پیامکی دریافت کرده‌اید که به شما اخطار می‌دهد برای اینکه جریمه نشوید، باید عوارض آزادراهی خود را پرداخت کنید؟ نگران نشوید. اگر از ابتدای امسال از آزادراه‌های تهران-قم، تهران-ساوه، کرج-قزوین و قزوین-زنجان تردد نکرده‌اید، جریمه نخواهید شد. معاون ساخت و توسعه آزادراه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل کشور اطمینان خاطر داده است که فقط کافی است شماره پلاک خودرو و نام آزادراهی که برای شما در پیامک آمده است را به شماره ۱۰۰۰۰۱۵۳۱ ارسال کنید، تا به شکایت شما رسیدگی شود.
ماجرا از آن‌جا آغاز شد که چند روز پیش، مالکان خودرو‌هایی که از برخی آزادراه‌ها تردد داشته‌اند (و نیز برخی خودرو‌هایی که تردد نداشته‌اند!) یک پیامک هشدار دریافت کردند. پیامکی که به آن‌ها اعلام می‌کرد باید عوارض آزادراهی خودروی خود را بپردازند. البته یادآوری کرده بود که در صورت پرداخت نشدن عوارض، فرد باید جریمه ۳۰ هزار تومانی را پرداخت کند. در انتهای پیامک نیز لینکی آمده بود که مالکان خودرو را به نصب یک اپلیکیشن ترغیب می‌کرد تا با آن اپلیکیشن نسبت به پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراهی اقدام کنند.
بعضی از مالکانی که از ماجرا بی‌خبر بودند، پیامک را جدی نگرفته‌اند و هرکدام هم دلایل خودشان را داشتند؛ یکی نگران کلاهبرداری‌هایی بود که همیشه درباره آن هشدار می‌دهند و دیگری به خیال اینکه پیامک آن‌قدر‌ها هم جدی نیست، از کنارش گذشته بودند.
در عین حال ارسال این پیامک باعث شد که تعداد زیادی از مالکان خودرو‌ها پیش از آنکه جریمه شوند، عوارض تردد خودروشان را بپردازند. تا اینجا، کار به خوبی پیش رفته بود. اما برخی از صاحبان خودرو که تردد آزادراهی نداشتند هم، همین پیامک را دریافت کرده بودند. همین سردرگمی سبب شد که برخی نسبت به اجرای طرح بدگمان شوند. البته بعضی از مالکان هم می‌گویند ماجرا به نفع‌شان تمام شده و از این به بعد هنگام تردد از آزادراه، حواس‌شان را جمع کنند.
این هم یکی از هزار پیامکی بود که هر روز دریافت می‌کنیم
رضا، پیش از سال نو خودرو خود را به یکی از اقوامش فروخته و حالا ماشین ندارد. اما ماجرای الکترونیکی شدن عوارض را شنیده است و اتفاقا یکی از کسانی است که پیامک اشتباه را دریافت کرده: «ارتباط پیامکی خاصی ندارم. انقدر هم هر روز پیامک وقت و بی‌وقت می‌آید که بیشتر مواقع بدون باز کردن پیامک و با دیدن همان یکی دو کلمه اول پیامک را می‌بندم.»
او دریافت پیامک اشتباهی را یک موضوع بی‌اهمیت می‌داند، اما این بار رسیدن این پیامک اشتباه به کمکش آمده: «این پیامک طوری شروع شده بود که جزء اندک پیامک‌هایی بود که تا پایان خواندمش و بعد هم یاد ماشین خودم افتادم که بعد از فروش، هنوز پلاک را انتقال نداده‌ایم. گفتم لابد اشتباه شده و به من ربطی ندارد.»
اما او فکر می‌کند که این پیامک را به خاطر خوش‌شانسی‌اش دریافت کرده: «اتفاقا این پیامک را وقتی دریافت کردم که در خانه پدر همسرم بودیم. بعد بحث را باز کردم و از آن‌ها درباره اینکه بعد از سفر عوارض آزادراهی را پرداخته‌اند یا نه پرسیدم. متوجه شدم نه عوارض پرداخته‌اند نه به پیامک دریافت شده اهمیت داده‌اند. برایشان گفتم که چطور می‌توانند با همین کد‌های ستاره-مربع که برای شرکت در مسابقه‌های پیامکی استفاده می‌کنند و حسابی هم در آن استاد هستند، عوارض آزادراهی را پرداخت کنند.»
از اینکه دیگر کاغذ بازی در کار نیست، خوشحالم
سحر که در تعطیلات نوروز دو بار از آزادراه تهران-قم عبور کرده، می‌گوید پیامک اخطار برایش ارسال شده، اما او از کل داستان بی‌خبر بوده: «متن پیامک شبیه پیامک‌های تبلیغاتی بود. در انتها هم لینک اپلیکیشنی را گذاشته بودند. با دیدن لینک مطمئن شدم که حتما تبلیغ است. البته خوشبختانه بعدا از همسرم ماجرا را شنیدم و قبل از اینکه جریمه شویم عوارض را پرداختم.»
او می‌گوید که در سفر تنها چیزی که فکرش را مشغول نکرده، عوارض آزادراه بوده: «وقتی با یک کودک دو ساله سفر می‌کنید، حواس‌تان به این چیز‌ها نیست. از کیوسک بدون پرداخت گذشتم، اما فکر می‌کردم حالا هم یکی از آن مواقعی است که به خاطر مدیریت ترافیک اجازه عبور داده‌اند. الان که فکر می‌کنم وقتی به مقصد رسیدم یعنی در آن سر آزادراه هم گیت باز بود، اما من اصلا فکر نمی‌کردم که ماجرا این است.»
او که خودش در زمینه فناوری اطلاعات فعالیت می‌کند و اینطور که می‌گوید طرفدار دو آتشه محیط زیست هم هست، از اجرای طرح الکترونیکی شدن پرداخت عوارض آزادراهی خرسند است: «همیشه این کاغذ‌های کوچک بی‌قواره‌ای که پس از پرداخت عوارض به دست‌مان می‌دادند عصبانی‌ام می‌کرد. به نظر من باید زودتر از این‌ها دست به کار می‌شدند، حالا بازهم خوب است.»
با چند کلیک کارمان را راه می‌اندازیم
پدرام به یکی از دفاتر پلیس ۱۰+ آمده تا کاری انجام دهد. وقتی می‌شنوم درخواست می‌کند حالا که تا اینجا آمده یک پرینت از استعلام جریمه‌های راهنمایی و رانندگی‌اش را هم بگیرد، گوش‌هایم تیز می‌شود. کارش انجام شده یا نشده نمی‌دانم. اما سراغش می‌روم و با اینکه کمی عصبی به نظر می‌رسد، صحبت را شروع می‌کنم. حقیقت این است که او روحش هم از ماجرای الکترونیکی شدن عوارض آزادراهی خبر ندارد و تا دلتان بخواهد هم در تعطیلات نوروز از آن‌ها عبور کرده است.
از او می‌پرسم برای‌تان عجیب نبود که بدون پرداخت عوارض از آزادراه‌ها عبور می‌کردید. اینطور قانعم می‌کند: «چیزی نیست که هیچ‌وقت درباره‌اش فکر کرده باشم. با دوستانم در سفر بودیم. مالک خودرو من هستم، اما هربار یکی پشت فرمان می‌نشست. چندان به نظرم غیرعادی نیامد که بخواهم درباره‌اش پرس‌وجو کنم.»
درباره شیوه استعلام عوارض و پرداخت آن با هم صحبت می‌کنیم که سرش را بالا آورده و با تعجب می‌گوید: «اما به نظرم عجیب است ها. وقتی می‌خواهند از اینطور کار‌ها انجام بدهند، آنقدر بیلبورد می‌زنند و برنامه‌های ویژه تلویزیونی پخش می‌کنند که خدا می‌داند. البته من تلویزیون نگاه نمی‌کنم، اما از همکاران و دوستان و خانواده هم چیزی درباره‌اش نشنیده‌ام.»
او پیامکی برای عبور از آزادراه‌ها دریافت نکرده یا می‌گوید اگر هم دریافت کرده آنقدر سطحی از آن گذشته که به یاد نمی‌آورد. می‌پرسم حالا به نظرتان طرح خوبی است؟ پاسخ می‌دهد: «معلوم است که طرح خوبی است، اما چرا انقدر بی سر و صدا. کی بدش می‌آید که دیگر در صف‌های طولانی و حوصله سربر پرداخت عوارض معطل نشود. خیلی هم خوب است، چند کلیک می‌کنیم و تمام.»
خودم جست‌وجو کردم
نرگس یکی دیگر از کسانی است که به سراغش می‌روم. می‌گوید از اول سال دو بار به زنجان رفته و برگشته، اما نه با خودروی خودش: «وقتی خودم رانندگی می‌کنم و قرار است مسیری بروم که می‌دانم باید عوارض پرداخت کنم، همیشه تعدادی سکه ۵۰۰ تومانی و اسکناس هزار و دو هزار تومانی را دم دست می‌گذارم تا زود از آن باجه عبور کنم، از بس که از ایستادن در صف عوارضی متنفرم.»
او می‌گوید از حسابدار شرکت‌شان که حواسش به همه‌چیز هست و همیشه یک قران دو زار می‌کند، درباره الکترونیکی شدن پرداخت عوارض آزادراهی چیز‌هایی شنیده و بعد در اینترنت درباره‌اش جستجو کرده: «آنقدر ماجرا را با آب و تاب گفت که همان لحظه سرچ کردم. دو وب‌سایت دیدم که برای پرداخت مراحلی نوشته بودند.»
از جزئیات طرح خبر ندارد، اما آن‌طور‌ها هم بی‌خبر نیست. می‌داند که می‌تواند با اپلیکیشن یا کد USSD عوارضش را پرداخت کند و اتفاقا این کار را برای پدرش هم انجام داده است: «اما هنوز هم نمی‌دانم کجا‌ها روش پرداخت عوارض نقدی است و کجا‌ها الکترونیکی. به پدرم هم گفته‌ام هربار که از آزادراهی گذشتی و عوارضی‌اش باز بود، خبرم کن تا برایت استعلام بگیرم.»
عوارض تردد آزادراهی‌تان را بپردازید، پیش از آنکه جریمه شوید
اجرای طرح پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراهی از بیست و هشتم اسفند ماه کلید خورده و بر اساس آن اکنون تمامی خودرو‌هایی که از آزادراه‌های تهران-قم، تهران-ساوه، کرج-قزوین و قزوین-زنجان تردد می‌کنند، باید به صورت الکترونیکی عوارض ترددشان را پرداخت کنند.
فرآیند کار آن‌قدر‌ها هم پیچیده نیست. دوربین‌های پلاک‌خوان، مشخصات خودرو و زمان و مکان تردد را ثبت می‌کنند. بعد هم مالکین می‌توانند با یکی از روش‌های پیش‌بینی شده عوارض‌شان را پرداخت کنند.
برای پرداخت الکترونیکی عوارض روش‌های گوناگونی معرفی شده است. اما نکته اینجا است که دیگر هیچ راه گریزی از پرداخت عوارض آزادراهی وجود ندارد و مشخصات همه خودرو‌هایی که از این آزادراه‌ها عبور کرده‌اند، ثبت شده است.
