ائتلافی برای «سومالیایی کردن» سوریه

شکل‌گیری ائتلاف جدید مخالفان دولت سوریه و به رسمیت شناخته شدن آن از سوی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و همچنین شماری از کشورهای اروپایی، تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌های متعددی را درباره احتمال موفقیت یا عدم موفقیت آن برانگیخت. در این میان، با وجود امید زیاد غرب به موفقیت آن، سایت تحلیلی «المانیتور» بر این باور است این ائتلاف دوام بسیاری نخواهد داشت.

به گزارش «تابناک»، سایت تحلیلی «المانیتور» در مطلبی با اشاره به ائتلاف مخالفان سوری می‌نویسد: تمرکز صرف غرب بر چگونگی قدرتمندسازی این ائتلاف در مقابل اسد، موجب انحراف توجه از ماهیت شدیداً فرقه‌ای جنگ در سوریه و تأثیر آن بر ثبات داخلی سوریه و ثبات منطقه‌ای شده است.

بنا بر این گزارش، به باور تحلیلگر این سایت، این ائتلاف به جای آنکه یک نیروی بی‌طرف در جست‌و‌جوی متحد کردن مردم و مخالفان سوری باشد، خود به شدت برگرفته از انگیزه‌های فرقه‌ای است که اعراب سنی مذهب را در برابر علویان می‌گذارد؛ بنابراین، در صورتی که این ماهیت فرقه‌ای از میان نرود، این ائتلاف نیز به سرنوشت پیشینیان خود، یعنی «شورای ملی سوریه» دچار خواهد شد.

بد‌تر از آن، وجود این ویژگی در ائتلاف مذکور، می‌تواند بیش از پیش موجب فراهم کردن زمینه برای «سومالیایی شدن» سوریه باشد و گروه‌های محلی را به ایجاد و تحکیم پایه‌های قدرت جداگانه برای خود وادارد.

با وجود این که این ائتلاف جدید تلاش کرده به دایره شمول خود گسترش بخشیده و چهره‌هایی از گروه‌های گوناگون مخالف اسد و همچنین نمایندگانی از اقلیت را در خود وارد کند، باز هم بیشتر نمایندگان منافع فرقه‌ای، حامیان خارجی خود است تا نیروهایی که واقعاً در عرصه تحولات سوریه هستند.

نشست‌هایی که در دوحه برای انتخاب اعضای این ائتلاف برگزار شد، عمدتاً شامل شوراهای قطری و دیگر بازیگران منطقه‌ای بودند که هر یک، نمایندگان خاصی را برای فرستادن تسلیحات و کمک‌های مالی خود دست‌چین کرده بودند.

برای نمونه، کردهای حاضر در این ائتلاف، توسط ترکیه و مسعود بارزانی، رئیس منطقه خودمختار کردستان عراق و از میان «شورای ملی کرد‌ها» (KNC) برگزیده شدند؛ شورایی که در نفوذ بارزانی بوده و اعتبار اندکی در میان بیشتر کردهای سوریه دارد.

در حقیقت، از بیشتر جهات، این ائتلاف تفاوت چندانی با «شورای ملی سوریه» ندارد و تنها وجه تمایز، بازیگران خارجی متفاوتی است که آن را رهبری می‌کنند. به جای آنکارا، این بار قطر و کشورهای عرب خلیج فارس، عنان کار را در دست دارند که البته دفاتری نیز در استانبول و قاهره راه انداخته‌اند.

به هر حال، با تشکیل این ائتلاف، پیام‌ها و اقدامات مخالفین در سوریه به طور فزاینده‌ای ماهیت فرقه‌ای پیدا کرده است. این ائتلاف تنها به دنبال تغییر در رهبری سوریه نیست، بلکه به دنبال یک ایدئولوژی، ساختار قدرت و سبک رفتار جدید برای دولت و مردم سوریه است.

پرچم‌های سیاه و مردان ریش بلندی که این روز‌ها پی‌درپی در ایست‌های بازرسی و مراکز مخالفین در سوریه دیده می‌شوند، ممکن است ضرورتاً به سلفی‌ها و القاعده مرتبط نباشند، اما نماینده نفوذ افراط‌گرایان سنی مذهب و همچنین ساز و کارهای جدیدی هستند که این گروه‌ها، می‌توانند از راه آن، دریافت سلاح و پول از حامیان خود را تضمین کنند.

این گزارش در ادامه می‌آورد، شاید عربستان سعودی از این ائتلاف به عنوان مکانیسمی برای فرستادن کمک‌های مالی بهره نگیرد، ولی برای گروه‌های نظامی وابسته به خود در سوریه، پول و تسلیحات می‌فرستد؛ افزون بر این، ائتلاف جدید به جای اطمینان دادن به نیروهای سکولار و اقلیت درباره اینکه آینده آن‌ها پس از رفتن اسد بهتر خواهد شد، دقیقاً برعکس کار کرده است. بسیاری از اقلیت‌ها ـ جدای از اینکه تا چه میزان با دولت اسد موافق یا مخالف باشند ـ از اینکه دولت سوریه به دست اخوان المسلمین و یا سلفی‌ها بیفتد، نگرانند و به همین سبب، از ائتلاف حمایت نمی‌کنند.

از سوی دیگر، ادامه نقش‌آفرینی ترکیه در ائتلاف و نیز درخواست این کشور از ناتو برای استقرار موشک‌های «پاتریوت» در مرزش با سوریه، موجب بدبین شدن و دور ماندن کرد‌ها از این ائتلاف شده است؛ حتی اعضای «شورای ملی کرد‌ها» نیز که در نشست دوحه شرکت داشتند، به تازگی از ائتلاف کنار کشیدند.

تحلیلگر المانیتور در پایان با اشاره به همه این روند‌ها، به دولت آمریکا توصیه می‌کند در رابطه با این ائتلاف با احتیاط کار کرده و پیش از دست یافتن به مجموعه‌ای از شرایط، نسبت به شناسایی و حمایت از آن کاری نکند.

وی همچنین به رسمیت شناختن نقش ایران و روسیه در عرصه منطقه‌ای را نیز از دیگر الزامات سیاست آمریکا در قبال سوریه می‌داند.

به باور این تحلیلگر، در صورتی که این ملاحظات در نظر گرفته نشود، امیدی به موفقیت ائتلاف نیست و هیچ نتیجه‌ای جز بن بست، خونریزی و تفرقه به بار نخواهد آمد.