تومان سهام از اشخاص حقوقی خریدند. در این میان بیشترین خالص خرید حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه محصولات شیمیایی رخ داد. در این گروه شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۱۰۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان از جانب حقوقی به حقیقی بودیم.
سیمان، فلزات و کاشی و سرامیک دیگر گروه‌هایی بودند که در لیست خرید سهامداران خرد قرار گرفتند. در آن‌سوی بازار، خودرویی‌ها که در گزارش ۹ ماهه نیز شاهد افزایش زیان بودند، بیشترین خروج سرمایه حقیقی را به میزان ۲۱ میلیارد تومان را تجربه کردند. در این روز ارزش معاملات در بورس به ۷ هزار و ۱۴۲ میلیارد تومان رسید که از این میان ۶ هزار و ۱۸۲ میلیارد تومان ارزش معاملات خرد بود. در فرابورس نیز ۳ هزار و ۹۹۳ میلیارد تومان از ۴ هزار و ۷۸۲ میلیارد تومانی ارزش معاملات به معاملات خرد اختصاص داشت.
